کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت جمعیت کلاغ میان رودان در اندیمشک در دی 1398

Record of population of Mesopotamian Crow in Andimeshk in January 2020

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: پراکنش محلی

نام زیرگونه: کلاغ میان رودان Corvus cornix capellanus

تعداد پرنده: 2 فرد

محل مشاهده: بین اندیمشک و شوش

استان: خوزستان

دوره مشاهدات: 30 دی 1398

مشاهده کنندگان: آقایان عبدالحسین و علی بهرامی پور

Type of important species: Population

Subspecies name: Mesopotamian Crow Corvus cornix capellanus

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: between Andimeshk and Shush

Province: Khuzestan

Dates of observation: 20 January 2020

Observers: Abdolhossein Bahramipour & Ali Bahramipour

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت جمعیت کلاغ میان رودان در جنوب دزفول در آذر 1398

Record of population of Mesopotamian Crow in south Dezful in December 2019

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: پراکنش محلی

نام زیرگونه: کلاغ میان رودان Corvus cornix capellanus

تعداد پرنده: 5 فرد

محل مشاهده: جنوب دزفول

استان: خوزستان

دوره مشاهدات: 19 آذر 1398

مشاهده کنندگان: آقای ابوذر یاوری نژاد

Type of important species: Population

Subspecies name: Mesopotamian Crow Corvus cornix capellanus

No. of individuals: 5 individuals

Place of observation: south Dezful

Province: Khuzestan

Dates of observation: 10 December 2019

Observers: Abuzar Yavarinezhad

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت جمعیت کلاغ میان رودان در هورالعظیم در آذر 1398

Record of population of Mesopotamian Crow in Hour-al-Azeem in December 2019

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: پراکنش محلی

نام زیرگونه: کلاغ میان رودان Corvus cornix capellanus

تعداد پرنده: 3 فرد

محل مشاهده: هورالعظیم

استان: خوزستان

دوره مشاهدات: 15 آذر 1398

مشاهده کنندگان: آقای رضا نیک فلک و کرامت حافظی

Type of important subspecies: Local distribution

Subspecies name: Mesopotamian Crow Corvus cornix capellanus

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Hour-al-Azeem

Province: Khuzestan

Period of observations: 6 December 2019

Observers: Reza Nikfalak & Keramat Hafezi

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important subspecies in Iran

ثبت چرخ ریسک سرسیاه کرمانی در بردسیر در آذر 1398

Record of Kerman Sombre Tit in Bardsir in December 2019

 

چکیدۀ این ثبت

اهمیت زیرگونه: کمیاب

نام زیرگونه: چرخ ریسک سرسیاه کرمانی Poecile lugubris kirmanensis

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: روستای حاج کاکا، کوههای بردسیر، 20 کیلومتری بردسیر به سیرجان

استان: کرمان

زمان پایش: 29 آذر 1398

پرنده نگران: آقایان حامد تیموری و سعید تیموری

Type of important subspecies: Scarce

Subspecies: Kerman Sombre Tit Poecile lugubris kirmanensis

No. of individuals: one individual

Place of observation: Haj-Kaka village, Bardsir mountain, 20 km Bardsir to Sirjan

Province: Kerman

Dates of observation: 20 December 2019

Birdwatchers: Hamed Teymouri & Saeed Teymouri

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت کاکایی سیبری در بوشهر در مهر 1398

Record of Heuglin’s (Siberian) Gull in Bushehr in October 2019

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: پراکنش

نام زیرگونه: کاکایی سیبری Larus fuscus heuglini

تعداد پرنده: یک فرد

محل مشاهده: بندرگاه، بوشهر

استان: بوشهر

دوره مشاهدات: مهر 1398

مشاهده کنندگان: آقای محمد پاپری زارعی

شناسایی کنندگان: حمید جباری و کلاوس اولسن

Type of important subspecies: Distribution

Subspecies: Heuglin’s (Siberian) Gull Larus fuscus heuglini

No. of individuals: one individual

Place of observation: Bushehr

Province: Bushehr

Dates of observation: October 2019

Observers: Mohammad Papari-Zarei

Identified by: Hamid Jabbari & Kalus Olsen

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت جمعیت کلاغ میان رودان در دزفول در مهر 1398

Record of population of Mesopotamian Crow in Dezful in September 2019

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: پراکنش محلی

نام زیرگونه: کلاغ میان رودان Corvus cornix capellanus

تعداد پرنده: 4 فرد

محل مشاهده: بیشه عباس آباد، دزفول

استان: خوزستان

دوره مشاهدات: 3 مهر 1398

مشاهده کنندگان: آقای مهدی پورعابدی

Type of important species: Population

Subspecies name: Mesopotamian Crow Corvus cornix capellanus

No. of individuals: 4 individuals

Place of observation: Bisheh Abbas-Abad, Dezful

Province: Khuzestan

Dates of observation: 25 September 2019

Observers: Mehdi Pourabedi

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت جمعیت کلاغ میان رودان در خرمشهر در شهریور 1398

Record of population of Mesopotamian Crow in Khorram-Shahr in September 2019

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: پراکنش محلی

نام زیرگونه: کلاغ میان رودان Corvus cornix capellanus

تعداد پرنده: 2 فرد

محل مشاهده: روستای منیخ، خرمشهر

استان: خوزستان

دوره مشاهدات: 29 شهریور 1398

مشاهده کنندگان: آقای علی حاجی آبادی

Type of important species: Population

Subspecies name: Mesopotamian Crow Corvus cornix capellanus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Manikh village, Khorram-Shahr

Province: Khuzestan

Dates of observation: 20 September 2019

Observers: Ali Hajiabadi

 

افزودن دو زیرگونه مرغ حق جنوبی به پرندگان کمیاب ایران

 

مرغ حق جنوبی در ایران دارای سه زیرگونه است:

 

Otus brucei exiguous

مرغ حق جنوب غرب آسیا

پراکنش جهانی این زیرگونه از فلسطین اشغالی و جنوب عراق تا غرب پاکستان و شمال شرق عربستان است. در ایران، در دامنه های جنوبی زاگرس جوجه آوری دارد. تابستانها در لرستان، خوزستان و کرمان دیده می شود.

