پرندگان جوجه‌آور کمیاب و جوجه‌آور محلی ایران
Rare and local breeding birds of Iran
فهرست 181 گونه از پرندگان جوجه‌آور کمیاب و جوجه‌آور محلی در ایران
List of 181 species of rare and local breeding birds of Iran
تاریخ به‌روزرسانی: 8 اردیبهشت 1404
Last updated: 28 April 2025
گردآوری: ابوالقاسم خالقی‌زاده، درک اسکات و محمد توحیدی‌فر
By: Abolghasem Khaleghizadeh, Derek Scott & Mohammad Tohidifar
در مورد گونه‌های زیر، همه رکوردهای بیرون از محدوده‌ای که جوجه‌آور معمول هستند، اعلام خواهند شد اما روند سالیانه آنها در مناطق مورد اشاره نیز ثبت خواهد شد: حواصیل هندی (استان هرمزگان)، اگرت بزرگ (جنگل حرا)، لک‌لک سفید (استان آذربایجان غربی)، کاکایی ارمنی (شمال غرب کشور)، پرستودریایی خلیج فارس (استانهای جنوبی)، پرستودریایی پشت‌تیره (استانهای جنوبی)، باقرقرۀ شکم‌بلوطی (استانهای هرمزگان و سیتان و بلوچستان)، کبوتر کوهپایه (شمال غرب کشور)، بادخورک کوچک (استانهای خوزستان، فارس و هرمزگان )، دارکوب سرسرخ (جنگل‌های زاگرس)، دلیجۀ کوچک (بندر ترکمن)، سنگ‌چشم پشت‌بلوطی (کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان)، سنگ‌چشم پیشانی‌سفید (جنگل‌های زاگرس)، کلاغ هندی (استانهای بوشهر و هرمزگان)، چرخ‌ریسک نیزار (شمال غرب کشور)، چکاوک سهره‌ای شکم سیاه (استان هرمزگان)، چکاوک شنی (استانهای هرمزگان و سیستان و بلوچستان)، سار صورتی (شمال کشور)، گنجشک رودخانه‌ای (جنوب غرب کشور)، پیپت درختی (شمال کشور) و سهرۀ نوک‌بزرگ (جنگل‌های هیرکانی).
نیاز به یادآوری است که همۀ رکوردهای گونه‌های این فهرست در سراسر کشور به ثبت خواهند رسید. به منظور رعایت دیدگاه‌های حفاظتی، رکوردهای جوجه‌آوری خانواده‌های عقاب، شاهین و هوبره اعلام نخواهند شد.
*** For the list of Iranian rare bird species, all records will be recorded. Breeding records of Accipitridae and Falconidae will be not announced because of conservational concerns.
For the following species, all records out of the mentioned locations will be announced but trends of population within the mentioned range will also be announced: Indian Pond Heron (Hormozgan province), Great Egret (Hara forest), White Stork (West Azarbaijan province), Armenian Gull (northwestern Iran), Saunder's Tern (southern Iran), Bridled Tern (southern Iran), Chestnut-bellied Sandgrouse (Hormozgan and Sistan & Baluchestan provinces), Stock Dove (northwestern Iran), Little swift (Khuzestan, Fars and Hormozgan provinces), Middle Spotted Woodpecker (Zagros forests), Lesser Kestrel (Bandar Turkmen), Bay-backed Shrike (Kerman, Hormozgan and Sistan & Baluchestan provinces), Woodchat Shrike (Zagros forests), House Crow (Bushehr and Hormozgan provinces), Black-crowned Sparrow-Lark (Hormozgan province), Sand Lark (Hormozgan and Sistan & Baluchestan provinces), Rosy Starling (northern Iran), Dead Sea Sparrow (southwestern Iran), Tree Pipit (northern Iran) and Hawfinch (Hyrcanian forests).
