کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک شالیزار در تالاب حسنلو در شهریور 1403

Record of Paddyfield Warbler in Hasanlu wetland in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک شالیزار Acrocephalus agricola

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب حسنلو

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 16 شهریور 1403

پایشگران: آقای عزیز عذار

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده، کرامت حافظی، عبدالرحمن السرحان، هومن درودی، شاهو دربندی، محسن ملاح، آلان دین، برایان اسمال و مگنوس اولمن

Species: Paddyfield Warbler Acrocephalus agricola

No. of individuals: one individuals

Place of observation: Hasanlu wetland

Province: West Azarbaijan

Dates of observations: 6 September 2024

Observers: Aziz Ozar

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh, Keramat Hafezi, Abdulrahman Al-Sirhan, Houman Doroudi, Shahoo Darbandi, Mohsen Mallah, Alan Dean, Brian Small & Magnus Ullman

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت پیغوی بزرگ در هندیجان در مهر 1403

Record of Levant Sparrowhawk in Hendijan in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: پیغوی بزرگ Accipiter brevipes

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 7 مهر 1403

پایشگران: آقای احمد محمدی‌روش

Species: Levant Sparrowhawk Accipiter brevipes

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Period of observations: 28 September 2024

Observers: Ahmad Mohammadi-Ravesh

ثبت طاووسک سرخاکستری در استان چهارمحال و بختیاری

Record of Grey-headed Swamphen in Chahar-Mahal & Bakhtiari province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: طاووسک سرخاکستری Porphyrio poliocephalus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب چغاخور

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: 27 مهر 1403

پایشگران: آقایان محمد کیانپور و اصغر سهیلی‌فر

گزارشگر: بانو فهیمه اسلامی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان چهارمحال و بختیاری

Species: Grey-headed Swamphen Porphyrio poliocephalus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Choghakhor wetland

Province: Chahar-Mahal & Bakhtiari

Date of observation: 18 October 2024

Observers: Mohammad Kianpur & Asghar Soheilifar

Remarks: The first record of this species for Chahar-Mahal & Bakhtiari province

تغییر نام سارگپه‌های جنگلی به سارگپه‌های عسل‌خوار

Persian name of Honey Buzzards

گروه پرندگان با نام «سارگپه‌های عسل‌خوار» و با نام انگلیسی Honey Buzzard در جهان دارای چهار گونه است و نام لاتین سردۀ آن نیزPernis است. همان‌طور که در نام انگلیسی این گونه‌ها، دیده می‌شود، واژۀ "Honey Buzzard" به  کار رفته است. از ویژگی‌های بارز این گروه از پرندگان، تغذیه از عسل است و به دلیل نوع رفتار تغذیه‌ای آنها، این رفتار در نام‌گذاری انگلیسی آنها نیز بازتاب داده شده است. بنابر این، نام «سارگپۀ عسل‌خوار» به عنوان یک نام عمومی تلقی می‌شود. این سرده دارای گونه‌های زیر است.

سارگپۀ عسل‌خوار اروپایی/اوراسیایی

Pernis apivorus

سارگپۀ عسل‌خوار تاجدار/کاکلدار/خاوری

Pernis ptilorhynchus

سارگپۀ عسل‌خوار نواردار/نواری

Pernis celebensis

سارگپۀ عسل‌خوار فیلیپینی

Pernis steerei

همان‌طور که می‌دانیم تاکنون دو گونه از پرندگان ایران، با نام "سارگپه جنگلی" نامیده می‌شدند.

"سارگپۀ جنگلی (سارگپۀ عسل‌خوار) اروپایی"

European Honey Buzzard

"سارگپۀ جنگلی (سارگپۀ عسل‌خوار) تاجدار"

Crested Honey Buzzard

در عین حال، ما در پرندگان جهان گونه دیگری به نام Forest Buzzard با نام علمی Buteo trizonatus هم داریم.

بنابر این، برای هماهنگی بیشتر با فهرست‌های پرندگان جهان و کاهش تعارض‌های نامی با یکدیگر، نیاز به تغییر نام فارسی دو گونه Honey buzzard وجود داشت. در دی 1400 رای‌گیری برای گزینش نام ترجیحی برای این دو گونه انجام شد و برای نام جایگزین، دو واژۀ "عسلی" و "عسل‌خوار" پیشنهاد شدند که پس از رای‌گیری، گزینه "عسل‌خوار" ترجیح داده شد. سپس، برای ایجاد یک روند تدریجی، از تاریخ 7 دی 1400 نام «عسل‌خوار» به عنوان نام دوم این دو گونه در فهرست‌های پرندگان ایران افزوده شد (http://iranbirdrecords.ir/1400/10/07/Persian%20name%20of%20Honey%20Buzzard).

همچنین نیاز به یادآوری است که در نخستین نام‌گذاری برای این گونه‌ها، در فهرست پیشنهادی پرندگان ایران (جرویس رید 1337)، نام فارسی سارگپۀ عسل‌خوار برای Honey Buzzard پیشنهاد شده بود (یادآوری می‌شود که در فهرست ایشان، نام «سنقر» برای «سارگپه‌ها» به کار رفته بود!).