 

Otus brucei brucei

مرغ حق جنوبی

پراکنش جهانی این زیرگونه از دریاچه آرال تا قیرقیزستان و تاجیکستان و مهاجر زمستانگذران در جنوب کشور است.

 

Otus brucei semenowi

مرغ حق سمنوف

پاکنش جهانی این زیرگونه از جنوب تاجیکستان تا غرب چین و تا شرق افغانستان و شمال پاکستان است. در شرق کشور به تعداد بسیار اندک، ثبت شده است. بنابر این، جزء پرندگان کمیاب ایران محسوب می شود.

-----

افزودن یک زیرگونه مرغ حق معمولی به پرندگان کمیاب ایران

 

مرغ حق معمولی در ایران دو زیرگونه دارد.

 

Otus scops turanicus

[Turan] Scops Owl

مرغ حق معمولی تورانی

از زیرگونه O. s. pulchellus به طور مشخص کم رنگ تر و بیشتر خاکستری نقره ای است. لکه های سفید بیشتر در بدن مشخص و راه راه طولی پرها واضح تر هستند. پراکنش جهانی این زیرگونه از عراق و ایران شمال غرب پاکستان است و جمعیت آن در کشور مناسب است.

 

Otus scops pulchellus

Eastern Scops Owl

مرغ حق معمولی شرقی

لکه های سفید کمی خالص تر و نسبت به زیرگونه نمادین O.s. scops کمتر نخودی هستند. راه راه طولی سیاه در پرها بخصوص در زیر واضحتر و باریکتر هستند و نیز دارای تمایز بیشتر با رنگ زمینه هستند. پراکنش جهانی این زیرگونه از قزاقستان تا جنوب سیبری و غرب هیمالیا است. با توجه به تعداد بسیار اندک از رکوردهای این زیرگونه، جزء پرندگان کمیاب ایران محسوب می شود.

-----

افزودن دو زیرگونه شاه بوف به پرندگان کمیاب ایران

 

شاه بوف در ایران چهار زیرگونه دارد.

 

“East European (Aharoni’s or Byzantine)” Eagle-Owl

Bubo bubo interpositus

شاه بوف اروپای شرقی

زیرگونه ای با جثه متوسط در میان زیرگونه های شاه بوف است. این زیرگونه از زیرگونه نمادین B. bubo bubo کم رنگ تر، زردتر، رنگ بلوطی کمتر است و الگوی قهوه ای واضحی دارد. نسبت به زیرگونه تورانی سیاهی بیشتر و زردی کمتری دارد والگوی  رنگ قهوه ای خیلی بیشتری دارد.  این زیرگونه در شمال غرب، شمال ایران و منطقه تهران حضور دارد. جمعیت آن مناسب است.

 

“Iranian” Eagle-Owl

Bubo bubo nikolskii

شاه بوف ایرانی

شبیه دو زیرگونه ترکمنی و تورانی است اما به طور مشخص کوچکتر است. کم رنگ تر، دارای رنگ حنایی بیشتر است. کدرتر از زیرگونه ترکمنی omissus و دارای زردی و حنایی بیشتر است. نسبت به زیرگونه ترکمنی در قسمت بالا دارای رنگ تیره کمتری است. این زیرگونه در خوزستان مایل به زیرگونه اروپایی می شود. پراکنش جهانی این زیرگونه از شرق عراق و جنوب ایران تا غرب پاکستان و جمعیت آن مناسب است.

 

“Turkmenian” Eagle-Owl

Bubo bubo omissus

شاه بوف ترکمنی

زیرگونه کوچک جثه است. می توان آن را از فرمهای بیابانی شاه بوف تلقی کرد. رنگ عمومی آن اخرایی یا زرد نخودی است و الگوی تیره نامشخصی دارد. راه راه طولی سیاه در پس سر باریک هستند در حالی که راه راه طولی در زیرتنه شکم را پوشش نمی دهد. نسبت به زیرگونه ایرانی B. b. nikolskii تا حدودی بزرگتر و تیره تر با زردی کمتر و راه راه طولی بیشتری است. پراکنش جهانی این زیرگونه از شمال شرق ایران و ترکمنستان تا غرب چین است. این زیرگونه در شمال شرق ایران پراکنش دارد و کمیاب است.

 

“Turkestan (or Steppe)” Eagle-Owl

Bubo bubo turcomanus

شاه بوف تورانی

این زیرگونه دارای اندازه متغیر ولی به طور میانگین دارای جثه متوسط در میان زیرگونه هاست. زیرگونه کاملا کم رنگ اما خیلی متمایل به زرد نیست. الگوهای طولی سیاه در زیرتنه به بالای شکم ادامه پیدا نمی کند. پراکنش جهانی این زیرگونه از قزاقستان تا غرب مغولستان و شمال غرب چین است. از لحاظ زیستگاه، صخره های نزدیک به تپه های کم ارتفاع، دشتها، علفزارها منطق نیمه بیابانی و نزدیک دریا را ترجیح می دهد. اکنون این زیرگونه در ترکمنستان منقرض شده است. در ایران، از جنوب شرق دریای خزر گزارش شده بود.

 

-----

افزودن دو زیرگونه دارکوب خالدار کوچک به پرندگان کمیاب ایران

 

دارکوب خالدار کوچک در ایران دو زیرگونه دارد.  این گونه در ایران کمیاب است. بنابر این هر دو زیرگونه آن در کشور کمیاب هستند.

 

Hyrcanian Lesser Spotted Woodpecker

Dendrocopos minor hyrcanus

دارکوب خالدار کوچک هیرکانی

این زیرگونه در جنگلهای هیرکانی شمال ایران حضور دارد. این زیرگونه کمیاب است.

