فهرست 119 گونه و 11 زیرگونه از پرندگان نایاب و سرگردان ایران
List of 119 species and 11 subspecies of rare and vagrant birds of Iran
گردآوری: ابوالقاسم خالقیزاده، شادروان درک اسکات و محمد توحیدیفر
By: Abolghasem Khaleghizadeh, the late Derek Scott & Mohammad Tohidifar
تازهترین بهروزرسانی: 25 خرداد 1403
Last updated: 14 June 2024
*** گونههای نایاب، گونههایی هستند که به صورت سرگردان در کشور دیده میشوند. بر اساس یک تعریف برآوردی، این گونهها تقریبا هر 5-10 سال یکبار در کشور ثبت میشوند.
** نیاز به یادآوری است که همۀ رکوردهای دیدهشده از گونههای این فهرست در سراسر کشور به ثبت میرسند.
* حدود 40 گونه که با زمینه قرمز مشخص شدهاند و در بیش از 40 سال گذشته در ایران دیده نشدهاند، به عنوان گونههای با رکوردهای کهن در نظر گرفته شدند.
*** Rare species are those species being recorded as vagrant in Iran. Based on a rough estimation, they are being recorded once every 5-10 years.
** For the list of Iranian rare bird species, all records will be announced.
* About 40 species with red background, those not recorded over the past 40 years ago, were considered species with old records.
- Lesser Whistling Duck Dendrocygna javanica اردک سوتزن هندی Seen once in 2019
- Brent Goose Branta bernicla hrota غاز گردنسیاه Old record, last seen in Babolsar on 29 October 1960
- Barnacle Goose Branta leucopsis غاز گونهسفید Seen once in 2007
- Taiga Bean Goose Anser fabalis غاز پازرد Seen 9 times
- Cotton Pygmy Goose Nettapus coromandelianus خوتکای گردنسفید Seen 5 times
- Velvet Scoter Melanitta fusca سیاهاردک مخملی Old records, seen three times, in 1862, 1904, 1964
- Common Scoter Melanitta nigra سیاهاردک معمولی Old records, seen in 1872, 1885, 1904 and 1971
- Sykes's Nightjar Caprimulgus mahrattensis شبگرد بلوچی Last seen in 1978
- Jacobin Cuckoo Clamator jacobinus کوکوی ابلق Seen 5 times
- Oriental/Himalayan Cuckoo Cuculus optatus/ saturatus کوکوی خاوری Old record, seen twice in 1898
- Pallas's Sandgrouse Syrrhaptes paradoxus باقرقرۀ (کوکر) دمدراز Seen 7 times
- Red Collared Dove Streptopelia tranquebarica یاکریم سرخ Seen 3 times in 1975, 2000 and 2021
- Lesser Flamingo Phoenicopterus minor فلامینگوی (بالآتشی) کوچک Seen once in Sistan in June 1904 and three times in 2020
- Common Buttonquail Turnix sylvaticus بلدرچین بوتهای Seen four times, in 1898, 1901, 1912 and 1975
- Grey-headed Lapwing Vanellus cinereus خروسکُلی سرخاکستری Seen once in 2020
- Greater Painted Snipe Rostratula benghalensis پاشلک رنگین Seen twice, in 1910 and 1972
- Pheasant-tiled Jacana Hydrophasianus chirurgus روآبروک (جاکانای) دُمقرقاولی Seen once in 2018
- Slender-billed Curlew Numenius tenuirostris گیلانشاه خالدار Old records, Eleven records from 1896 to 1967
- Far Eastern Curlew Numenius madagascariensis گیلانشاه خاور دور Old records, Seen twice in 1898
- Red (Grey) Knot Calidris canutus تلیلۀ خاکستری Once during the past decade
- Red-necked Stint Calidris ruficollis تلیلۀ گردنسرخ Four individuals from Borujerd in 1941, and seen again in 2010
- Pectoral Sandpiper Calidris melanotos تلیلۀ سینهراهراه Once in 2023
- Long-billed Dowitcher Limnodromus scolopaceus پاشلک نوکدراز Seen once in 2019
- Solitary Snipe Gallinago solitaria پاشلک تَکزی 12 records at all, once in the past half century