اکنون پس از گذشت سه سال از معرفی واژۀ «عسل‌خوار» به عنوان نام دوم، به نظر می‌رسد که بهتر است زودتر نام «سارگپۀ عسل‌خوار» به عنوان نام اصلی و اول این دو گونه برگزیده شود. با این تغییر همزمان به چهار هدف زیر خواهیم رسید:

1. کاربرد نخستین نام فارسی در منابع پرنده‌شناسی کشور
2. یادآوری رفتار تغذیه‌ای ویژه این گروه
3. هماهنگی نام فارسی و انگلیسی این گروه
4. رفع تعارض میان نام فارسی گونه‌های پرندگان ایران و جهان

اکنون پس از نظرخواهی دوباره برای اولویت دادن نام سارگپۀ عسل‌خوار، با رای موافق پاسخ‌دهندگان این اولویت پذیرفته شد. بدین ترتیب، ازین پس نام فارسی این دو گونه به شکل زیر نوشته خواهد شد.

«سارگپۀ عسل‌خوار (سارگپۀ جنگلی) اروپایی»

«سارگپۀ عسل‌خوار (سارگپۀ جنگلی) تاجدار»

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک شالیزار در زاهدان در مهر 1403

Record of Paddyfield Warbler in Zahedan in October 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک شالیزار Acrocephalus agricola

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: زاهدان

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 27 مهر 1403

پایشگران: آقای امیرمهدی کیخا

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده، محسن ملاح و هومن درودی

Species: Paddyfield Warbler Acrocephalus agricola

No. of individuals: one individuals

Place of observation: Zahedan

Province: Sistan & Baluchestan

Dates of observations: 18 October 2024

Observers: AmirMahdi Keykha

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh, Mohsen Mallah & Houman Doroudi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت باقرقره راه راه در جازموریان در شهریور 1403

Record of Lichtenstein’s Sandgrouse in Jazmurian in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: باقرقرۀ راه‌راه Pterocles lichtensteinii

شمار پرنده: 60 فرد (دو گروه 30 فردی)

مکان پایش: پیرامون تالاب جازموریان

استان: کرمان

زمان پایش: 31 شهریور 1403

پایشگران: آقایان یونس خواجویی و حسین دهمیری

Species: Lichtenstein’s Sandgrouse Pterocles lichtensteinii

No. of individual: 60 individuals (two groups of 30 individuals)

Place of observation: around Jazmurian wetland

Province: Kerman

Date of observation: 21 September 2024

Observers: Yunos Khajouei & Hossein Dehmiri

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت قمری خاوری در کلات در مهر 1403

Record of Oriental Turtle Dove in Kalat in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: قمری خاوری Streptopelia orientalis

شمار پرنده: یک بالغ، دو نابالغ

مکان پایش: روشتای تقی‌آباد، کلات

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 8 مهر 1403

پایشگران: آقای محمد فلاح‌نژاد

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده

کلیدهای شناسایی: حلقۀ نازک پوستی چشم، نازک بودن لبۀ زرد پوشپرهای بال، رنگ قهوه‌ای روشن تا پایین شکم (در نابالغان)، دمگاه آبی خاکستری (توسی)

Species: Oriental Turtle Dove Streptopelia orientalis

No. of individuals: one adult, two juveniles

Place of observation: Taghi-Abad, Kalat

Province: Khorasan-e Razavi

Dates of observation: 29 September 2023

Observer: Mohammad Fallahnezhad

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کبوتر چشم زرد در سد چهچهه در شهریور 1403

Record of Yellow-eyed Dove in Chahchaheh dam in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتر چشم‌زرد Columba eversmanni

شمار پرنده: 24 فرد

محل پایش: سد چهچهه

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 26 شهریور 1403

پایشگران: آقای مهدی نقیبی

Species: Yellow-eyed Dove Columba eversmanni

No. of individuals: 24 individuals

Place of observation: Chahchaheh dam

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 16 September 2024

Observers: Mahdi Naghibi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کبوتر چشم زرد در تقی آباد در شهریور 1403

Record of Yellow-eyed Dove in Taghi-Abad in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتر چشم‌زرد Columba eversmanni

شمار پرنده: 43 فرد

محل پایش: روستای تقی‌آباد، کلات

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 26 شهریور 1403

پایشگران: آقای مهدی نقیبی

Species: Yellow-eyed Dove Columba eversmanni

No. of individuals: 43 individuals

Place of observation: Taghi-Abad village, Kalat

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 16 September 2024

Observers: Mahdi Naghibi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت پیغوی بزرگ در دزفول در مهر 1403

Record of Levant Sparrowhawk in Dezful in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: پیغوی بزرگ Accipiter brevipes

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: سالِن کوه، دزفول

استان: خوزستان

زمان پایش: 6 مهر 1403

پایشگران: آقایان ابوذر یاوری‌نژاد، افشین موسی‌زاده و کرامت حافظی

شناسایی‌کنندگان: کرامت حافظی و دیک فورسمن

Species: Levant Sparrowhawk Accipiter brevipes

No. of individuals: one individual

Place of observation: Salen-Kuh, Dezful

Province: Khuzestan

Period of observations: 27 September 2024

Observers: Abuzar Yavarinezhad, Afshin Musazadeh & Keramat Hafezi

Identified by: Keramat Hafezi & Dick Forsman

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت سسک تالابی خاوری در گمیشان در مهر 1403

