کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

گردآوری، ساماندهی و انتشار ثبت گونه های جدید و پرندگان کمیاب ایران To collate, ratify and publish bird records on Iranian rarities

کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

گردآوری، ساماندهی و انتشار ثبت گونه های جدید و پرندگان کمیاب ایران To collate, ratify and publish bird records on Iranian rarities

طبقه بندی موضوعی
بایگانی

 

فهرست 95 گونه و 8 زیرگونه از پرندگان کمیاب کشور یا فروان محلی در ایران

List of 95 species and 8 subspecies of scarce or locally common birds in Iran

 

گردآوری: ابوالقاسم خالقیزاده، شادروان درک اسکات و محمد توحیدیفر

By: Abolghasem Khaleghizadeh, Derek Scott & Mohammad Tohidifar

 

تازه‌ترین بهروزرسانی: 26 بهمن 1402

Last updated: 15 February 2024

 

*** نیاز به یادآوری است که همۀ رکوردهای دیدهشده از گونههای این فهرست از سراسر کشور به ثبت خواهند رسید.

*** For the list of Iranian scarce bird species, all records will be announced.

 

 

  1. Red-breasted Goose Branta ruficollis عروس‌غاز
  2. Lesser White-fronted Goose Anser erythropus غاز پیشانی‌سفید کوچک
  3. Tundra Swan Cygnus columbianus قوی کوچک
  4. Marbled Duck Marmaronetta angustirostrisاردک مرمری
  5. Greater Scaup Aythya marila اردک سرسیاه
  6. Long-tailed Duck Clangula hyemalis اردک دم‌دراز
  7. Common Goldeneye Bucephala clangula اردک چشم‌طلایی
  8. Smew Mergellus albellus  مرگوس (اردک ماهی‌خوار) سفید
  9. Goosander Mergus merganser مرگوس بزرگ
  10. Red-breasted Merganser Megus serrator مرگوس (اردک ماهی‌خوار) کاکلی
  11. Caucasian Grouse Tetrao mlokosiewiczi سیاه‌خروس قفقازی
  12. Grey Partridge Perdix perdix کبک چیل
  13. Great Bustard Otis tarda میش‌مرغ
  14. Great Spotted Cuckoo Clamator glandarius کوکوی خالدار
  15. Asian Koel Eudynamys scolopaceus کوکوسیاه آسیایی
  16. Lichtenstein's Sandgrouse Pterocles lichtensteinii باقرقرۀ (کوکر) راه‌راه
  17. Oriental Turtle Dove Streptopelia orientalis قمری خاوری
  18. Namaqua Dove Oena capensis قمری دم‌دراز
  19. Red-necked Grebe Podiceps grisegena کشیم گردن‌سرخ
  20. Horned Grebe Podiceps auritus کشیم گوشدار
  21. Baillon's Crake Porzana pusilla یلوۀ نوک‌سبز
  22. White-breasted Waterhen Amaurornis phoenicurus طاووسک سینه‌سفید
  23. Siberian Crane Grus leucogeranus درنای (کُلنگ) سیبری
  24. Demoiselle Crane Grus virgo درنای (کُلنگ) طناز
  25. Sociable Lapwing Vanellus gregarius خروس‌کُلی اجتماعی (ابروسفید)
  26. Pacific Golden Plover Pluvialis fulva سلیم طلایی خاوری
  27. Caspian Plover Charadrius asiaticus سلیم سینه‌بلوطی
  28. Eurasian Dotterel Charadrius morinellus سلیم کوهی
  29. Great Knot Calidris tenuirostris تلیلۀ بزرگ
  30. Great Snipe Gallinago media پاشلک بزرگ Once during the past decade
  31. Black-winged Pratincole Glareola nordmanni گلاریول بال‌سیاه
  32. Mediterranean Gull Larus melanocephalus کاکایی مدیترانه‌ای
  • Heuglin’s Gull (Siberian Gull) Larus fuscus heuglini زیرگونۀ کاکایی {پشت‌سیاه} سیبری
  • Steppe Gull Larus fuscus barabensis زیرگونۀ کاکایی {پشت‌سیاه} آسیای میانه
  1. Sooty Gull Ichthyaetus hemprichii کاکایی دودی
  2. Black Tern Chlidonias niger پرستودریایی (پرستوتالابی) سیاه
  3. Black-throated Loon Gavia arctica غواص (شیرجه‌رو) گلوسیاه
  4. Persian Shearwater Puffinus persicus کبوتردریایی ایرانی
  5. Masked Booby Sula dactylatra بوبی نقابدار
