تفکیک فرم روشن در سارگپه های ایران
تفکیک فرم روشن در سارگپه های ایران
Differences of Iranian Buzzards
تهیه و تنظیم: ابوالقاسم خالقی زاده
تاریخ: 2 مهر 1398
این نوشتار به منظور تفکیک بهتر فرم روشن در چهار نوع سارگپه ایران یعنی معمولی، صحرایی، پابلند و پرپا تهیه شده است. لازم به یادآوری است که در شمال ایران، زیرگونه سارگپه معمولی هیرکانی زیست می کند که اندکی با ویژگیهای توصیف شده در مورد زیرگونه نمادین (Buteo buteo buteo) متفاوت است. این ویژگیها بر اساس تصاویر ترسیم شده در کتاب پرندگان شکاری اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا و بخش کمی از آن از کتاب پرندگان خاورمیانه استخراج شده است. موارد با اختلاف بیشتر با رنگ قرمز مشخص شده اند.
نام علمی |
Buteo buteo buteo |
Buteo buteo vulpinus |
Buteo rufinus |
Buteo lagopus |
نام انگلیسی |
Common Buzzard |
Steppe Buzzard |
Long-legged Buzzard |
Rough-legged Buzzard |
نام فارسی |
سارگپه معمولی |
سارگپه صحرایی |
سارگپه پابلند |
سارگپه پرپا |
زیستگاه |
هر نوع زیستگاهی در زمان مهاجرت |
درختزارها، دشتها، شیب کوههای دارای درخت- هر نوع زیستگاهی در زمان مهاجرت |
دشتها، اراضی باز با بوته ها، مناطق نیمه بیابانی، کوهها و درختزارها |
اراضی باز با درختان- تالابها |
طول بدن |
حدود 50 سانتیمتر |
کوچکترین زیرگونه سارگپه معمولی- حدود 48 سانتیمتر |
حدود 60 تا 66 سانتیمتر |
حدود 50 تا 61 سانتیمتر |
فاصله دوسر بال |
حدود 120 سانتیمتر |
حدود 118 سانتیمتر |
حدود 130 تا 155 سانتیمتر |
حدود 125 تا 145 سانتیمتر |
درازی و پهنای بال |
بالهای باریکتر و کوتاهتر از سارگپه پابلند |
بالهای باریکتر و کوتاهتر از سارگپه پابلند |
بالهای بلندتر و پهن تر از سارگپه معمولی |
بالها بلندتر از سارگپه صحرایی (استپی) |
بال زدن |
- |
بال زدن افراشته تر و بال باز روی صاف تر- در زمان بال باز سرخوردن لبه بالها کمتر بالا آمده |
بال زدن با انعطاف بیشتر و بال باز روی با لبه بال منحنی- سر خوردن با لبه بالها بالا آمده |
بال زدن منظم- بال زدن با انعطاف بیشتر و بال باز روی با لبه بال منحنی |
طول دم |
دم کوتاهتر از سارگپه پابلند |
دم کوتاهتر از سارگپه پابلند |
دم بلندتر از سارگپه معمولی |
دم بلندتر از سارگپه معمولی حنایی (استپی) |
گونه ها |
سفید |
راه راه عرضی ریز |
سفید |
کرم گاهی راه راه خیلی ریز |
چشمها |
زرد تا تیره |
زرد تا تیره |
زرد روشن تا تیره |
زرد تا تیره |
ابرو |
پهن و سفید |
روشن و نامشخص |
پهن و سفید |
پهن و کرم- در نرها لکه تیره در جلوی چشم |
تارک سر |
در تارک قهوه ای راه راه |
قهوه ای روشن با راه راه ریز |
قهوه ای |
قهوه ای راه راه |
پس سر |
قهوه ای راه راه در زمینه سفید |
قهوه ای راه راه |
روشن با راه راه طولی |
راه راه طولی در زمینه کرم |
گلو |
سفید با کمی راه راه نازک |
سفید با کمی راه راه نازک |
سفید با کمی راه راه نازک- در فرم زرد سینه زردرنگ |
راه راه طولی تیره |
سینه |
طوق سفید بین سینه و شکم- سینه سفید با راه راه طولی در طرفین سینه- کمی راه راه محو در نابالغین |
طوق سفید بین سینه و شکم- سینه سفید با راه راه طولی کم و پراکنده در نابالغین |
سفید با راه راه طولی نازک و حنایی در نابالغین و راه راه طولی قهوه ای در بالغین- در فرم زرد سینه زردرنگ |
نوار روشن و کرم بین سینه و شکم- |
پهلوها |
سفید با خالهای ریز تا راه راه عرضی تیره در زمینه سفید |
سفید با خالهای ریز تا راه راه طولی تیره در زمینه سفید |