Record of Blyth’s Reed Warbler in Gomishan in October 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: سسک تالابی خاوری Acrocephalus dumetorum

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب گمیشان

استان: گلستان

زمان پایش: 10 مهر 1403

پایشگران: آقای محمدقربان کنعانی

شناسایی‌کنندگان: مهدی نقیبی، محسن ملاح، حمید جباری، محمد سفرنگ و ابوالقاسم خالقی‌زاده

Species: Blyth’s Reed Warbler Acrocephalus dumetorum

No. of individuals: one individual

Place of observation: Gomishan

Province: Golestan

Date of observation: 1 October 2024

Observers: Mohammad-Ghorban Kanani

Identified by: Mahdi Naghibi, Mohsen Mallah, Hamid Jabbari, Mohammad safrang & Abolghasem Khaleghizadeh

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب خالدار بزرگ در هندیجان در مهر 1403

Record of Greater Spotted Eagle in Hendijan in October 2024

چکیدۀ این ثبت:

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب خالدار بزرگ (تالابی) Clanga clanga

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 14 مهر 1403

پایشگران: آقای احمد محمدی‌روش

Type of important species: IUCN Redlist

Species: Greater Spotted Eagle Clanga clanga

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Period of observations: 4 October 2024

Observers: Ahmad Mohammadi-Ravesh

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کبوتر چشم زرد در کلات در مهر 1403

Record of Yellow-eyed Dove in Kalat in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتر چشم‌زرد Columba eversmanni

شمار پرنده: 20 فرد

محل پایش: روستای تقی‌آباد، کلات

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 8 مهر 1403

پایشگران: محمد فلاح‌نژاد

Species: Yellow-eyed Dove Columba eversmanni

No. of individuals: 20 individuals

Place of observation: Taghi-Abad village, Kalat

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 29 September 2024

Observers: Mohammad Fallahnezhad

ثبت جمعیت گونه‌های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت کشیم گوشدار در بابل در شهریور 1403

Record of Horned Grebe in Babol in August 2024

چکیدۀ این ثبت:

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی

نام گونه: کشیم گوش‌دار Podiceps auritus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب نیلوفر، بابل

استان: مازندران

زمان پایش: 8-9 شهریور 1403

پایشگر: آقای جواد خالق‌زاده آهنگر

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده

Type of important species: IUCN Redlist

Species: Horned Grebe Podiceps auritus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Niloufar wetland, Babol

Province: Mazandaran

Period of observations: 29-30 August 2024

Observers: Javad Khaleghzadeh Ahangar

Identified by: Abolghgasem Khaleghizadeh

جرویس رید در سال 1337 (1958) نخستین فهرست پیشنهادی پرندگان ایران را چاپ کرد. وی در کتابچه خود برای نام فارسی Middle Spotted Woodpecker نام «دارکوب خالدار» را به کار برده بود. ایشان با قرار دادن این نام، در کنار نام فارسی دو گونۀ «دارکوب خالدار بزرگ» و «دارکوب خالدار کوچک»، ضمن ترجمۀ نام، اندازه مقایسه‌ای این سه گونه را مد نظر داشت.

یکی از اصول مهم در نام‌گذاری، حفظ نخستین نام به‌کاررفته در نوشتارهای علمی است. اگرچه این اصل برای نام‌های علمی به کار می‌رود، تا حد امکان می‌توان از آن برای نام‌های انگلیسی و فارسی نیز پیروی کرد.

این توضیح برای پشتیبانی از نام تغییریافتۀ «دارکوب سرسرخ» به «دارکوب خالدار میانی» ارائه شده است.

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت چکاوک آسمانی کوچک در هندیجان در مهر 1403

Record of Oriental Skylark in Hendijan in October 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چکاوک آسمانی کوچک Alauda gulgula

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 13 مهر 1403

پایشگران: احمد محمدی‌روش

شناسایی‌کنندگان: پِر آلستروم

Species: Oriental Skylark Alauda gulgula

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Dates of observation: 4 October 2024

Birdwatchers: Ahmad Mohammad-Ravesh

Identified by: Per Alstrom

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت خروس کلی اجتماعی در هندیجان در مهر 1403

Record of Sociable Lapwing in Hendijan in October 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: خروس‌کُلی اجتماعی Vanellus gregarius

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 14 مهر 1403

پایشگر: آقای احمد محمدی روش

Species: Sociable Lapwing Vanellus gregarius

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Dates of observations: 5 October 2024