Greylag Goose Anser anser غاز خاکستری
Common Shelduck Tadorna tadorna تنجه
Ruddy Shelduck Tadorna ferruginea آنقوت
Gadwall Anas strepera اردک ارده‌ای
Northern Shoveler Anas clypeata اردک نوک‌پهن شمالی
Garganey Anas querquedula خوتکای ابروسفید
Eurasian Teal Anas crecca خوتکای جُرّه
Marbled Duck Marmaronetta angustirostris اردک مرمری
Red-crested Pochard Netta rufina اردک تاجدار
Common Pochard Aythya ferina اردک سرحنایی
Ferruginous Duck Aythya nyroca اردک بلوطی
Tufted Duck Aythya fuligula اردک سیاه‌کاکل
White-headed Duck Oxyura leucocephala اردک سرسفید
Caucasian Grouse Lyrurus mlokosiewiczi سیاه‌خروس قفقازی
Grey Partridge Perdix perdix کبک چیل
Egyptian Nightjar Caprimulgus aegyptius شبگرد مصری (بیابانی)
Sykes's Nightjar Caprimulgus mahrattensis شبگرد بلوچی
Pallid Swift Apus pallidus بادخورک دودی (رنگ‌پریده)
Little Swift Apus affinis بادخورک کوچک Rare breeder out of Khuzestan, Fas and Hormozgan provinces.
Great Bustard Otis tarda میش‌مرغ
Asian Houbara Chlamydotis macqueenii هوبره آسیایی
Little Bustard Tetrax tetrax زنگوله‌بال
Great Spotted Cuckoo Clamator glandarius کوکوی خالدار
Common Cuckoo Cuculus canorus کوکوی معمولی
Pin-tailed Sandgrouse Pterocles alchata باقرقرۀ (کوکر) شکم‌سفید
Chestnut-bellied Sandgrouse Pterocles exustus باقرقرۀ (کوکر) شکم‌بلوطی Rare breeder out of Hormozgan and Sistan & Baluchestan provinces.
Lichtenstein's Sandgrouse Pterocles lichtensteinii باقرقرۀ (کوکر) راه‌راه
Stock Dove Columba oenas کبوتر کوهپایه Locally common breeder in northwestern Iran.
Yellow-eyed Pigeon Columba eversmanni کبوتر چشم‌زرد (خاوری)
Little Crake Porzana parva یلوۀ کوچک
Baillon's Crake Porzana pusilla یلوۀ نوک‌سبز
Spotted Crake Porzana porzana یلوۀ خالدار
Common Crane Grus grus درنای (کُلنگ) خاکستری
Red-necked Grebe Podiceps grisegena کشیم گردن‌سرخ
Black-necked Grebe Podiceps nigricollis کشیم گردن‌سیاه
Common Buttonquail Turnix sylvaticus بلدرچین بوته‌ای
Great Stone-curlew Esacus recurvirostris چاخ‌لق بزرگ
Eurasian Oystercatcher Haematopus ostralegus صدف‌خوار
Pied Avocet Recurvirostra avosetta نوک‌خنجری (آووست)
Northern Lapwing Vanellus vanellus خروس‌کُلی شمالی (معمولی)
Spur-winged Lapwing Vanellus spinosus خروس‌کُلی سینه‌سیاه
Greater Sand Plover Charadrius leschenaultii سلیم شنی بزرگ
Crab-plover Dromas ardeola سلیم خرچنگ‌خوار
Slender-billed Gull Chroicocephalus genei کاکایی صورتی
Black-headed Gull Chroicocephalus ridibundus کاکایی سرسیاه کوچک
Mediterranean Gull Ichthyaetus melanocephalus کاکایی مدیترانه‌ای
Armenian Gull Larus armenicus کاکایی ارمنی Locally common breeder in northwestern Iran.
Gull-billed Tern Gelochelidon nilotica پرستودریایی نوک‌کاکایی
Caspian Tern Hydroprogne caspia پرستودریایی خزری (کاسپی)
Sandwich Tern Thalasseus sandvicensis پرستودریایی کاکلی تُک‌زرد
Saunders's Tern Sternula saundersi پرستودریایی خلیج فارس Locally common breeder in southern Iran.
