وضعیت شاهین پس سرسرخ (آسیای میانه) در ایران
وضعیت شاهین پسِ‌سرسرخ (آسیای میانه) در ایران
Status of Red-naped Shaheen or [Central Asian Falcon] in Iran
Falco peregrinus babylonicus Sclater, PL, 1861
Syn: Falco babylonicus Gurney.,
آرایه شناسی (تاکسونومی)
آی.او.سی. دو زیرگونه را برای شاهین به رسمیت شناخته است: فرم pelegrinoides و فرم babylonicus. فهرست کلمنتس 6 این پرنده را تک سنخی میداند اما تاکسون babylonicus را در زمره شاهین بحری بر شمرده و گستره آن را برای شرق ایران تا مغولستان در نظر میگیرد. چک لیست پرندگان خاورمیانه، babylonicus را تاکسونی با وضعیت نامشخص تلقی نموده و آن را تحت نام شاهین تارکسرخ (Red-capped Falcon) طبقهبندی میکند. قابل ذکر است که هر دو زیرگونه در عراق دیده میشوند. ابهام تاکسونومیکی این گونه بعید است به زودی روشن شود: اغلب ترتیبات محتمل است اما فاقد شواهدی جامع و فراگیر هستند.
نام‌گذاری
در چند سال گذشته، نام فارسی پسِ‌سرسرخ که یکی از زیرگونه های شاهین معمولی است، گاهی به اشتباه برای نام فارسی گونه Barbary Falcon و برای هر دو زیرگونه متعلق به این گونه به کار می رفت.
با توجه به وجود بحثهایی ادامه دار در مورد تفکیک گونه شاهین معمولی از شاهین بحری یا ادغام این گونه با بحری، به علت پراکنش این زیرگونه در محدوده کشورهای آسیانه میانه و شرق ایران، به منظور انتخاب نامی پایدارتر در آینده، نام فارسی دوم برای این زیرگونه در نظر گرفته شد.
شاهین پسِ‌سرسرخ (شاهین آسیای میانه)
{بر اساس نام علمی، شاهین معمولی بابل هم می تواند به کار گرفته شود.}
ویژگیها
در تارک و پشت گردن این زیرگونه رنگ حنایی بیشتری دیده می شود. تارک حنایی با تیرگی کم، خط ابرویی روشن تا حنایی، گونه ها حنایی بدون تیرگی مشخص، نوار سبیل متوسط کمی تیره و اطراف آن حنایی و پشت چشمها دارای خط کمی تیره است. پشت گردن عمدتا حنایی بدون لکه سیاه مشخص دیده می شود. چانه و گلو تقریبا همرنگ شکم و به رنگ نخودی روشن است. روی بالها به رنگ خاکستری روشنتر از زیرگونه عربی است.
پراکنش جهانی
از شرق ایران و پاکستان تا مغولستان
وضعیت و جمعیت در ایران
این فرم در شرق ایران، کرمان، خراسان و بلوچستان حضور دارد (Vaurie 1965, Dickinson 2003, IOC, Porter & Aspinall 2010).
جمعیت مقیم جوجهآور شاهین در مرکز فارس احتمالا به این فرم تعلق دارد (Carnie 2011).
Taxonomic notes
IOC recognize two subspecies of F. pelegrinoides, the nominate and babylonicus. Clements treats pelegrinoides as monotypic, but places babylonicus in F. peregrinus, giving the range of babylonicus as eastern Iran to Mongolia. The ORL treats babylonicus as a taxon of uncertain status, giving it the name ‘Red-capped Falcon (Red-naped Shaheen)’. Note that babylonicus and pelegrinoides also occur in Iraq, pelegrinoides in the northeastern corner. This state of taxonomic confusion is unlikely to be clarified soon: most arrangements are plausible, but lack all-encompassing evidence.
Global range
From eastern Iran to Mongolia and Pakistan
Status
This is the form occurring in eastern Iran, in Kerman, Korasan and Baluchestan (Vaurie 1965, Dickinson 2003, IOC, Porter & Aspinall 2010). The resident breeding population of F. pelegrinoides in central Fars probably belongs to this form (Carnie 2011).
Museum specimens
There is one specimen from Darzin (Kerman) in FMNH, one from Karat (Khorasan) in AMNH and one from Bisheh-e Pooran (Lorestan) in ZMUK, both of the latter were taken during the breeding season (May-July).
References
Blanford 1876- p 104,
Dickinson 2003
Érard & Etchécopar 1970- p 35,
Harrison 1972- p 287,
Hüe & Etchécopar 1970- p 192,
Missone 1953- p 116,
Morike 1960- p 166,
Paludan 1938- p 627,
Porter & Aspinall 2010,
Scott & Carp 1972- p 295,
Vaurie 1961a- p 5, 16,
Vaurie 1965- p 222,
Zarudny 1903- p 115,
Zarudny 1911- p 207
-----