Observers: Ahmad Mohammadi-Ravesh

تغییر آرایه‌شناختی سرده سلیم‌های Charadrius

Taxonomic change of Charadrius

به آگاهی می‌رساند که بر اساس تغییر انجام شده، برخی از گونه‌های سلیم‌ها در سردۀ Charadrius اکنون به سردۀ Anarhyunchus منتقل شده‌اند. این تغییر از نسخه 14.1 در فهرست پرندگان جهان (آی.او.سی) آغاز شده است و در فهرست پرندگان کلمنتس/ایبرد نیز پذیرفته شده است. مهم‌ترین ویژگی گونه‌های سردۀ Charadrius داشتن طوق سیاه در سینه است که به همین دلیل به نام سلیم‌های سینه‌نواری شناخته می‌شوند. همچنین گونه‌های سردۀ Anarhyunchus به نام سلیم‌های طوق‌دار شناخته می‌شوند. البته از گونه‌هایی که به سردۀ Anarhyunchus منتقل شدند، گونه‌های سلیم ماداگاسکار، سلیم طوق‌دار، سلیم ویلسون، سلیم دونواره و سلیم نوک‌کج هم نوار تیره سینه‌ای دارند.

سردۀ Anarhynchus  در گذشته یک سردۀ تک‌نماد با تنها گونۀ آن «سلیم نوک‌کج» Wrybill Anarhynchus frontalis بود، اما تجزیه و تحلیل تبارزایی آشکار کرد که با وجود نوک بی‌همتای آن، تبارشاخۀ بزرگی از گونه‌های سردۀ Charadrius  را با خود به همراه دارد که به طور معنی‌داری از آن سرده واگرایی یافتند (dos Remedios et al. 2015; Eaton et al. 2021).  نام Anarhynchus قدیمی‌ترین نام در دسترس برای این سرده است  (Eaton et al. 2021; WGAC).

به هر روی، از گونه‌های پرندگان ایران، اکنون تنها دو گونۀ «سلیم طوقی بزرگ» و «سلیم طوقی کوچک» همچنان در سردۀ Charadrius مانده‌اند و بقیۀ گونه‌ها به سردۀ Anarhyunchus منتقل شده‌اند. این تغییر آرایه‌شناختی به‌تدریج در فهرست‌های پرندگان ایران اعمال خواهد شد.

*****

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت  کلاغ ابلق با سفیدگرایی در شهر تهران در بهار 1403

Record of Hooded Crow with leucism in Tehran in spring 2024

چکیده این ثبت:

نام گونه: کلاغ ابلق Corvus corone

نوع ناهنجاری: سفیدگرایی- سفیدی بال و دم

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: یوسف‌آباد، شهر تهران

استان: تهران

زمان پایش: بهار 1403

پایشگر: آقای فردین نظیری

Species: Hooded Crow Corvus corone

Type of aberration: Leucism- wing and tail

No. of individuals: One Individual

Place of observation: Yusef-Abad, Tehran city

Province: Tehran

Date of observation: spring 2024

Observer: Fardin Naziri

تغییر نام انگلیسی اگرت میانی

Change of English name of Intermediate Egret

از ابتدای سال 2024 میلادی، در فهرست‌های پرندگان جهان، نام انگلیسی اگرت میانی (Ardea intermedia) از Intermediate Egret به Medium Egret تغییر کرده است. این تغییر از نسخه 14.1 آی.او.سی آغاز شد و پیش از در فهرست کلمنتس (Clements et al.) نیز به کار رفته بود.

بنابر این، نام انگلیسی این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران نیز به شکل زیر تغییر می‌کند:

اگرت میانی

Medium Egret

Ardea intermedia

***

تغییر نام دارکوب سرسرخ به دارکوب خالدار میانی

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، با نام فارسی کنونی«دارکوب سرسرخ» و با نام انگلیسی

Middle Spotted Woodpecker

و نام علمی

Dendrocoptes medius است.

در عین حال، ما در پرندگان جهان، نیز گونۀ دیگری به نام

Red-headed Woodpecker

و نام علمی

Melanerpes erythrocephalus را داریم که در نام علمی آن نیز واژۀ erythrocephalus به معنی سرسرخ آمده است.

بنابر این، با نگاهی گسترده‌‌تر و برای شناخت بیشتر پرنده‌نگرها دربارۀ پرندگان جهان و شناسایی گونه‌های مشابه و نیز کاربرد درست نام فارسی برای گونه‌های مشابه، نام فارسی کنونی گونۀ «دارکوب سرسرخ» با نام یک گونۀ دیگر از دارکوب‌های جهان، تعارض نام دارد.

نیاز به یادآوری است که دو گونه دیگر دارکوب‌های خالدار به نام‌های زیر در ایران وجود دارند:

دارکوب خالدار بزرگ

Great Spotted Woodpecker

Dendrocopos major

و

دارکوب خالدار کوچک

Lesser Spotted Woodpecker

Dryobates minor

این سه گونه به طور مقایسه‌ای در کنار هم بیانگر شباهت کلی آن‌ها و در عین حال توجه به اختلاف در اندازه جثۀ آن‌ها را بیان می‌کند. این موضوع افزودن بر آمدن در نام انگلیسی آنها، در نام علمی این سه گونه نیز واژه‌های major, minor و medius به کار رفته‌اند. بنابر این همانند نام انگلیسی و علمی این سه گونه، می‌توان اندازۀ مقایسه‌ای این سه گونه دارکوب خالدار در کنار هم، به شکل «دارکوب خالدار بزرگ»، «دارکوب خالدار میانی» و «دارکوب خالدار کوچک» در نام فارسی هم به کار برد.