Bridled Tern Onychoprion anaethetus پرستودریایی پشت‌دودی Locally common breeder in southern Iran.
White-cheeked Tern Sterna repressa پرستودریایی گونه‌سفید
Red-billed Tropicbird Phaethon aethereus نوک‌سرخ دریایی
Persian Shearwater Puffinus persicus کبوتردریایی ایرانی
Black Stork Ciconia nigra لک‌لک سیاه
White Stork Ciconia ciconia لک‌لک سفید Locally common breeder in West Azarbaijan province.
African Darter Anhinga rufa مارگردن آفریقایی
Pygmy Cormorant Microcarbo pygmeus باکلان (قره‌قار) کوتوله (کوچک)
Socotra Cormorant Phalacrocorax nigrogularis باکلان (قره‌قار) گلوسیاه
African Sacred Ibis Threskiornis aethiopicus اکراس آفریقایی
Glossy Ibis Plegadis falcinellus اکراس سیاه
Eurasian Spoonbill Platalea leucorodia کفچه‌نوک
Eurasian Bittern Botaurus stellaris بوتیمار بزرگ
Striated Heron Butorides striata حواصیل (وِکای) راه‌راه (سبز)
Indian Pond Heron Ardeola grayii حواصیل (وِکای) هندی Rare breeder out of Hormozgan province.
Goliath Heron Ardea goliath غول‌حواصیل (غول‌وِکا)
Purple Heron Ardea purpurea حواصیل (وِکای) ارغوانی
Great Egret Ardea alba اگرت (قار) بزرگ Rare breeder out of Hara forest.
Great White Pelican Pelecanus onocrotalus پلیکان (لَمبَر) سفید
Dalmatian Pelican Pelecanus crispus پلیکان (لَمبَر) خاکستری
Western Osprey Pandion haliaetus عقاب ماهی‌گیر
Black-winged Kite Elanus caeruleus کورکور بال‌سیاه
Bearded Vulture Gypaetus barbatus هما
Egyptian Vulture Neophron percnopterus کرکس کوچک (مصری)
European Honey Buzzard Pernis apivorus سارگپۀ عسلی (سارگپۀ جنگلی) اروپایی
White-rumped Vulture Gyps bengalensis دال دمگاه‌سفید
Griffon Vulture Gyps fulvus دال قهوه‌ای (معمولی)
Cinereous Vulture Aegypius monachus دال سیاه
Short-toed Snake Eagle Circaetus gallicus عقاب مارخوار (Declaration is suspended.)
Lesser Spotted Eagle Clanga pomarina عقاب خالدار کوچک (جنگلی) (Declaration is suspended.)
Booted Eagle Hieraaetus pennatus عقاب پرپا (Declaration is suspended.)
Tawny Eagle Aquila rapax عقاب خاکی (Declaration is suspended.)
Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca عقاب شاهی (Declaration is suspended.)
Golden Eagle Aquila chrysaetos عقاب طلایی (Declaration is suspended.)
Bonelli's Eagle Aquila fasciata عقاب دوبرادر (Declaration is suspended.)
Shikra Tachyspiza badia پیغوی کوچک (شِکَره) (Declaration is suspended.)
Levant Sparrowhawk Tachyspiza brevipes پیغوی بزرگ (Declaration is suspended.)
Eurasian Goshawk Astur gentilis طرلان (شهباز) اوراسیایی (Declaration is suspended.)
Montagu's Harrier Circus pygargus سنقر گندمزار
White-tailed Eagle Haliaeetus albicilla عقاب دریایی دم‌سفید
White-eyed Buzzard Butastur teesa سارگپۀ چشم‌سفید (Declaration is suspended.)
