گزینش نام هزاردستان برای بلبل معمولی
گزینش نام هزاردستان برای بلبل معمولی
Persian name of Common Nightingale
یکی از گونه های پرندگان ایران، Common Nightingale با نام فارسی بلبل معمولی است. به نظر می رسد که برای کاهش کاربرد نام معمولی در میان پرندگان ایران، در نام فارسی این گونه می توان واژه "معمولی" را با واژه های بهتری جایگزین کرد.
همان طور که می دانید واژه "هزاردستان" در ادبیات و سروده های شاعران فارسی زبان بسیار به کار رفته است. همچنین، با واژه هایی همچون "هزارآوا" و "هزارآواز" نیز خوانده است. حتی بسیاری از پرنده نگران و مردم عادی این گونه را با نام "هزاردستان" می خوانند. جالب آنکه در ویکی پدیا نیز برای نام فارسی این گونه بلبل هزاردستان آمده است. در زیر چند سروده با واژه هزاردستان به معنی بلبل آورده می شود.
هزاردستان امروز در خراسان است
به مجلس ملک اینک همی زند دستان
(فرخی)
بانگ هزاردستان چون زیر و بم شود
مردم چو حال بیند از این سان خُرَم شود
(منوچهری)
ناهید سزد هزاردستان
کایوان تو گُلْسِتان ببینم
(خاقانی)
بوی گل و بامداد نوروز
وآواز خوش هزاردستان
(سعدی)
همچنین نام و واژه "مرغ شباهنگ" نیز به معنی بلبل در ادبیات و سروده های شاعران فارسی زبان زیاد به کار رفته است. نیاز به یادآوری است که واژه شباهنگ با نام انگلیسی این پرنده یعنی Nightingale نیز هماهنگ است. در عین حال، در شعرها، واژه "شباهنگ" بیشتر به معنی ستاره صبحگاهی به کار رفته است.
تو گفتی سیه غژب باشنگ بود
و یا در دل شب شباهنگ بود
(اسدی)
سحر تا کاروان نارد شباهنگ
نبندد هیچ مرغی در گلو رنگ
(نظامی)
در ادبیات ایران، نام "مرغ سحرخوان" نیز برای بلبل به کار رفته است.
با این پیشنیۀ تاریخی و ادبی، به نظر می رسد که در مورد بلبل معمولی، به درستی و آسانی می توان نام "بلبل هزاردستان" را به کار برد. بنابر این، ازین پس در فهرستهای پرندگان ایران و استانها به جای نام بلبل معمولی، نام "بلبل هزاردستان" خواهد آمد.
"بلبل هزاردستان"
*****