بنابر این، پیشنهاد شد که برای رفع این تعارض با نام پرندگان جهان و نیز برای هماهنگی بیشتر با نام انگلیسی و علمی این گونه، نام «دارکوب سرسرخ» به «دارکوب خالدار میانی» تغییر کند. در جریان رای‌گیری گزینۀ پیشنهادی «میانه» نیز مطرح شد که از لحاظ ساختار زبانی کاربرد آن امکان‌پذیر بود. پس از نظرخواهی دوباره، واژۀ «میانی» در اولویت اعضای پاسخ‌دهنده در کمیتۀ ثبت پرندگان ایران قرار گرفت و پذیرفته شد.

نیاز به یادآوری است که در سال 1397، پس از ثبت گونۀ جدیدی از اگرت‌ها در ایران یعنی Medium Egret (Ardea intermedia)، شیوۀ مشابه این روش، برای اگرت‌ها نیز به کار رفته بود و افزودن بر دو گونۀ اگرت بزرگ و اگرت کوچک، گونۀ «اگرت میانی» هم به فهرست پرندگان ایران افزوده شده بود.

بدین ترتیب ازین پس، نام این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران به شکل زیر نوشته خواهد شد:

«دارکوب خالدار میانی (سرسرخ)»
Middle Spotted Woodpecker

Dendrocoptes medius

***

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت کشیم گردن سیاه با سفیدگرایی در نقده در شهریور 1403

Record of Black-necked Grebe with leucism in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کشیم گردن‌سیاه Podiceps nigricollis

نوع ناهنجاری: سفیدگرایی

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب سئیران‌گولی، نقده

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 22 شهریور 1403

پایشگران: آقای عزیز عذار

Species: Black-necked Grebe Podiceps nigricollis

Type of aberration: leucism

No. of individuals: One individual

Place of observation: Seiran-Goli wetland, Naghadeh

Province: West Azarbaijan

Date of observation: 12 September 2024

Observers: Aziz Ozar

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت درنای طناز در مشگین شهر در مهر 1403

Record of Demoiselle Crane in Meshgin-Shahr in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: درنای طناز Grus virgo

شمار پرنده: یک نابالغ

مکان پایش: سد قره‌قیه، مشگین‌شهر

استان: اردبیل

زمان پایش: 5 مهر 1403

پایشگران: آقایان اصغر محمدی نصرآبادی و بهزاد جهانگیرزاده خیاوی

Species: Demoiselle Crane Grus virgo

No. of individuals: one juvenile

Place of observation: Qara-Qieh dam, Meshgin-Shahr

Province: Ardabil

Dates of observations: 26 September 2024

Observers: Asghar Mohammadi-Nasrabadi & Behzad Jahangirzadeh-Khiavi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سنقر گندمزار در هندیجان در شهریور 1403

Record of Montagu's Harrier in Hendijan in August 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سنقر گندمزار Circus pygargus

شمار پرنده: یک جوان

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 9 شهریور 1403

پایشگران: آقای احمد محمدی روش

شناسایی‌کنندگان: آقای دیک فورسمن

Species: Montagu's Harrier Circus pygargus

No. of individuals: one juvenile

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Date of observation: 30 August 2024

Observers: Ahmad Mohammadi-Ravesh

Identified by: Dick Forsman

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت بلبل خالدار در تالش در شهریور 1403

Record of Thrush Nightingale in Talesh in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بلبل خالدار Luscinia luscinia

شمار پرنده: 10 فرد

محل پایش: جوکندان، تالش

استان: گیلان

زمان پایش: 24 شهریور 1403

پایشگر: آقای فردین نظیری

Species: Thrush Nightingale Luscinia luscinia

No. of individuals: 10 individuals

Place of observation: Jowkandan, Talesh

Province: Gilan

Date of observation: 14 September 2024

Observers: Fardin Naziri

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت بلبل خالدار در تهران در شهریور 1403

Record of Thrush Nightingale in Tehran in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بلبل خالدار Luscinia luscinia

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: پارک پلیس، تهران

استان: تهران

زمان پایش: 14-15 شهریور 1403

پایشگران: آقای هومن درودی و بانو سیمین منصوری

Species: Thrush Nightingale Luscinia luscinia

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Police park, Tehran

Province: Tehran

Date of observation: 4-5 September 2024

Observers: Houman Doroudi & Simin Mansouri

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت بلبل خالدار در تهران در اردیبهشت 1403

Record of Thrush Nightingale in Tehran in May 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بلبل خالدار Luscinia luscinia

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: پارک پلیس، تهران

استان: تهران

زمان پایش: 22 اردیبهشت 1403

پایشگر: آقای هومن درودی

Species: Thrush Nightingale Luscinia luscinia

No. of individuals: one individual

Place of observation: Police park, Tehran

Province: Tehran

Date of observation: 11 May 2024

Observers: Houman Doroudi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت جغد طلایی در دهلران در مهر 1403

Record of Omani Owl in Dehloran in September 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: جغد طلایی Strix butleri