Western Barn Owl Tyto alba جغد انبار
Pallid Scops Owl Otus brucei مرغ حق جنوبی
Eurasian Eagle-Owl Bubo bubo شاه‌بوف اوراسیایی
Brown Fish Owl Ketupa zeylonensis بوف ماهی‌خوار
Spotted Owlet Athene brama جغد خالدار جنوبی
Omani Owl Strix butleri جغد طلایی
Long-eared Owl Asio otus جغد گوش‌دراز
European Roller Coracias garrulus سبزقبای اروپایی
Blue-cheeked (Persian) Bee-eater Merops persicus زنبورخوار گلوخرمایی (ایرانی)
Lesser Spotted Woodpecker Dendrocopos minor دارکوب خالدار کوچک
Middle Spotted Woodpecker Dendrocopos medius دارکوب سرسرخ Rare breeder out of Zagros forests.
Sind Woodpecker Dendrocopos assimilis دارکوب بلوچی Rare breeder out of Hormozgan and Sistan & Baluchestan provinces.
Black Woodpecker Dryocopus martius دارکوب سیاه
Lesser Kestrel Falco naumanni دلیجۀ کوچک (ناخن‌سفید) Rare breeder out of Bandar Turkmen.
Sooty Falcon Falco concolor شاهین دودی (Declaration is suspended.)
Lanner Falcon Falco biarmicus شاهین لاچین (Declaration is suspended.)
Saker Falcon Falco cherrug بالابان (چرغ) (Declaration is suspended.)
Peregrine Falcon Falco peregrinus شاهین بحری (Declaration is suspended.)
Barbary Falcon Falco pelegrinoides شاهین کوهی (Declaration is suspended.)
Alexandrine Parakeet Psittacula eupatria شاه‌طوطی اسکندر Exotic
Rose-ringed Parakeet Psittacula krameri طوطی طوق‌صورتی
Turkestan (Red-tailed) Shrike Lanius phoenicuroides سنگ‌چشم تورانی
Bay-backed Shrike Lanius vittatus سنگ‌چشم پشت‌بلوطی Rare breeder out of Kerman, Hormozgan and Sistan & Baluchestan provinces.
Long-tailed Shrike Lanius schach سنگ‌چشم دم‌دراز
Southern Grey Shrike Lanius meridionalis سنگ‌چشم خاکستری عربی (جنوبی)
Steppe Grey Shrike Lanius pallidirostris سنگ‌چشم خاکستری دشتی
Masked Shrike Lanius nubicus سنگ‌چشم پیشانی‌سفید Rare breeder out of Zagros forests.
House Crow Corvus splendens کلاغ هندی Rare breeder out of Bushehr and Hormozgan provinces, Exotic
Large-billed Crow Corvus macrorhynchos کلاغ جنگلی نوک‌بزرگ
Hyrcanian (Caspian) Tit Poecile hyrcanus چرخ‌ریسک هیرکانی
Eurasian Penduline Tit Remiz pendulinus چرخ‌ریسک بلوطی سرخاکستری
Black-headed Penduline Tit Remiz macronyx چرخ‌ریسک بلوطی سرسیاه
Bearded Reedling Panurus biarmicus چرخ‌ریسک نیزار Locally common breeder in northwestern Iran.
Black-crowned Sparrow-Lark Eremopterix nigriceps چکاوک سهره‌ای شکم‌سیاه Rare breeder out of Hormozgan provinces.
Oriental Skylark Alauda gulgula چکاوک آسمانی کوچک
Hume's Short-toed Lark Calandrella acutirostris چکاوک پنجه‌کوتاه هیوم
Sand Lark Alaudala raytal چکاوک شنی Rare breeder out of Hormozgan and Sistan & Baluchestan provinces.
Red-vented Bulbul Pycnonotus cafer بلبل زیردم‌سرخ Exotic
Common Chiffchaff Phylloscopus collybita سسک چیف‌چاف معمولی
Mountain Chiffchaff Phylloscopus sindianus سسک چیف‌چاف کوهستان (قفقازی)
Plain Leaf Warbler Phylloscopus neglectus سسک برگی (بیدی) کوچک
Eastern Bonelli's Warbler Phylloscopus orientalis سسک دمگاه‌زیتونی شرقی
Green Warbler Phylloscopus nitidus سسک سبز {بیدی}
Basra Reed Warbler Acrocephalus griseldis سسک نیزار خوزی
Sedge Warbler Acrocephalus schoenobaenus سسک جگنزار
Paddyfield Warbler Acrocephalus agricola سسک شالیزار
Blyth's Reed Warbler Acrocephalus dumetorum سسک نیزار خاوری
Marsh Warbler Acrocephalus palustris سسک تالابی زیتونی
Icterine Warbler Hippolais icterina سسک درختی لیمویی
Common Grasshopper Warbler Locustella naevia سسک ملخی
Zitting Cisticola Cisticola juncidis سسک دم‌چتری
Barred Warbler Curruca nisoria سسک سینه‌نواری (سینه‌راه‌راه)
Desert Whitethroat Curruca minula سسک گلوسفید بیابانی
Hume's Whitethroat Curruca althaea سسک گلوسفید هیوم
Eastern Orphean Warbler Curruca crassirostris سسک چشم‌سفید شرقی
Indian White-eye Zosterops palpebrosus سسک چشم‌سفید هندی
Iraq Babbler Argya altirostris لیکوی خوزی
Afghan Babbler Argya huttoni لیکوی افغان
Wallcreeper Tichodroma muraria دیوارخزک
Eurasian Treecreeper Certhia familiaris دارخزک
Rosy Starling Pastor roseus سار صورتی Locally common breeder in northern Iran.
Ring Ouzel Turdus torquatus توکای طوقی
Song Thrush Turdus philomelos توکای باغی
Mistle Thrush Turdus viscivorus توکای بزرگ
Bluethroat Luscinia svecica گلوآبی
Semicollared Flycatcher Ficedula semitorquata مگس‌گیر نیم‌طوق
Whinchat Saxicola rubetra چَک بوته‌ای
Siberian Stonechat Saxicola maurus چَک سیبری
Pied Bush Chat Saxicola caprata چَک ابلق
Kurdish Wheatear Oenanthe xanthoprymna چَکچک کردی
White-throated Dipper Cinclus cinclus زیرآبروک
Saxaul Sparrow Passer ammodendri گنجشک تاغی
Sind Sparrow Passer pyrrhonotus گنجشک بلوچی
Dead Sea Sparrow Passer moabiticus گنجشک رودخانه‌ای Locally common breeder in southwestern Iran.
Zarudny’s (Desert) Sparrow Passer (simplex) zarudnyi گنجشک بیابانی زارودنی
Red Avadavat Amandava amandava سهرۀ نوک‌لاکی
Indian Silverbill Euodice malabarica سیمین‌نوک (سهرۀ ریز) هندی
Citrine Wagtail Motacilla citreola دم‌جنبانک لیمویی
Long-billed Pipit Anthus similis پیپت نوک‌دراز
Tree Pipit Anthus trivialis پیپت درختی Locally common breeder in northern Iran.
White-winged Grosbeak Mycerobas carnipes سهرۀ سیاه
Hawfinch Coccothraustes coccothraustes سهرۀ نوک‌بزرگ Rare breeder out of Hyrcanian forests.
Eurasian Bullfinch Pyrrhula pyrrhula سهرۀ سرسیاه
Mongolian Finch Bucanetes mongolicus سهرۀ مغولی
Twite Linaria flavirostris سهرۀ کوهی
Eurasian Siskin Spinus spinus سهرۀ زرد اوراسیایی
White-capped Bunting Emberiza stewarti زردپرۀ سرسفید
Cinereous Bunting Emberiza cineracea زردپرۀ رخ‌زرد
Common Reed Bunting Emberiza schoeniclus زردپرۀ نیزار (تالابی)
*****