پایدارسازی نام دال قهوه‌ای با حذف واژۀ معمولی
پایدارسازی نام دال قهوه‌ای با حذف واژۀ معمولی
Stabilization of Persian name of Griffon Vulture
یکی از گونه‌های پرندگان ایران «دال قهوه‌ای (معمولی)» با نام انگلیسی Griffon Vulture و نام علمی Gyps fulvus است. نام فارسی این گونه ابتدا به شکل «لاشخور قهوه‌ای» آمده بود (جرویس رید، 1337). سپس به شکل سادۀ «دال» در کتاب پرندگان ایران آمد (اسکات و همکاران 1354) و در کتاب اطلس پرندگان ایران نیز به همین شکل پیروی شد (کابلی و همکاران 1395). در کتاب فیروز (1379) به شکل «دال معمولی» آمد و توسط خالقی‌زاده (1396) پیروی شد. در کتاب منصوری (1379) به شکل سادۀ کرکس آمد ولی در ادهمی (1384)، به شکل کرکس (لاشخور) و در منصوری (1387، 1393)، به شکل کرکس (دال) آمده بود. در فهرست اسکات و ادهمی (2006)، به شکل کرکس (دال معمولی، لاشخور) آمده بود. در کتاب مبصر (1395)، به شکل کرکس معمولی (دال معمولی، لاشخور) و در کتاب خالقی‌زاده و همکاران (1396) به شکل دال (کرکس) معمولی آمد.
با توجه به کاربرد زیاد واژۀ "معمولی" در میان پرندگان ایران، علاوه بر اینکه یک واژۀ فارسی نبود، از دیدگاه حفاظتی نیز برای نام‌گذاری گونه‌ها مناسب نبود، چرا که برای شنونده، پندار فراوان بودن و بی‌اهمیت یا کم‌اهمیت بودن آن گونه را ایجاد می‌کرد. به همین دلیل، با هدف توجه به انگیزه‌های حفاظتی بیشتر، در خرداد 1400، نام فارسی این گونه به شکل «دال قهوه‌ای (معمولی)» اصلاح شده بود.
اکنون با توجه به رواج نسبی نام «دال قهوه‌ای»، گویا زمان آن رسیده است که می‌توان واژۀ «معمولی» را از نام فارسی رسمی این گونه حذف کرد. بر این اساس، ازین پس در فهرست‌های پرندگان ایران، نام فارسی این گونه به شکل زیر نوشته خواهد شد.
دال قهوه‌ای
Griffon Vulture
Gyps fulvus
-----
منابع
ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، ۲۲۹ ص.
اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.
فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی، ۴۹۱ ص.
کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.
مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.
منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.
منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.
منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.
Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.
Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16
*****