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: دهلران

استان: ایلام

زمان پایش: 21 مهر 1403

پایشگران: آقای مهدی مامی

شناسایی‌کنندگان: کرامت حافظی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان ایلام

Species: Omani Owl Strix butleri

No. of individuals: one individual

Place of observation: Dehloran

Province: Ilam

Dates of observation: 22 September 2024

Observers: Mahdi Mami

Identified: Keramat Hafezi & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species for Ilam province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت عقاب دریایی پالاس در تالش در شهریور 1403

Record of Pallas's Fish Eagle in Talesh in September 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: عقاب دریایی پالاس Haliaeetus leucoryphus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالش

استان: گیلان

زمان پایش: 23 شهریور 1403

پایشگران: آقایان ابراهیم شکوهی و محمدرضا کشفی

Species: Pallas's Fish Eagle Haliaeetus leucoryphus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Talesh

Province: Gilan

Date of observation: 13 September 2024

Observers: Ebrahim Shokouhi & MohammadReza Kashfi

ثبت عقاب ماهیگیر در استان یزد

Record of Western Osprey in Yazd province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: عقاب ماهی‌گیر Pandion haliaetus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: منطقۀ حفاظت‌شدۀ باغ شادی

استان: یزد

زمان پایش: 30 شهریور 1403

پایشگران: آقای محمدحسین بیگی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان یزد

Species: Western Osprey Pandion haliaetus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Bagh-e Shadi Protected Area

Province: Yazd

Period of observations: 20 September 2024

Observers: MohammadHossein Beygi

Remarks: The first record of this species for Yazd province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سارگپه جنگلی (عسل خوار) تاجدار در گندمان در شهریور 1403

Record of Crested Honey Buzzard in Gandoman in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سارگپه جنگلی (عسل‌خوار) تاجدار Pernis ptilorhynchus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب گندمان

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: 30 شهریور 1403

پایشگران: آقایان غلامرضا کیامرزی و علی چیت‌ساز

گزارشگر: بانو فهیمه اسلامی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه از استان چهارمحال و بختیاری. از ویژگی‌های سارگپه عسل‌خوار تاجدار داشتن سفیدی زیرگلو و تیرگی گردن، و جایگزینی لکه تیره مچی با خط تیره در لبۀ خم بال است. همچنین، دارای شش انگشت‌پر، نوارهای تیره در پای شاهپردومی‌ها به بدن وصل می‌شوند و نوارهای تیره در پای شاهپراولی‌ها به سر بال می‌رسند.

Species: Crested Honey Buzzard Pernis ptilorhynchus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Gandoman wetland

Province: Chahar-Mahal & Bakhtiari

Dates of observation: 20 September 2024

Observers: GholamReza Kiamarzy & Ali Chitsaz

Reporter: Fahimeh Eslami

Remarks: The first record of this species for Chahar-Mahal & Bakhtiari province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کشیم گردن سرخ در گلیل و سرانی در شهریور 1403

Record of Red-necked Grebe in Golil & Sarani in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کشیم گردن‌سرخ Podiceps grisegena

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: گلیل و سرانی

استان: خراسان شمالی

زمان پایش: 30 شهریور 1403

پایشگران: آقایان بابک قویدل نامانلو، علی گردمردی و سید ابراهیم فیض‌آبادی

شناسایی‌کنندگان: بانو درنا مجاب، ابوالقاسم خالقی‌زاده، شاهو دربندی، هومن درودی، مگنوس اولمن و دیک نول

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان خراسان شمالی

Species: Red-necked Grebe Podiceps grisegena

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Golil & Sarani

Province: North Khorasan

Period of observations: 20 September 2024

Observers: Babak Ghavidel-Namanlu, Ali Gordmardi & Seyed Ebrahim FeyzAbadi

Identified by: Dorna Mojab, Abolghasem Khaleghizadeh, Shahoo Darbandi, Houman Doroudi, Magnus Ullman & Dick Newell

Remarks: The first record of this species for North Khorasan province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک درختی کوچک در هندیجان در شهریور 1403

Record of Booted Warbler in Hendijan in August 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک درختی کوچک Iduna caligata

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 9 شهریور 1403

پایشگران: آقای احمد محمدی روش

شناسایی‌کنندگان: پتر کنرلی

کلیدهای شناسایی: منقار کوتاه، فرونوک روشن در انتها تیره، نوار ابرویی روشن تا پشت چشمها، روتنه سبز زیتونی روشن،  لبه شاهپرهای بال بدون سفیدی، دم بلند، پاها بلند، روشن گوشتی‌رنگ و پولک‌درشت، پنجه‌ها درشت و ویژه سسک‌های درختی

Species: Booted Warbler Iduna caligata

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Period of observations: 30 August 2024

Observers: Ahmad mohammadi-Ravesh

Identified by: Peter Kennerley

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت جغد طلایی در جیرفت در شهریور 1403

Record of Omani Owl in Jiroft in September 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: جغد طلایی Strix butleri