  6. African Darter Anhinga rufa مارگردن آفریقایی
  7. Socotra Cormorant Phalacrocorax nigrogularis باکلان (قره‌قار) گلوسیاه
  8. African Sacred Ibis Threskiornis aethiopicus اکراس آفریقایی
  9. Striated Heron Butorides striata حواصیل (وِکای) سبز
  10. Goliath Heron Ardea goliath غول‌حواصیل (غول‌وِکا)
  11. Crested Honey Buzzard Pernis ptilorhynchus سارگپۀ جنگلی (سارگپۀ عسل‌خوار) تاجدار
  12. Greater Spotter Eagle Clanga clanga عقاب خالدار بزرگ
  13. Levant Sparrowhawk Accipiter brevipes پیغوی بزرگ
  14. Northern Goshawk Accipiter gentilis طرلان (شهباز)
  15. Montagu's Harrier Circus pygargus سنقر گندمزار
  16. Pallas's Fish Eagle Haliaeetus leucoryphus عقاب دریایی پالاس
  17. Rough-legged Buzzard Buteo lagopus سارگپۀ پرپا
  18. Brown Fish Owl Ketupa zeylonensis بوف ماهی‌خوار
  19. Pallid Scops Owl Otus brucei مرغ حق جنوبی
  20. Spotted Owlet Athene bramaجغد خالدار جنوبی
  21. Omani Owl Strix butleri جغد طلایی
  22. Lesser Spotted Woodpecker Dendrocopos minor دارکوب خالدار کوچک
  23. Black Woodpecker Dryocopus martius دارکوب سیاه
  24. Red-footed Falcon Falco vespertinus شاهین پاسرخ
  25. Sooty Falcon Falco concolor شاهین دودی
  • Siberian Falcon Falco peregrinus calidus زیرگونۀ شاهین سیبری (سینه‌سفید)
  • Red-naped Shaheen Falco pelegrinoides babylonicus زیرگونۀ شاهین پس‌سرسرخ (شاهین آسیای میانه)
  1. Long-tailed Shrike Lanius schach سنگ‌چشم دم‌دراز
  • Ukraine (Homeyer's) Grey Shrike Lanius excubitor زیرگونۀ سنگ‌چشم خاکستری اوکراینی (هومیری)
  1. Black Drongo Dicrurus macrocercus بوچانگای سیاه
  2. Ashy Drongo Dicrurus leucophaeus بوچانگای خاکستری
  3. Bohemian Waxwing Bombycilla garrulus بال‌لاکی
  4. Hyrcanian (Caspian) Tit Poecile hyrcanus چرخ‌ریسک هیرکانی
  5. Black-headed Penduline Tit Remiz macronyx چرخ‌ریسک بلوطی سرسیاه
  6. White-crowned Penduline Tit Remiz coronatus چرخ‌ریسک بلوطی سرسفید
  • Intermediate Tit Parus major intermedius زیرگونۀ چرخریسک خراسانی (میانی)
  1. Bearded Reedling Panurus biarmicus چرخ‌ریسک نیزار
  2. Black-crowned Sparrow-lark Eremopterix nigriceps چکاوک سهره‌ای شکم‌سیاه
  3. Bimaculated Lark Melanocorypha bimaculata چکاوک طوقی
  4. White-winged Lark Alauda leucoptera چکاوک بال‌سفید
  5. Oriental Skylark Alauda gulgula چکاوک آسمانی کوچک
  6. Red-vented Bulbul Pycnonotus cafer بلبل زیرِدُم‌سرخ Exotic
  7. Mountain Chiffchaff Phylloscopus sindianus lorenzii سسک چیف‌چاف کوهی (قفقازی)
  8. Yellow-browed Warbler Phylloscopus inornatus سسک ابروزرد
  9. Hume's Leaf Warbler Phylloscopus humei سسک ابروزرد هیوم
  10. Basra Reed Warbler Acrocephalus griseldis سسک نیزار خوزی
  11. Paddyfield Warbler Acrocephalus agricola سسک شالیزار
  12. Blyth's Reed Warbler Acrocephalus dumetorum سسک نیزار (تالابی) خاوری
  13. Marsh Warbler Acrocephalus palustris سسک تالابی زیتونی
  14. Booted Warbler Iduna caligata سسک درختی کوچک
  15. Common Grasshopper Warbler Locustella naevia سسک ملخی
  16. Savi's Warbler Locustella luscinioides سسک خوش‌صدا
  17. Zitting Cisticola Cisticola juncidis سسک دم‌چتری
  18. Desert Whitethroat Sylvia minula سسک گلوسفید بیابانی
  19. Hume's Lesser Whitethroat Sylvia althaea سسک گلوسفید هیوم
  20. Indian White-eye Zosterops palpebrosus سسک چشم‌سفید هندی
  21. Iraq Babbler Argya altirostris لیکوی خوزی (تالابی)
  22. Brahminy Starling Sturnia pagodarum سار کاکل‌سیاه