حنایی و قهوه ای- در بالغین راه راه عرضی و در نابالغین راه راه طولی |
قهوه ای تیره |
شکم |
تقریبا سفید با کمی راه راه محو |
تقریبا سفید با کمی راه راه طولی |
تقریبا سفید با کمی راه راه طولی- در فرم زرد شکم زردرنگ |
در نابالغین قهوه ای تیره- در ماده ها قهوه ای و لبه پرها سفید نازک- در نرها راه راه عرضی قهوه ای تیره در زمینه روشن |
پوشپرهای زیر دم |
تقریبا سفید با کمی راه راه عرضی محو |
سفید |
سفید- در فرم زرد پوشپرهای زیر دم زردرنگ |
سفید |
شاهپرهای بلند انتهای بال (تعداد انگشتان بال) |
چهار- در پایه پرها سفید و در انتها تیره |
چهار انگشت- در پایه پرها سفید و در انتها تیره |
چهار انگشت- در پایه پرها سفید و در انتها تیره |
چهار انگشت- در پایه پرها سفید و در انتها تیره |
لکه خم بال |
تیره و به اندازه متوسط- گاهی بدون لکه تیره |
بدون لکه تیره |
لکه قهوه ای تیره |
لکه تیره بزرگ |
پوشپرهای زیر بال |
سفید تا کرم- گاهی نوار تیره بین شاهپرها و پوشپرها دیده می شود |
راه راه طولی در زمینه سفید |
راه راه طولی قهوه ای در زمینه سفید- در قسمت عقب کم رنگ تر- در فرم زرد پوشپرها زردرنگ |
زرد و کرم- یک نوار بین شاهپرها و پوشپرها |
زیر شاهپرهای بال |
نوار تیره محو، نازک تا متوسط در انتهای شاهپرهای بال- چندین نوار عرضی تیره |
نوار تیره در انتهای شاهپرهای بال با لبه نازک سفید |
یک نوار مشخص تیره و پهن در انتهای شاهپرهای بال- راه راه عرضی نازک و تیره در شاهپرهای ثانویه |
نوار تیره نازک در انتهای شاهپرهای بال با لبه نازک سفید- نابالغین نوار تیره لبه خارجی بال را ندارد |
رنگ پشت |
خالهای قهوه ای درشت در زمینه سفید |
- |
خالهای قهوه ای درشت در زمینه حنایی |
قهوه ای |
پوشپرهای روی بال |
سفید با خالهای قهوه ای درشت |
- |
حنایی کم رنگ با خالهای کم در جلوی بال ولی خالهای بیشتر در عقب- پوشپرهای بزرگ بال نوار تیره ای را روی بال ایجاد می کنند |
راه راه طولی در زمینه روشن |
روی شاهپرهای بال |
قهوه ای با راه راه عرضی روی شاهپرهای بال- در لبه خارجی بال نوار تیره |
- |
راه راه عرضی در زمینه کرم- در لبه خارجی بال نوار تیره و پهن |
شاهپرهای ثانویه قهوه ای- بین انگشتان بال و شاهپرهای ثانویه پرها روشن با چند نوار عرضی |
دمگاه |
سفید با یک نوار تیره در انتها |
- |
تیره با یک نوار حنایی در انتها |
تیره با یک نوار تیره در انتها |
روی شاهپرهای دم |
قهوه ای با راه راه عرضی که در پایه پرها سفید هستند- نوار انتهای دم تیره |
- |
حنایی که در پایه پرها زرد هستند- نوار انتهای دم تیره دیده نمی شود |
در پایه پرها سفید هستند- نوار انتهای دم پهن و تیره- در ماده ها یک نوار ولی در نرها تعداد نوارها بیشتر است |
زیر شاهپرهای دم |
قهوه ای با راه راه عرضی که در پایه پرها سفید هستند- نوار انتهای دم تیره با لبه سفید |
تقریبا سفید با راه راه عرضی نازک متعدد |
تقریبا سفید و در انتهای دم نوار حنایی پهن |
در پایه پرها سفید هستند- نوار انتهای دم پهن و کمی تیره |
پاها |
زردرنگ |
زردرنگ |
زردرنگ |
انگشتان زردرنگ |
پوشش پر روی پا |
قلم پا (تارسوس) و انگشتان بدون پر |
قلم پا (تارسوس) و انگشتان بدون پر |
قلم پا (تارسوس) و انگشتان بدون پر |
قلم پا (تارسوس) و حتی روی انگشتان پردار |
منابع
Clark W.S. (1999). A Field Guide to the RAPTORS of Europe, the Middle East and North Africa. Oxford University Press, Oxford, 371 pp.
Porter, R. & Aspinall, S. (2010). Birds of the Middle East. Christopher Helm, London.
-----