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: ساردوئیه، جیرفت

استان: کرمان

زمان پایش: 20 شهریور 1403

پایشگران: آقایان یونس خواجویی و محمدعلی قاسمی

شناسایی‌کنندگان: کرامت حافظی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Omani Owl Strix butleri

No. of individuals: one individual

Place of observation: Sarduiyeh, Jiroft

Province: Kerman

Dates of observation: 10 September 2024

Observers: Yunos Khajouei & MohammadAli Ghasemi

Identified: Keramat Hafezi & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species for Kerman province

ثبت همه رکوردهای زیرگونه‌های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم جنبانک نقابدار در بیرجند در شهریور 1403

Record of Motacilla alba personata in Birjand in August 2024

چکیدۀ این ثبت

نام زیرگونه: دم‌جنبانک نقاب‌دار Motacilla alba personata

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: روستای امیرآباد، بیرجند

استان: خراسان جنوبی

زمان پایش: 1 شهریور 1403

پایشگران: آقای محمدامین آتش‌پنجه

یادداشت: از ویژگی‌های این زیرگونه: آغاز سیاهی از چاک دهان، سفیدی ناودان‌مانند در زیر چشم‌ها، سیاهی گونه‌ها و پیوستگی سیاهی در جلو و پشت گردن

Subspecies: Masked Wagtail Motacilla alba personata

No. of individuals: One individual

Place of observation: Amir-Abad, Birjand

Province: South Khorasan

Date of observation: 22 August 2024

Observers: Mohammad-Amin AtashPanjeh

ثبت همه رکوردهای زیرگونه‌های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم جنبانک نقابدار در بیرجند در شهریور 1403

Record of Motacilla alba personata in Birjand in August 2024

چکیدۀ این ثبت

نام زیرگونه: دم‌جنبانک نقاب‌دار Motacilla alba personata

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: روستای امیرآباد، بیرجند

استان: خراسان جنوبی

زمان پایش: 1 شهریور 1403

پایشگران: آقای محمدامین آتش‌پنجه

یادداشت: از ویژگی‌های این زیرگونه: آغاز سیاهی از چاک دهان، سفیدی ناودان‌مانند در زیر چشم‌ها، سیاهی گونه‌ها و پیوستگی سیاهی در جلو و پشت گردن

Subspecies: Masked Wagtail Motacilla alba personata

No. of individuals: One individual

Place of observation: Amir-Abad, Birjand

Province: South Khorasan

Date of observation: 22 August 2024

Observers: Mohammad-Amin AtashPanjeh

ثبت تلیله دم سفید در استان خراسان جنوبی

Record of Temminck’s Stint in South Khorasan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: تلیله دم‌سفید Calidris temminckii

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: بیرجند

استان: خراسان جنوبی

زمان پایش: 9 شهریور 1403

پایشگر: آقای غلامرضا سمیعی

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستن ثبت این گونه برای استان خراسان جنوبی

Species: Temminck’s Stint Calidris temminckii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Birjand

Province: South Khorasan

Dates of observation: 30 August 2024

Birdwatchers: Gholamreza Samiei

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The fisrt record of this species for South Khorasan province.

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت رسیدن چلچله کوهی به تهران در شهریور 1403

Record of arrival of Eurasian Crag Martin to Tehran in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چلچلۀ کوهی Ptyonoprogne rupestris

شمار پرنده: 15 فرد

مکان پایش: غرب شهر تهران

استان: تهران

دوره پایش: از 1 تا 15 شهریور 1403

نخستین روز رسیدن: 15 شهریور 1403

پایشگران: آقای علیرضا کیانی‌نژاد

یادداشت: این گونه هر سال حدود دو هفته در این زمان از سال از شهر تهران می‌گذرد و جمعیت آن بین 30 تا 100 فرد است.

Species: Eurasian Crag Martin Ptyonoprogne rupestris

No. of individuals: 15 individuals

Monitoring place: west of Tehran city

Province: Tehran

Monitoring period: 22 August to 5 September 2024

Arrival date of observation: 5 September 2024

Observers: Alireza Kianinezhad

Remarks: This species passes through this area at this time of the year with a population of 30 to 100 individuals.

-----

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سنقر گندمزار در هریس در شهریور 1403

Record of Montagu's Harrier in Haris in September 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سنقر گندمزار Circus pygargus

شمار پرنده: یک جوان

مکان پایش: سد آرباطان، هریس

استان: آذربایجان شرقی

زمان پایش: 16 شهریور 1403

پایشگران: آقایان رضا برازنده، ناصر ملک‌زاده و ستار شیری

شناسایی‌کنندگان: آقایان ستار شیری و احسان طالبی

Species: Montagu's Harrier Circus pygargus

No. of individuals: one juvenile

Place of observation: Arbatan dam, Haris

Province: East Azarbaijan

Date of observation: 6 September 2024

Observers: Reza Barazandeh, Naser Malekzadeh & Sattar Shiri

Identified by: Sattar Shiri & Ehsan Talebi

یادداشتی دربارۀ نام سلیم پاسیاه (کوچک)

Note on Persian name of Kentish Plover

یکی از گونه‌های پرندگان ایران با نام رایج فارسی پیشین «سلیم کوچک» و نام انگلیسی Kentish Plover است.