گونه با جمعیت طبیعی کمیاب Species with Scarce natural population

  1. Thrush Nightingale Luscinia luscinia بلبل خالدار
  2. Kurdish Wheatear Oenanthe xanthoprymna چکچک کردی
  • Yellow-headed (Yellow) Wagtail Motacilla flava lutea زیرگونۀ دم‌جنبانک شکم‌زرد سرزرد Misidentification with Citrine Wagtail and Population
  • White-headed (Yellow) Wagtail Motacilla flava leucocephala زیرگونۀ دم‌جنبانک شکم‌زرد سرسفید
  1. Richard's Pipit Anthus richardi پیپت بزرگ (پادراز)
  2. Indian Silverbill Euodice malabarica سیمین‌نوک (سهرۀ ریز) هندی
  3. White-winged Grosbeak Mycerobas carnipes سهرۀ سیاه بال‌سفید
  4. Eurasian Bullfinch Pyrrhula pyrrhula سهرۀ سرسیاه
  5. Mongolian Trumpeter Finch Rhodopechys mongolica سهرۀ مغولی
  6. Pine Bunting Emberiza leucocephalos زردپرۀ گونه‌سفید
  7. Cinereous Bunting Emberiza cineracea زردپرۀ رخ‌زرد

 

*****

نظرات  (۳)

۲۳ فروردين ۹۵ ، ۱۲:۱۴ سمانه مختاری
با سلام و تشکر از اطلاعات ارزنده ای که در اختیار عموم علاقمندان قرار می دهید.
وجود چند رکورد موجب قرار گرفتن یا حذف گونه ها در/از لیست پرندگان کمیاب ایران، می گردد؟ چرا که پرندگانی مانند خروس کولی سینه سیاه و چرخ ریسک نیزار، در شمال غرب ایران از جمله تالاب کانی برازان به وفور دیده می شوند.