 

Zagros Lesser Spotted Woodpecker

Dendrocopos minor morgani

دارکوب خالدار کوچک زاگرسی

پراکنش جهانی این زیرگونه محدود به جنوب غرب ایران است و در جنگلهای زاگرس پراکنش دارد. این زیرگونه نیز کمیاب و دانستن پراکنش این زیرگونه مهم است.

 

-----

افزودن زیرگونه دارکوب سرسرخ قفقازی به پرندگان کمیاب ایران

 

دارکوب سرسرخ در ایران دو زیرگونه دارد.

 

Caucasus Middle Spotted Woodpecker

Dendrocopos medius caucasicus

دارکوب سرسرخ قفقازی

این زیرگونه در جنگلهای شمال آذربایجان حضور دارد اما گزارشهای حضور این گونه و زیرگونه در شمال ایران و گلستان مشکوک هستند.

 

Zagross Middle Spotted Woodpecker

Dendrocopos medius sanctijohannis

دارکوب سرسرخ زاگرسی

پراکنش جهانی این زیرگونه محدود به جنوب غرب ایران است و در جنگلهای زاگرس پراکنش دارد.

 

-----

افزودن زیرگونه دارکوب سبز بمپوری به پرندگان کمیاب ایران

 

دارکوب سبز اروپایی در ایران سه زیرگونه دارد.

 

Eurasian Green Woodpecker

Picus viridis karelini

دارکوب سبز اوراسیایی

این زیرگونه در جنگلهای کلیبر و هیرکانی تا گلستان حضور دارد.

 

Zagross Green Woodpecker

Picus viridis innominatus

دارکوب سبز زاگرسی

پراکنش جهانی این زیرگونه محدود به جنوب غرب ایران است و در جنگلهای غرب از کردستان تا مرکز فارس پراکنش دارد.

 

Bampur Green Woodpecker

Picus viridis bampurensis

دارکوب سبز بمپوری

این زیرگونه در جنوب شرق ایران پراکنش دارد. با توجه به اینکه پس از کشف این زیرگونه توسط زارودنی از ناحیه بمپور استان سیستان و بلوچستان، گزارشی از آن وجود ندارد، احتمالا منقرض شده است. جستجو برای ثبت مجدد این زیرگونه بسیار ارزشمند خواهد بود.

 

-----

افزودن زیرگونه دارکوب باغی بلوچی به پرندگان کمیاب ایران

 

دارکوب باغی (سوری) در دنیا و ایران سه زیرگونه دارد.

 

Syrian Woodpecker

Dendrocopos syriacus syriacus

دارکوب باغی سوری

زیرگونه از غرب تا جنوب جنگلهای بلوط زاگرس و تا ارتفاعات کرمان و هرمزگان پراکنش دارد و در هرمزگان با گونه دارکوب بلوچی دورگه زایی دارد.

 

Transcaucasus Woodpecker

Dendrocopos syriacus transcaucasicus

دارکوب باغی ماوراء قفقاز

این زیرگونه در شمال ایران به سمت شرق تا سمنان پراکنش دارد.

 

Baluchestan Woodpecker

Dendrocopos syriacus milleri

دارکوب باغی بلوچی

این زیرگونه در جنوب شرق ایران پراکنش دارد. چهار نمونه به دست آمده از این زیرگونه بزرگتر از دارکوب بلوچی بودند. با توجه به اینکه پس از کشف این زیرگونه توسط زارودنی، گزارشی از آن وجود ندارد، احتمالا منقرض شده است. جستجو برای ثبت مجدد این زیرگونه بسیار ارزشمند خواهد بود.

 

-----

افزودن زیرگونه بادخورک معمولی غربی به پرندگان کمیاب ایران

 

بادخورک معمولی در ایران دو زیرگونه دارد.

 

Western Common Swift

Apus apus apus

بادخورک معمولی غربی

منطقه جوجه آوری این زیرگونه از غرب اروپا و شمال آفریقا تا مرکز سیبری است و در جنوب آفریقا زمستانگذرانی می کند. این زیرگونه در زمان مهاجرت در ایران دیده می شود. با توجه به تعداد بسیار اندک از رکوردهای این زیرگونه، جزء پرندگان کمیاب ایران محسوب می شود.

 

Eastern Common Swift

Apus apus pekinensis

بادخورک معمولی شرقی

این زیرگونه شبیه زیرگونه نمادین اما از آن کم رنگ تر است. رنگ بدن قهوه ای تر و با سیاهی کمتر است. پرهای بال به ویژه شاهپرهای دوم بیشتر قهوه ای مایل به سبز و با سیاهی کمتر هستند. جلوی تارک کم رنگ تر و گلو سفیدتر است. منطقه جوجه آوری این زیرگونه از ایران تا شمال چین و مغولستان است و در جنوب آفریقا زمستانگذرانی می کند. این زیرگونه در سراسر ایران جوجه آوری دارد.

 

-----

افزودن زیرگونه ترمتای اروپایی به پرندگان کمیاب ایران

 

از گونه ترمتای سه زیرگونه در ایران گزارش شده است:

 

European Merlin

Falco columbarius aesaloni

ترمتای اروپایی

در این زیرگونه، علائم سبیل کمی وجود دارد. در شرایط صحرایی از زیرگونه F. C. subaesalon قابل تفکیک نیست. منطقه جوجه آوری این زیرگونه در اروپا و شمال غرب سیبری است و در شمال آفریقا زمستانگذرانی می کند. این زیرگونه در شمال ایران زمستانگذرانی دارد و میزون این تاکسون در در تیرتاش بهشهر ثبت کرده است. بنابر این جزء پرندگان کمیاب ایران محسوب می شود. همچنین بررسی بیشتر برای تفکیک این زیرگونه از بقیه زیرگونه ها مورد نیاز است.