نخستین نام فارسی پیشنهادی برای این گونه در چک‌لیست پرندگان ایران «جلود پاسیاه» بود (کتاب جرویس رید، 1338). در آن دوره، نام عمومی «جلود» به پرندگی گفته می‌شد که اکنون «سلیم» نامیده می‌شوند. سپس نام این گونه به «سلیم کوچک» تغییر یافت (اسکات و همکاران 1354) و تا چندین دهه به همین شکل ادامه یافت.

آنچه که مسلم است، واژه کوچک در نام فارسی در نام چندین گونه از سلیم‌ها و تلیله‌ها به کار رفته است (مانند سلیم طوقی کوچک، سلیم کوچک، سلیم شنی کوچک و تلیله کوچک). به نظر می‌رسید که کاربرد واژه کوچک در میان سلیم‌ها و تلیله‌ها بیش از حد معمول در نام‌گذاری ‌گونه‌های پرندگان بوده است. بنابر این، نیاز بود تا در جهت کاهش چنین خطاهایی گام برداریم.

واژۀ انگلیسی Kentish به معنی مرتبط به منطقۀ Kent در انگلستان است. گویا نام علمی گونه نیز به یاد اسکندر مقدونی نام‌گذاری شده است. بنابر این، نمی‌توانستیم از هیچ‌یک از دو نام انگلیسی و فارسی برای اصلاح نام فارسی کمک بگیریم.

به نگاهی به ویژگی‌های ریخت‌شناسی این گونه می‌توان دریافت که این گونه همانند دو گونه سلیم طوقی، دارای طوق سفید گردنی، پیشانی سفید، لکه تیره تیره تارک، نوار تیره چشمی، نوک تیره، چانه و گلوی سفید، لکه تیره در دو سوی سینه، زیرتنه سفید و روتنه خاکستری شنی است. در عین حال، ویژگی متمایز این گونه، رنگ سیاه پاها در بالغان و رنگ تیره پاها در نابالغان است؛ در حالی‌که در سلیم طوقی بزرگ رنگ پاها قرمز و در سلیم طوقی کوچک رنگ پاها صورتی تیره است.

با توجه به نکته‌های یادشده در بالا، ضمن احترام به نخستین نام فارسی این گونه (پاسیاه) و با برگزیدن دو کلید مهم شناسایی در نام‌گذاری این گونه، در کتاب مبصر (1395) و کتاب زیرگونه‌های پرندگان ایران (خالقی‌زاده و همکاران 2017)، نام «سلیم طوقی پاسیاه»، به عنوان نام دوم این گونه در درون پرانتز آمده بود.

در ارزیابی اصلاح نام فارسی این گونه، پس از رای‌گیری در اسفند 1398، تلاش شد تا به عنوان یک راه حل میانی، با افزودن نخست نام این گونه یعنی «پاسیاه»، هم نام این گونه دقیق‌تر شود و هم بخشی از نقص نام‌گذاری فارسی آن برطرف شود. بنابر این، پس از آن زمان نام این گونه به شکل «سلیم پاسیاه (کوچک)» به کار رفت.

"سلیم پاسیاه (کوچک)"

Kentish Plover

Charadrius alexandrinus

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سلیم سینه بلوطی در هندیجان در مرداد 1403

Record of Caspian Plover in Hendijan in July 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سلیم سینه‌بلوطی Charadrius asiaticus

شمار پرنده: 3 فرد

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 6 مرداد 1403

پایشگران: آقای احمد محمدی‌روش

Species: Caspian Plover Charadrius asiaticus

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Dates of observation: 27 July 2024

Observers: Ahmad Mohammadi-Ravesh

ثبت شبگرد مصری در استان اصفهان

Record of Egyptian Nightjar in Esfahan province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: شبگرد مصریCaprimulgus aegyptius 

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: کویر مرنجاب، آران و بیدگل

استان: اصفهان

زمان پایش: 1 تیر 1403

پایشگران: سید امیرعباس فعولی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان اصفهان

Species: Egyptian Nightjar Caprimulgus aegyptius 

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Kavir-e Maranjab, Aran & Bidgol

Province: Esfahan

Period of observations: 21 June 2024

Observers: Seyed AmirAbbas Fauuli

Remarks: The first record of this species for Esfahan province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کاکایی مدیترانه ای در تالاب حسنلو در مرداد 1403

Record of Mediterranean Gull in Hasanlu wetland in August 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: کاکایی مدیترانه‌ای Ichthyaetus melanocephalus

شمار پرنده: 18 فرد

محل پایش: تالاب حسنلو، نقده

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 11 مرداد 1403

پایشگر: آقای عزیز عذار

Species: Mediterranean Gull Ichthyaetus melanocephalus

No. of individuals: 18 individuals

Place of observation: Hasanlu wetland, Naghadeh

Province: West Azarbaijan

Date of observation: 1 August 2024

Observers: Aziz Ozar

ثبت تلیله بلوطی در یزد در مرداد 1403

Record of Curlew Sandpiper in Yazd in August 2024

چکیدۀ این ثبت:

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی

نام گونه: تلیله بلوطی Calidris ferruginea