پاسخ:
عرض سلام خدمت شما و همه دوستان

واقعا سوال ارزشمندی بود. در مورد تعداد رکوردها، معمولا ما گونه هایی که تا 10 رکورد دارند را کمیاب می دانیم. در مورد گونه های دارای بیش از 10 رکورد بتدریج کم کم بررسی می کنیم که آیا رکوردها از یک منطقه خاصی هستند یا نه. اگر رکوردهای قبلی تقریبا همگی از یک منطقه خاصی باشند آن گونه را گونه کمیاب ایران اما فراوان محلی اعلام می کنیم. همچنین اگر به طور متوسط تنها یک رکورد در هر سال از ایران وجود داشته باشد آن گونه هنوز کمیاب است.
۲۴ فروردين ۹۵ ، ۱۰:۳۸ سمانه مختاری
سلام و ممنون از توضیحات
برای اینکه تمام زوایای موضوع کاملا برایم روشن شود، ممنون می شوم سوال های زیر را نیز پاسخ دهید:
1- منظور از «همه رکوردها از یک منطقه خاص» تالاب یا دشت خاص است یا یک ناحیه جغرافیایی خاص؟ چرا که پراکنش بسیاری از گونه ها به ناحیه خاصی از کشور محدود است. 
2- بر اساس تعریف مورد نظر جنابعالی، اگر تعداد قابل توجهی از یک گونه، هر ساله فقط در یک تالاب مشاهده شوند آیا بازهم کمیاب ایران و فراوان محلی محسوب می شوند؟ برای مثال در مورد همان خروس کولی سینه سیاه اگر فرض کنیم تنها در تالاب کانی برازان مشاهده شود (هر چند آمارهایی از مناطق دیگر نیز وجود دارد) اما به تعداد 50 عدد و همه روزه به مدت مثلا سه ماه، آیا باز هم کمیاب محسوب می شود؟ یا اگر تنها 2 یا 3 عدد مشاهده شود، کمیاب محسوب می شود؟
3- در خصوص پرندگانی که پراکنش محدودی به ویژه در مناطق دور دست دارند، شاید بتوان گفت علت کمتر گزارش شدن آنها، تنها مراجعه و پایش کمتر بوده است و وقتی به طور اتفاقی یک زیستگاه شناسایی می شود، صحبت با محلی ها مشخص می کند این پرنده ها سالهاست که در این منطقه حضور دارند و تقریبا می توان مطمئن بود که با هر بار مراجعه به زیستگاه مربوطه می توان گونه را مشاهده نمود. به عبارتی آیا زمانی که گزارش های اندک (متوسط یک رکورد در هر سال) از یک گونه وجود دارد، سهم قابل توجهی از آن به دلیل کم بودن گزارشگرها نبوده تا کمیاب بودن خود گونه؟ و آیا به این ترتیب مفهوم واقعی کمیاب بودن را پوشش می دهد؟
برای طولانی شدن بحث عذرخواهی می کنم و ممنون برای وقتی که به پاسخگویی اختصاص می دهید.
با تشکر
پاسخ:
سلام سرکار خانم مختاری
1- در مورد "همه رکوردها از یک منطقه خاص" فرقی نمی کند شما تالاب یا زیستگاه خاصی را مد نظر قرار دهید یا یک استان و یا حتی یک منطقه بزرگتر مانند جنوب شرق کشور.
2- اگر شما هر تعداد پرنده را در یک تاریخ و یا حتی دوره زمانی مشخصی هر روز ببینید همه آنها تنها یک رکورد محسوب می شوند. به هر حال مطمئنا با تعداد بالای مشاهدات و همچنین با جمعیت بالاتر کمیاب بودن یک گونه کم رنگ می شود. 
3- در مورد مناطقی که دسترسی کمتر به آنها است، بله حق با شماست. به هر حال معیار ما تعداد رکوردهاست که برای چنین گونه هایی قاعدتا دیرتر به واقعیت دست پیدا می کنیم اما در هر صورت فقط بر اساس رکوردها می توانیم تصمیم بگیریم (نه عدم وجود رکوردها و دسترسی!). در چنین صورتی برخی افراد پرنده شناس با دانستن چنین موضوعی، تمرکز بیشتری بر روی آن نموده و واقعیت آن را برای روشن خواهند نمود. البته احترام به نظر دیگر متخصصین نیز از دیگر عوامل تصمیم گیری است.
اگر به طور خلاصه بگویم در حقیقت برای پرندگان کمیاب چندین عامل در تصمیم گیری دخیل هستند و یک خط کش دقیق وجود ندارد.

با تشکر
خالقی زاده
۲۹ فروردين ۹۵ ، ۰۹:۵۳ سمانه مختاری
جناب آقای دکتر خالقی زاده، بسیار ممنونم از توضیحات کاملتان.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی