نام فارسی سارگپه معمولی و زیرگونه های آن در ایران
نام فارسی سارگپه معمولی و زیرگونه های آن در ایران
Persian name of Common Buzzard and its subspecies in Iran
برخی از گونه هایی که دارای چندین زیرگونه هستند، گاهی از نظر تاکسونومیک دارای دو یا چند گروه زیرگونه ای هستند. یکی از گونه های پرندگان ایران سارگپه معمولی با نام انگلیسی Common Buzzard و با نام علمی Buteo buteo است.
گونه سارگپه معمولی دارای یک گروه زیر گونه ای به نام Steppe Buzzard است که هر دو زیرگونه آن در ایران متعلق به این گروه زیرگونه ای هستند و از ویژگیهای بارز این گروه زیرگونه ای رنگ حنایی بدن آنها است. از لحاظ پراکنش جغرافیایی نیز در بخش شرقی پراکنش کلی گونه سارگپه معمولی قرار دارند. در مورد نام انگلیسی این دو زیرگونه نیز هنوز اتفاق نظر وجود ندارد. برخی با در نظر گرفتن گروه زیرگونه ای یکسان برای این دو زیرگونه، برای زیرگونه Buteo buteo vulpinus از نام انگلیسی Northern Steppe Buzzard استفاده می کنند و برای زیرگونه Buteo buteo menetriesi، نام انگلیسی Southern Steppe Buzzard را به کار می برند که بر اساس منطقه جغرافیایی جوجه آوری این دو زیرگونه است. در برخی از منابع و کتابهای راهنمای شناسایی پرندگان اروپا و خاورمیانه، بدون در نظر گرفتن زیرگونه Buteo buteo menetriesi، از نام انگلیسی Steppe Buzzard برای زیرگونه فراوان Buteo buteo vulpinus استفاده می کنند. برخی نیز با استفاده از نام Buteo vulpinus به عنوان گونه جدا از آن یاد می کنند. برخی از متخصصین نیز گروه زیرگونه ای Steppe Buzzard را گونه ای جداگانه در نظر می گیرند که هنوز در چک لیستهای جهانی مورد تایید قرار نگرفته است.
لازم به ذکر است که گونه سارگپه معمولی تا چند سال پیش در همه منابع پرنده شناسی ایران با همین نام استفاده می شد. متاسفانه از چند سال پیش، برخی از عزیزان و علاقه مندان به پرنده نگری، احتمالا با در نظر گرفتن تفکیک دو گونه Common Buzzard و Steppe Buzzard، نام فارسی گونه سارگپه معمولی را حذف و به جای آن از نام سارگپه استپی استفاده می نمایند. باید یادآور شد که این موضوع، دارای سه اشکال اساسی است:
- اول اینکه، هنوز این دوزیرگونه جزئ گونه کلی سارگپه معمولی محسوب می شوند. به کاربردن نام سارگپه استپی، بیان کننده تفکیک این گروه زیرگونه ای از گونه سارگپه معمولی است که هنوز چنین چیزی به صورت عمومی اتفاق نیفتاده است.
- دوم اینکه، بر اساس آنچه در منابع مختلف انگلیسی استفاده می شود، کاربرد خود نام انگلیسی Steppe Buzzard دارای تضاد است و مشخص نیست که آیا به گروه زیرگونه ای سارگپه های حنایی ارجاع می دهد یا منظور آنها تنها زیرگونه فراوان آن یعنی Buteo buteo vulpinus است.
- سوم اینکه، استفاده از نام سارگپه استپی در برابر نام گونه سارگپه معمولی و گنگ بودن خود واژه استپی برای ارجاع به گونه، گروه زیرگونه ای یا زیرگونه خاص، بر سردرگمی افراد علاقه مند به پرنده نگری می افزاید.
در ایران دو زیرگونه از گونه سارگپه معمولی حضور دارند که هر دو از گروه زیرگونه ای سارگپه های حنایی (Steppe Buzzard) هستند و البته هر دو زیرگونه از گونه سارگپه معمولی هستند. بنابر این، در زمان ارجاع به نام فارسی این گونه، می توان از نام سارگپه معمولی استفاده کرد. چنانچه بخواهیم از گروه زیرگونه ای صحبت کنیم، می توان از نام سارگپه حنایی استفاده کرد. چنانچه بخواهیم به یکی از زیرگونه های این گونه، ارجاع دهیم، پیشنهادهای مناسب در زیر ارائه می شوند. در حال حاضر، نام معمولی برای تعیین گونه آورده شده است. چنانچه بخواهیم گروه زیرگونه ای را ترجیح دهیم، می توان از نام سارگپه حنایی استفاده کرد که در اینجا در داخل پرانتز آمده است. با توجه به اهمیت کسب اطلاعات در مورد پراکنش، جمعیت و وضعیت دو زیرگونه سارگپه معمولی و شناخت هر چه بیشتر در مورد آنها، در زیر نام فارسی و وضعیت دو زیرگونه از سارگپه معمولی ارائه می شوند.
[Hyrcanian] Buzzard (Southern Steppe Buzzard)
Buteo buteo menetriesi
سارگپه هیرکانی (سارگپه حنایی هیرکانی)
متاسفانه در کتاب پرندگان شکاری اروپا و پرندگان خاورمیانه، در مورد ویژگیهای این زیرگونه توضیحی داده نشده است. با توجه به اینکه پراکنش جهانی این زیرگونه، جنگلهای هیرکانی، مناطق قفقاز و شرق ترکیه است، به علت فراوانی مناسب این زیرگونه در محدوده جنگلهای هیرکانی، می توان از سارگپه هیرکانی استفاده کرد.
Steppe Buzzard (Northern Steppe Buzzard)
Buteo buteo vulpinus
سارگپه صحرایی (سارگپه حنایی صحرایی)
در کتاب پرندگان شکاری اروپا و پرندگان خاورمیانه، در مورد ویژگیهای این زیرگونه و با نام Steppe Buzzard توضیح داده شده است. این زیرگونه عمدتا به رنگ حنایی دیده می شود و نسبت تعداد افراد در فرم تیره آن کم است. این زیرگونه تقریبا در همه مناطق ایران دیده می شود. در حال حاضر، با توجه به نام انگلیسی و زیستگاه این زیرگونه، می توان از نام سارگپه صحرایی (مشابه با عقاب صحرایی) نیز استفاده کرد.
-----