- Pin-tailed Snipe Gallinago stenura پاشلک دُمسوزنی Eight records from 1898 to 2005
- Red Phalarope Phalaropus fulicarius شناگر (فالاروپ) بلوطی Seen 11 times
- Oriental Pratincole Glareola maldivarum گلاریول خاوری Seen twice in 2004 and 2007
- Small Pratincole Glareola lactea گلاریول کوچک Seen once on 14 July 1977
- Brown Noddy Anous stolidus پرستواقیانوسی قهوهای Seen twice in 2011
- Lesser Noddy Anous tenuirostris پرستواقیانوسی کوچک Seen once in 2023
- Indian Skimmer Rynchops albicollis آبشکاف هندی Seen once in Bahu-Kalat on 14 March 1901
- Black-legged Kittiwake Rissa tridactyla کاکایی پاسیاه Seen 6 times
- Brown-headed Gull Larus brunicephalus کاکایی سرقهوهای Seen 4 times in 1916, 1975 and 2001
- Great Black-backed Gull Larus marinus کاکایی پشتسیاه بزرگ Seen 5 times in 1938, 1975, 2002 and 2010
- White-eyed Gull Larus leucophthalmus کاکایی چشمسفید Seen twice in 1975 and 2002
- Glaucous Gull Larus hyperboreus کاکایی راهراه Seen once in 2015
- Vega Gull Larus vegae کاکایی وگا (شرق سیبری) Seen once in 2019
- River Tern Sterna aurantia پرستودریایی رودخانهای Seen once in January 2005
- Sooty Tern Sterna fuscatus پرستودریایی پشتسیاه Seen three times in 1965 and 1974
- Great/Brown Skua Stercorarius skua/ antarcticus complex کاکایی اقیانوسی (اسکوآی) قهوهای Seen three times, in 1965, 1967 and 1973
- Pomarine Skua Stercorarius pomarinus کاکایی اقیانوسی (اسکوآی) دمپیچ ????
- Long-tailed Jaeger Stercorarius longicaudus کاکایی اقیانوسی (اسکوآی) دمدراز Old records, seen four times in 1956, 1961 and 1970
- Saunders's Tern Sternula saundersi پرستودریایی خلیج فارس Once during the past decade
- Red-billed Tropicbird Phaethon aethereus نوکسرخ دریایی No records in the past 4 decades
- Red-throated Loon (Diver) Gavia stellata غواص (شیرجهرو) گلوسرخ Seen 7 times
- Wilson's Storm Petrel Oceanites oceanicus مرغ توفان ویلسون Ten records from 1877 to 1977
- Scopoli's Shearwater Calonectris diomedea کبوتردریایی مدیترانهای Seen once in Chabahar in 1972
- Wedge-tailed Shearwater Puffinus pacificus کبوتردریایی دمپهن Seen twice, in 1969 and 1976
- Sooty Shearwater Puffinus griseus کبوتردریایی دودی Seen once in 2008
- Woolly-necked Stork Ciconia episcopus لکلک گردنسفید Old record, seen once on 19 March 1901
- Asian (or Eastern) White Stork Ciconia ciconia asiatica زیرگونۀ لکلک سفید آسیایی (شرقی) Status unknown!
- Lesser Frigatebird Fregata ariel گلوبادکنک کوچک Seen once in 2024
- Red-footed Booby Sula sula بوبی پاسرخ Seen once in Bandar-e Lengeh on 28 August 1979
- Eastern Cattle Egret Bubulcus coromandus گاوچرانک آسیایی Seen twice in 1898, five times since 2019
- Eastern Great Egret Ardea alba modesta زیرگونۀ اگرت بزرگ شرقی Rare
- Medium Egret Ardea intermedia اگرت (قار) میانی Seen once in 2018
- White-rumped Vulture Gyps bengalensis دال دمگاهسفید Five records from Sistan & Baluchestan and Minab from 1901 to 1972.
- Himalayan Vulture Gyps himalayensis دال هیمالیایی Seen 4 times since 2007
- Tawny Eagle Aquila rapax عقاب خاکی Low number of records in recent decades
- Eastern Marsh Harrier Circus spilonotus سنقر تالابی شرقی Old records, seen twice on 5 October 1898 and 11 November 1900
- Red Kite Milvus milvus کورکور حنایی Low number of records in recent decades
- Black-eared Kite Milvus migrans lineatus کورکور گوشسیاه Status unknown!
- Indian Black Kite Milvus migrans govinda کورکور سیاه هندی Old record, recorded once
- Brahminy Kite Haliastur indus کورکور برهمایی (سرسفید) Seen once in 2013
- White-eyed Buzzard Butastur teesa سارگپۀ چشمسفید Low number of records in recent decades
- Upland Buzzard Buteo hemilasius سارگپۀ کوهی Seen four times, in 1866, 1900, 1901 and 2018
- Boreal Owl Aegolius funereus جغد شمالی Seen once in 2021
- Oriental Scops Owl Otus sunia مرغ حق خاوری Seen once in 2022
- Snowy Owl Bubo scandiacus بوف برفی Seen three times in 1903, 1974, 1996
- Grey-headed Kingfisher Halcyon leucocephala ماهیخورک سرخاکستری Seen once in 2021
- Baluchestan Woodpecker Dendrocopos syriacus milleri Zarudny, 1909 زیرگونۀ دارکوب باغی بلوچی Extinct
- White-winged Woodpecker Dendrocopos leucopterus دارکوب بالسفید Old records, seen twice in 1898
- Bampur Green Woodpecker Picus viridis bampurensis (Zarudny, 1911) زیرگونۀ دارکوب سبز بمپوری Extinct
- Scaly-bellied Woodpecker Picus squamatus دارکوب سبز شکمپولکی Old records, six records in Baluchestan from 1898 to 1901
- Red-headed Falcon Falco chicquera شاهین سرحنایی Old record, seen once on 11 July 1898
- Amur Falcon Falco amurensis شاهین آمور Seen twice in 2009 and 2016
- Lanner Falcon Falco biarmicus لاچین 12 records at all, twice during the past 4 decades
- Laggar Falcon Falco jugger شاهین بلوچی Seen once on 9 April 1972
- Indian (Mauryan) Grey Shrike Lanius meridionalis زیرگونۀ سنگچشم خاکستری هندی (موریایی) There are several old reports. (Status unknown!)
- Indian Golden Oriole Oriolus kundoo پریشاهرخ هندی Seen once in December 2020
- Black-naped Oriole Oriolus chinensis پریشاهرخ چینی Seen once in February 2023
- Black-naped Monarch Hypothymis azurea مگسگیر کاکلسیاه Seen twice in 2011 and 2020
- Indian Paradise Flycatcher Terpsiphone paradisi مگسگیر بهشتی هندی Seen once in November 2021
- Spotted Nutcracker Nucifraga caryocatactes فندقشکن خالدار Seen three times, in 1956, 2005 and 2006
- Oriental Crow Corvus corone orientalis کلاغ لاشهخوار خاوری Eleven records from 1890 to 1975
- Large-billed Crow Corvus macrorhynchos کلاغ جنگلی نوکبزرگ Old records, seen three times, 1896, 1898 and 1900
- Pied Crow Corvus albus کلاغ ابلق آفریقایی Seen once in 2023
- Kerman Sombre Tit Poecile lugubris kirmanensis (Koelz, 1950) زیرگونۀ چرخریسک سرسیاه کرمانی Old records, there are several old specimens.
- Caspian Penpuline Tit Remiz pendulinus caspius زیرگونۀ چرخریسک بلوطی شمال خزر (کاسپی) Recorded once in 2020
- Sistan Black-headed Penduline Tit Remiz macronyx nigricans (Zarudny, 1908) زیرگونۀ چرخریسک بلوطی {سرسیاه} سیستانی Old records, Extinct
- Bokhara Tit Parus major bokharensis Lichtenstein, MHK, 1823 زیرگونۀ چرخریسک بُخارا There were 9 records from Sarakhs and adjacent areas.
- Hume's Short-toed Lark Calandrella acutirostris چکاوک پنجهکوتاه هیوم Seen four times in 1896, 1970 and 1973
- Black Lark Melanocorypha yeltoniensis چکاوک سیاه 14 records at all, not seen in the past 4 decades
- Grey-throated Martin Riparia chinensis چلچلۀ گلوخاکستری Seen three times in 2000 and 2004
- Pale [Sand] Martin Riparia diluta چلچلۀ رودخانهای کمرنگ Seen three times in 2007, 2018, 2021
- Wire-tailed Swallow Hirundo smithii پرستوی سرسرخ Seen three times in 2015, 2017, 2020
- Streak-throated Swallow Petrochelidon fluvicola پرستوی گلورگهای (گلوراهراه) Seen once in 2019
- Eastern Bonelli’s Warbler Phylloscopus orientalis سسک دمگاهزیتونی شرقی Seen three times, in 1975, 2003 and 2021
- Wood Warbler Phylloscopus sibilatrix سسک جنگلی Ten records from 1973 to 2007
- Dusky Warbler Phylloscopus fuscatus سسک تیره Seen once in 2016
- Pallas's Leaf Warbler Phylloscopus proregulus سسک گُل (پالاس) Seen three times, in 2013 and 2016
- Greenish Warbler Phylloscopus trochiloides سسک سبز زیتونی Seen 11 times
- River Warbler Locustella fluviatilis سسک رودخانهای Seen 3 times in 1940, 2020 and 2021
- Western Orphean Warbler Sylvia hortensis سسک چشمسفید غربی Old record, seen once on 28 May 1904
- Rüppell's Warbler Sylvia ruppeli سسک گلوسیاه Seen once on 2 April 1941
- Kerman Rock Nuthatch Sitta neumayer plumbea Koelz, 1950 زیرگونۀ کمرکلی کوچک کرمانی There are very few records from Bam and Bardsir.
- Bank Myna Acridotheres ginginianus مینای خاکستری Seen once in 2017
- White’s Thrush Zoothera aurea توکای طلایی Once in 2021
- Red-throated Thrush Turdus ruficollis توکای گلوسرخ Four records in 1903 and 1976
- Verditer Flycatcher Eumyias thalassinus مگسگیر فیروزهای Seen once in 2001
- Blue Whistling Thrush Myophonus caeruleus طُرقۀ آوازخوان آبی Old record, seen once in 1900
- European Pied Flycatcher Ficedula hypoleuca مگسگیر ابلق اروپایی Seen twice in the past 4 decades
- Ultramarine Flycatcher Ficedula superciliaris مگسگیر ابروسفید هیمالیایی Seen twice in 2009, 2022
- White-crowned Wheatear Oenanthe leucopyga چکچک سیاه سرسفید Seen seven times, in 1904, 2016, 2019 and 2020
- Saxaul Sparrow Passer ammodendri گنجشک تاغی Seen twice in 1900 and 2004
- Sind Sparrow Passer pyrrhonotus گنجشک بلوچی Six records from 1901 to 1975
- Sistan (Afghan) Scrub Sparrow Passer (moabiticus) yatii زیرگونۀ گنجشک رودخانهای سیستانی Seen 6 times over the past half century
- Zarudny’s (Desert) Sparrow Passer zarudnyi گنجشک بیابانی زارودنی Old records, four records from 1898 to 1916
- Black-throated Accentor Prunella atrogularis صعوۀ گلوسیاه Seen 11 times
- Red Avadavat Amandava amandava سهرۀ نوکلاکی سرخ Seen once times in 1975
- Forest Wagtail Dendronanthus indicus دمجنبانک جنگلی Seen once in 2016
- Paddyfield Pipit Anthus rufulus پیپت شالیزار Seen twice in 2010
- Olive‑backed Pipit Anthus hodgsoni پیپت پشتزیتونی Seen 6 times
- Buff-bellied Pipit Anthus rubescens پیپت شکمنخودی Seen 3 times
- Red Crossbill Loxia curvirostra سهرۀ نوکقیچی Seen 6 times
- European Serin Serinus serinus سهرۀ دمگاهزرد Seen four times in 1941, 1972, 2007 and 2022.
- White-capped Bunting Emberiza stewarti زردپرۀ سرسفید Seen three times, in 1898, 1940 and 1973
- Cretzschmar's Bunting Emberiza caesia زردپرۀ سرآبی Seen once in Gachsaran on 9 April 1978
- Little Bunting Emberiza pusilla زردپرۀ کوچک Seen three times in 1940, 1952 and 2024
- Rustic Bunting Emberiza rustica زردپرۀ حنایی Ten records from 1898 to 2016
- Yellow-breasted Bunting Emberiza aureola زردپرۀ سینهزرد Seen three times, in 1901, 1961 and 1974
- Black-faced Bunting Emberiza spodocephala زردپرۀ رخسیاه Once in 2023
*****