 

 

Falco columbarius insigni

این زیرگونه دارای رنگ کمتری نسبت به زیرگونه اروپایی است، دارای نوار سفید مشخص تری در پیشانی به خصوص در نرها و نیز کمی بزرگتر از آن است. نرها دارای رنگ آبی کمتر در پشت و تاحدودی راه راه سیاه طولی کمتر در پشت و بالها هستند. ماده و نرها در فرم جوان قهوه ای تر از ماده ها و نرهای جوان زیرگونه اروپایی هستند. در زیر بدن، دارای راه راه طولی سیاه کمتر و تاحدودی راه راه عرضی حنایی مشخصی در بالا هستند.  با منطقه جوجه آوری این زیرگونه در شمال مرکزی سیبری است و در شمال شرق آفریقا و جنوب و شرق آسیا زمستانگذرانی می کند. این زیرگونه در ایران دارای جمعیت مناسبی است.

 

Pallid Merlin

Falco columbarius pallidus

ترمتای سفید

بدن آن از بقیه زیرگونه ها دارای رنگ خیلی کمتر است. علائم سبیل کم رنگ هستند یا وجود ندارند. این زیرگونه در دشتهای غرب آسیای میانه زیست می کند. این زیرگونه در ایران دارای جمعیت مناسبی است.

 

 

-----

افزودن دو زیرگونه بالابان به پرندگان کمیاب ایران

 

از بالابان چهار زیرگونه در ایران گزارش شده است: دو زیرگونه Falco cherug cherug و Falco cherug coatsi در ایران دارای جمعیت مناسبی هستند اما دو زیرگونه زیر در ایران کمیاب هستند.

 

Henderson’s Saker Falcon

Falco cherug hendersoni

بالابان هندرسون

این زیرگونه گاهی با زیرگونه Falco cherug milvipes ادغام می شود. پراکنش جهانی این زیرگونه غرب و جنوب قزاقستان و کشور ازبکستان است. از این فرم تنها یک نمونه از مژن آبان به دست آمده بود. بنابر این جزء پرندگان کمیاب ایران محسوب می شود. همچنین بررسی بیشتر برای تفکیک این زیرگونه از بقیه زیرگونه ها مورد نیاز است.

 

Eastern Saker Falcon

Falco cherug milvipes

بالابان شرقی

این زیرگونه در بالغین به وضوح از زیرگونه نمادین قابل تفکیک است که دارای راه راه عرضی با رنگ حنایی در پشت، بالها و دم است. همچنین تفاوت آن داشتن راه راه عرضی است در حالی که در زیرگونه نمادین راه راه طولی است. در پهلوها و ران دارای رنگ خاکستری بیشتری است و در دمگاه رنگ قهوه ای کمتری دارد، سبیل مشخص تر و تارک تیره تر دارد که دارای رنگ قرمز قهوه ای بیشتری نسبت به زیرگونه نمادین است. پراکنش جهانی این زیرگونه هیمالیا تا تبت است. در ایران در شمال شرق کشور دیده می شود. با توجه به رکورد بسیار کم این زیرگونه از ایران، جزء پرندگان کمیاب ایران محسوب می شود.

-----

افزودن باقرقره شکم سیاه شرقی به لیست پرندگان کمیاب

 

باقرقره شکم سیاه در ایران دارای دو زیرگونه است:

 

Western Black-bellied Sandgrouse

Pterocles orientalis orientalis

باقرقره شکم سیاه غربی

ویژگیهای توصیف شده برای گونه باقرقره شکم سیاه، برای این زیرگونه نمادین نیز صادق است. پراکنش جهانی این زیرگونه از جزایر قناری، جزیره ایبریا و مراکش تا غرب ایران است. پراکنش غربی در ایران تا فیروزکوه و به سمت جنوب تا شیراز است و جمعیت مناسبی در کشور دارد.

 

 

Eastern Black-bellied Sandgrouse

Pterocles orientalis arenarius

باقرقره شکم سیاه شرقی

شبیه زیرگونه نمادین ولی از آن کم رنگ تر است. در نرها حاشیه پوشپرهای بال، پرهای کتفی و پرهای روتنه زردتر هستند و دارای رنگ طلایی کمتری هستند، سینه آن دارای سبز بیشتر و رنگ اخرایی کمتر است. در ماده ها، روتنه، گلو و بالای سینه کم رنگ تر، در زیر نوار سیاه سینه، میزان سفیدی بیشتر است و به نسبت اخرایی یا نخودی هستند. پراکنش جهانی این زیرگونه از قزاقستان تا جنوب ایران و افغانستان تا شمال غرب چین است. به منظور توجه بیشتر به این زیرگونه، به لیست پرندگان کمیاب ایران افزوده شد.

-----

دو زیرگونه سارگپه پرپا در لیست پرندگان کمیاب

 

 

سارگپه پرپا Buteo lagopus در ایران گونه کمیاب است که خود دارای دو زیرگونه است و هر دو کمیاب هستند.

 

Eurasian Rough-legged Buzzard

Buteo lagopus lagopus

سارگپه پرپای اوراسیایی

ویژگیهای توصیف شده برای گونه سارگپه پرپا برای این زیرگونه نیز صدق می کند. منطقه جوجه آوری این زیرگونه در دنیا در شمال اوراسیا و منطقه زمستانگذرانی آن در مرکز اوراسیا است. در ایران تنها یک نمونه از این زیرگونه از رامسر تهیه شده بود.

 

Asian Rough-legged Buzzard

Buteo lagopus menzbieri

سارگپه پرپای آسیایی

به طور متوسط بزرگتر از زیرگونه نمادین است. در این زیرگونه، کل بدن به طور مشخصی کم رنگ تر است، راه راه طولی کمتری دارد، در قسمت پایین سینه رنگدانه کمتری دارد، در دم راه راه عرضی باریکتر و مشخصتر با رنگ قهوه ای قابل تفکیک است. منطقه جوجه آوری این زیرگونه در دنیا، در شمال شرق آسیا و منطقه زمستانگذرانی آن در آسیای میانه، شمال چین، و ژاپن است. در ایران در شمال شرق کشور دیده شده بود.

 

-----

افزودن زیرگونه قرقی سیبری به پرندگان کمیاب ایران

 

قرقی Accipiter nisus در ایران دارای دو زیرگونه است.

 

Eurasian Sparrowhawk

Accipiter nisus nisus

قرقی اوراسیایی

ویژگیهای توصیف شده برای گونه قرقی برای این زیرگونه نیز صدق می کند. منطقه جوجه آوری این زیرگونه در دنیا، از غرب اروپا تا جنوب غرب سیبری و آسیای میانه است و منطقه زمستانگذرانی آن از شمال شرق آفریقا تا جنوب غرب آسیا است. در ایران در مناطق شمال و غرب کشور دیده می شود. جمعیت آن در کشور به نسبت فراوان است.

 

Siberian Sparrowhawk

Accipiter nisus nisosimilis

قرقی سیبری

این زیرگونه، به سختی از زیرگونه نمادین قابل تفکیک است اما به طور متوسط در بالای بدن کم رنگ تر و در زیر بدن میزان راه راه کمتری دارد و تا حدی بزرگتر از زیرگونه نمادین است. منطقه جوجه آوری این زیرگونه در دنیا، شمال غرب سیبری تا شمال چین و ژاپن و منطقه زمستانگذرانی آن جنوب غرب، مرکز و شرق آسیا است. در ایران در مناطق شرق و بلوچستان دیده شده بود. با توجه به مشاهدات کم از این زیرگونه، به لیست پرندگان کمیاب ایران اضافه می شود.

 

-----

افزودن اگرت بزرگ شرقی به لیست پرندگان کمیاب

 

اگرت بزرگ در ایران دارای دو زیرگونه است:

 

Western Great Egret

Ardea alba alba

اگرت بزرگ غربی

 

در زیرگونه اگرت بزرگ غربی Ardea alba alba در زمان نمایشات جنسی، ساق پا (تیبیا) و بالای قلم پا (تارسوس) و نیز قسمت مرکزی و قاعده منقار قرمز رنگ اما انتهای منقار تیره است. ناحیه بین منقار و چشمها سبزرنگ است. در فصل جوجه آوری بخشهای قرمز رنگ به رنگ زرد تبدیل می شوند. در فصل غیرجوجه آوری مشابه زیرگونه شرقی دارای منقار زرد و ناحیه ران ترکیبی از صورتی و تیره است. پراکنش جهانی این زیرگونه غرب پاله آرکتیک است. این زیرگونه در اکثر نقاط کشور پراکنش دارد و فراوان است.

 

 

Eastern Great Egret

Ardea alba modesta

اگرت بزرگ شرقی

 

در زمان نمایشات جنسی ناحیه قلم پا (تارسوس) و بخش بدون پر در ساق پا (تیبیا) قرمزرنگ هستند اما در منقار رنگ قرمز دیده نمی شود بلکه به رنگ سیاه و ناحیه بین منقار و چشمها سبزرنگ است. در فصل جوجه آوری، پاها کاملا به رنگ سیاه اما بخش پایه منقار شبیه زیرگونه غربی به رنگ زرد می گراید. در فصل غیرجوجه آوری مشابه زیرگونه غربی دارای منقار زرد و ناحیه ران ترکیبی از صورتی و تیره است. پراکنش جهانی این زیرگونه جنوب و شرق آسیا تا اندونزی و استرالیا است و مقیم معمول در منطقه خلیج فارس است. به منظور توجه بیشتر به این زیرگونه، به لیست پرندگان کمیاب ایران افزوده شد.

-----

افزودن لک لک سفید آسیایی به لیست پرندگان کمیاب

 

لک لک سفید در ایران دارای دو زیرگونه است: زیرگونه Ciconia ciconia ciconia که در اکثر نقاط کشور پراکنش دارد و زیرگونه Ciconia ciconia asiatica کمیاب است.

 

 

Asian (Eastern) White Stork

Ciconia ciconia asiatica

لک لک سفید آسیایی

 

این زیرگونه بزرگتر از زیرگونه نمادین C. c. ciconia و از لحاظ اندازه منقار برجسته است (طول بال به طور متوسط 610 میلیمتر نسبت به 580 میلیمتر، طول منقار 215 نسبت به 189 میلیمتر، ارتفاع منقار 36.9 نسبت به 33.6 میلیمتر). از لحاظ پراکنش جهانی، این زیرگونه در آسیای میانه جوجه آوری و در کشورهای ایران و هند زمستانگذرانی دارد. در گذشته یک نمونه از زاهدان به دست آمد. با توجه به تعداد رکورد کم، این زیرگونه به لیست پرندگان کمیاب ایران افزوده شد.

-----

 

افزودن کشیم کوچک عراقی به لیست پرندگان کمیاب

 

کشیم کوچک در ایران دارای دو زیرگونه است: زیرگونه Podiceps ruficollis ruficollis که در اکثر نقاط کشور پراکنش دارد و زیرگونه Podiceps ruficollios iraquensis کمیاب است.

 

 

Iraqi Little Grebe

Podiceps ruficollios iraquensis

کشیم کوچک عراقی

 

این زیرگونه از لحاظ سفیدی روی شاهپرهای بال، بینابین دو زیرگونه نمادین P. r. ruficollis و زیرگونه P. r. capensis را دارد. زیرگونه دوم (همراه با زیرگونه P. r. albescens) دارای شاهپرهای ثانویه سفیدتر و در شاهپرهای اولیه، پایه پرها و بخش داخلی پرها سفیدتر هستند. طول بال در زیرگونه عراقی، از زیرگونه نمادین کوچکتر ولی طول منقار از آن بزرگتر است. طول بال در این دو زیرگونه برای نرها از میانگین ۱۰۱ به ۹۳ میلیمتر و برای ماده ها از ۹۹.۲ به ۸۷.۳ مبلیمتر کاهش پیدا می کند ولی طول منقار در این دو زیرگونه، برای نرها از ۲۶.۲ به ۲۷.۶ و برای ماده ها از ۲۴.۷ به ۲۵.۷ میلیمتر افزایش پیدا می کند.

 

پراکنش جهانی این زیرگونه در عراق و جنوب غرب ایران است. در ایران، نمونه های زیرگونه عراقی کشیم کوچک تاکنون فقط از برم شور فارس و بیشه دالان به دست آمده است. با توجه به تعداد رکورد کم، این زیرگونه به لیست پرندگان کمیاب ایران افزوده شد.

-----

 

افزودن دو زیرگونه قرقاول به لیست پرندگان کمیاب ایران

 

قرقاول (تورِنگ) (Phasianus colchicus) در ایران دارای چهار زیرگونه است:

 

Southern Caucasian Pheasant

Phasianus colchicus colchicus

قرقاول جنوب قفقازی

در جنس نر این زیرگونه، پهلوها دارای خالهای کوچک در زمینه نارنجی رنگ هستند. پراکنش جهانی این زیرگونه منطقه قفقاز (گرجستان، ارمنستان و آذربایجان) است. در ایران، این زیرگونه در شمال غرب کشور و از جنگلهای کلیبر ارسباران گزارش شده است و رکوردهای آن بسیار اندک است. بنابر این، به لیست پرندگان کمیاب ایران افزوده می شود.

 

Talysh Pheasant

Phasianus colchicus talischensis

قرقاول تالشی

در جنس نر این زیرگونه، لکه پوستی قرمزرنگ به صورت دو نیم دایره هستند با خط ناصاف از رویش پرهای تیره که از کنار منقار و زیر چشم عبور می کند از هم جدا می شوند. پرهای بدن قرمز تیره هستند. در پهلوها، خالهای تیره در زمینه نارنجی تیره دیده می شوند. پراکنش جهانی این زیرگونه کشور آذربایجان و منطقه جنوب غرب دریای خزر است که تا ناحیه ساری امتداد دارد. متاسفانه به دلیل استقرار گونه غیربومی راکون و از بین رفتن تخم این گونه، جمعیت این زیرگونه در منطقه تالش و آستارا با کاهش شدیدی روبرو شده است.

 

Persian Pheasant

Phasianus colchicus persicus

قرقاول ایرانی

در جنس نر این زیرگونه، لکه پوستی قرمزرنگ در نیم دایره پایینی بزرگتر از زیرگونه تالشی است. پرهای چینه دان باریکتر با خطوط آبی متمایل به بنفش است. پوشپرهای بال علاوه بر نارنجی، به طور مشخصی دارای رنگ نخودی هستند. در بخشهای جبه، دو طرف پایین گردن، بالای سینه و پهلوها رنگ طلایی دیده می شود. در پهلوها، خالهای تیره متوسط در زمینه نارنجی دیده می شوند. پراکنش جهانی این زیرگونه شمال ایران و جنوب غرب ترکمنستان و جنوب شرق دریای خزر است. اگرچه به دلیل از بین رفتن تدریجی جنگلهای پست هیرکانی، جمعیت این زیرگونه نسبت به دهه های گذشته، کاهش چشمگیری داشته است، هنوز جمعیت مناسبی از این زیرگونه وجود دارد.

 

Prince of Wales's Pheasant

Phasianus colchicus principalis

قرقاول خراسانی

در جنس نر این زیرگونه، لکه پوستی قرمزرنگ بزرگتر و آویزان است. پرهای گلو به رنگ بنفش، پرهای سینه و شکم به میزان زیادی دارای پرهای سبزرنگ هستند، دو طرف سینه دارای خالهای بزرگ در زمینه نارنجی است، در جبه رنگ طلایی بیشتر و در دمگاه ته مایه رنگ سبز دیده می شود. پراکنش جهانی این زیرگونه جنوب شرق ترکمنستان، شمال غرب افغانستان و شمال شرق ایران است. در ایران، این زیرگونه در منطقه  سرخس حضور دارد و رکوردهای آن بسیار اندک است. بنابر این، به لیست پرندگان کمیاب ایران افزوده می شود.

 

-----

دو زیرگونه غاز پازرد در لیست پرندگان کمیاب

 

 

غاز پازرد Anser fabalis در ایران گونه کمیاب است که خود دارای دو زیرگونه است که هر دو کمیاب هستند.

 

West Siberian (Johansen’s) Bean Goose

Anser fabalis johanseni

غاز پازرد غرب سیبری (یوهانسن)

شبیه زیرگونه نمادین است اما به طور متوسط اندگی بزرگتر از آن است و پایه منقار بالایی سیاه رنگ است. ویژگیهای بینابین زیرگونه نمادین و زیرگونه A. f. middendorffii را دارد. تعداد رکورد بسیار کمی از این زیرگونه از ایران گزارش شده است.

 

East Siberian (Middendorf’s) Bean Goose

Anser fabalis middendorffii

غاز پازرد شرق سیبری (میدن دورف)

از زیرگونه یوهانسن و نمادین بزرگتر است و سیاهی منقار بیشتر است. تنها یک رکورد موثق از یک نمونه از یل بند خراسان رضوی وجود دارد.

 

-----

 

گنجشک رودخانه ای سیستانی در لیست پرندگان کمیاب ایران

 

گنجشک رودخانه ای (Passer moabiticus) در ایران دو زیرگونه دارد:

 

Mesopotamian Scrub Sparrow

Passer moabiticus mesopotamicus

گنجشک رودخانه ای خاورمیانه ای

در این زیرگونه، فقط در دو طرف گردن، لکه زردرنگ دیده می شود. زیرگونه فراوان از گنجشک رودخانه ای که در کشورهای ترکیه، سوریه، لبنان، فلسطین اشغالی، اردن، کویت، عراق و جنوب غرب ایران پراکنش دارد. جمعیت این زیرگونه در لیست پرندگان مهم (جمعیتی) ایران قرار دارد.

 

Sistan (Afghan/Yate’s) Scrub Sparrow

Passer moabiticus yatii

گنجشک رودخانه ای سیستانی

در این زیرگونه، علاوه بر دو طرف گردن، سینه و شکم نیز به رنگ زرد دیده می شود.

با توجه به پراکنش جهانی این زیرگونه که تنها در منطقه سیستان ایران و افغانستان پراکنش دارد و جمعیت آن نیز کاهش شدیدی داشته است، از سالهای گذشته در لیست پرندگان کمیاب ایران قرار داشت.

 

-----

زیرگونه غاز خاکستری اروپایی

 

 

European Greylag Goose

Anser anser anser

غاز خاکستری اروپایی

 

غاز خاکستری در ایران دارای دو زیرگونه است:

زیرگونه سیبری غاز خاکستری Anser anser rubrirostris که منقار آن متمایل به صورتی و بدن بیشتر به رنگ خاکستری است و کم رنگی لبه پوشپرهای بال در این زیرگونه پهنتر است. این زیرگونه در ایران فراوان است.

زیرگونه اروپایی یعنی Anser anser anser که تاکنون در ایران به طور موثق ثبت نشده است. منقار آن مایل به نارنجی است و بدن به رنگ قهوه ای خاکستری است.

-----

نام فارسی دو زیرگونه بحری

 

 

 

در ایران، بحری Falco peregrinus (در صورت تفکیک شاهین از بحری) دارای دو زیرگونه است. به هرحال به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد پراکنش و جمعیت این دو زیرگونه، نام آنها به شرح زیر ارائه می شود.

 

 

 

 

 

Siberian Falcon

 

 

Falco peregrinus calidus

 

 

بحری سیبری

 

 

در این زیرگونه، زیرتنه به رنگ سفید است و به صورت غیررسمی در ایران به بحری سینه سفید یا بحری قشقایی معروف است.

 

 

نام فارسی معادل نام انگلیسی در نظر گرفته شده است.

 

 

 

Mediterranean Falcon

 

 

Falco peregrinus brookei

 

 

بحری مدیترانه ای

 

 

در این زیرگونه، لکه تیره روی سر و گردن تقریبا به رنگ سیاه و گونه ها و زیرتنه متمایل به رنگ قهوه ای هستند. نام این پرنده به صورت غیررسمی، شاهین ترکی است.

 

 

نام فارسی، معادل نام انگلیسی آن در نظر گرفته شده است.

 

 

 

به علت اهمیت این دو زیرگونه، به لیست پرندگان مهم اضافه می شوند.

 

 

-----

 

نام فارسی زیرگونه های دم جنبانک زرد

 

 

 

 

 

دم جنبانک زرد در ایران دارای چندین زیرگونه است. برای تفکیک بهتر و کسب اطلاعات بیشتر در مورد پراکنش و جمعیت این زیرگونه ها، نام آنها به شرح زیر ارائه می شود. همچنین برخی از آنها به لیست پرندگان کمیاب و مهم اضافه می شوند.

 

 

 

 

 

Yellow-headed (Yellow) Wagtail

 

 

Motacilla flava lutea

 

 

دم جنبانک زرد سرزرد

 

 

به علت اینکه یک گونه دیگر با نام فارسی دم جنبانک سرزرد در ایران وجود دارد، همچنین برای حفظ نام مشترک دم جنبانک زرد، نام دم جنبانک زرد حفظ و واژه سرزرد به آن اضافه شد.

 

 

این زیرگونه دارای سر و گلوی زردرنگ، بدون ابروی سفید است.

 

 

به علت جمعیت کمتر این زیرگونه، به لیست پرندگان مهم اضافه می شود.

 

 

 

 

 

Sykes’s Wagtail

 

 

Motacilla flava beema

 

 

دم جنبانک زرد گونه سفید

 

 

این زیرگونه دارای سر و گلوی زردرنگ و دارای ابروی سفید است.

 

 

به علت جمعیت کمتر این زیرگونه، به لیست پرندگان مهم اضافه می شود.

 

 

 

 

 

White-headed (Yellow) Wagtail

 

 

Motacilla flava leucocephala

 

 

دم جنبانک زرد سرسفید

 

 

این زیرگونه دارای سر و پشت گردن سفیدرنگ است.

 

 

به علت تعداد رکوردهای کم این زیرگونه، به لیست پرندگان کمیاب اضافه می شود.

 

 

 

 

 

Black-headed (Yellow) Wagtail

 

 

Motacilla flava feldegg

 

 

دم جنبانک زرد سرسیاه

 

 

این زیرگونه دارای سر و پشت گردن سیاه رنگ، بدون ابروی سفید، بدون ابروی سفید است.

 

 

 

 

 

Grey-headed (Yellow) Wagtail

 

 

Motacilla flava thunbergi

 

 

دم جنبانک زرد سرخاکستری

 

 

این زیرگونه دارای سر و پشت گردن خاکستری تیره، بدون ابروی سفید است.

 

 

 

 

 

-----

 

 

 

 

نام فارسی دو زیرگونه سسک بیدی

 

 

 

 

 

سسک بیدی در ایران دو زیرگونه دارد. برای تفکیک بهتر و کسب اطلاعات بیشتر در مورد پراکنش و جمعیت این دو زیرگونه، نام آنها به شرح زیر ارائه می شود. همچنین یکی از آنها به لیست پرندگان کمیاب اضافه می شود.

 

 

 

 

 

Scandinavian Willow Warbler

 

 

Phylloscopus trochilus acredula

 

 

سسک بیدی اسکاندیناوی

 

 

این زیرگونه دارای ابرو، گلو و سینه زرد رنگ است.

 

 

 

 

 

Siberian Willow Warbler

 

 

Phylloscopus trochilus yakutensis

 

 

سسک بیدی سیبری

 

 

این زیرگونه دارای ابرو، گلو و سینه سفید رنگ است.

 

 

به علت تعداد رکوردهای کم این زیرگونه، به لیست پرندگان کمیاب اضافه می شود.

 

 

-----

 

 

 

 

افزودن کلاغ میان رودان به لیست پرندگان مهم

 

 

 

 

 

 

 

 

Mesopotamian Crow

 

 

Corvus cornix capellanus

 

 

کلاغ میان رودان (بین النهرین)

 

 

واژه میان رودان نیز در سالهای اخیر به جای بین النهرین به کار می رود.

 

 

این زیرگونه متفاوت از زیرگونه دیگر یعنی Corvus cornix sharpii که در ایران فراوان است، دارای دو رنگ متمایز سیاه و سفید است.

 

 

به علت محدود بودن پراکنش زیرگونه Corvus cornix capellanus، این زیرگونه با نام فارسی کلاغ میان رودان به لیست پرندگان مهم اضافه شد.

 

 

 

 

 

-----

 

 

 

 

افزودن چرخ ریسک خراسانی به لیست پرندگان کمیاب

 

 

 

 

 

زیرگونه چرخ ریسک بخارا از گذشته در لیست زیرگونه های کمیاب ایران قرار داشت. به علت شباهت زیاد این زیرگونه با زیرگونه خراسانی چرخ ریسک بزرگ، این زیرگونه نیز به لیست زیرگونه های کمیاب اضاف شد تا برای شناسایی و پراکنش این دو زیرگونه توجه و دقت بیشتری به خرج داده شود.

 

 

 

 

 

[Intermediate] Tit

 

 

Parus major intermedius

 

 

چرخ ریسک خراسانی

 

 

با توجه به پراکنش جهانی این زیرگونه در منطقه خراسان و جنوب ترکمنستان، به نظر می رسد که واژه خراسانی برای نام فارسی مناسب باشد. به دلیل شباهت آن با چرخ ریسک بخارا لازم است که توجه بیشتری به این زیرگونه شود.

 

 

 

 

 

-----

 

 

 

 

نام فارسی سه زیرگونه از کاکایی پشت سیاه کوچک

 

به علت اهمیت نیاز به کسب اطلاعات در مورد پراکنش و جمعیت سه زیرگونه متفاوت از کاکایی پشت سیاه کوچک در ایران، نام فارسی این سه زیرگونه در اینجا ارائه می شوند.

 

Heuglin’s Gull (Siberian Gull)

Larus fuscus heuglini

کاکایی سیبری

نام انگلیسی این تاکسون، از گذشته کاکایی سیبری بود و این نام به راحتی می­تواند به کار برده شود. اگر بخواهیم از نام دیگر استفاده کنیم، بر اساس قواعد نامگذاری کمیته ثبت پرندگان ایران، واژه هیوگلین می توانست استفاده شود اما به نظر می رسد که استفاده از آن کمی دشوار باشد. با توجه به دانش اندک در مورد این زیرگونه در ایران به لیست پرندگان مهم افزوده می شود.

 

Steppe Gull

Larus fuscus barabensis

کاکایی پشت سیاه آسیای میانه (استپی)

با توجه به محل زیست کاکاییها در تالابها، به کار بردن واژه­هایی مانند استپ، دشت و صحرا مناسب نیست. در این مورد، استفاده از منشاء جغرافیایی این زیرگونه یعنی آسیای میانه، مناسب است. همچنین نام استپی که به بیوم زیستگاهی این زیرگونه ارجاع می دهد می تواند به عنوان گزینه دوم در داخل پرانتز آورده شود. با توجه به دانش اندک در مورد این زیرگونه در ایران به لیست پرندگان مهم افزوده می شود.

 

Baltic Gull

Larus fuscus fuscus

کاکایی پشت سیاه بالتیک

این واژه مطابق با نام انگلیسی این گونه و زیرگونه است. با توجه به تعداد کم رکوردهای این زیرگونه به لیست پرندگان کمیاب ایران اضافه شد.

 

-----

 

 

افزودن دو زیرگونه کورکور سیاه به لیست پرندگان کمیاب ایران

 

 

 

 

 

در ایران سه گونه کورکور وجود دارد که گاهی شناسایی دو گونه کورکور سیاه کورکور حنایی دشوار می شود. در عین حال، دو زیرگونه کمیاب از کورکور سیاه نیز در ایران دیده شده اند. بنابر این، باید دقت بیشتری در شناسایی این گونه و همچنین این ثبت این دو زیرگونه به خرج داده شود.

 

 

 

 

 

Black-eared Kite

 

 

Milvus migrans lineatus

 

 

کورکور گوش سیاه

 

 

نام پیشنهادشده معادل نام انگلیسی است.

 

 

 

 

 

این زیرگونه شبیه کورکور سیاه است اما پرهای اولیه دارای پایه سفید هستند، بالها پهن تر با 6 انگشت بلندتر از کورکور سیاه هستند، سر قهوه ای تر (به جای متمایل به خاکستری در کورکور سیاه) و دارای نقاب دور چشم است.

 

 

 

 

 

Indian Black Kite

 

 

Milvus migrans govinda

 

 

کورکور سیاه هندی

 

 

نام پیشنهادشده معادل نام انگلیسی است.

 

 

 

 

 

ویژگیهای این زیرگونه بعدا ارائه خواهد شد.

 

 

-----

 

 

 

نام فارسی دو زیرگونه سارگپه معمولی در ایران

 

با توجه به اهمیت کسب اطلاعات در مورد پراکنش و جمعیت دو زیرگونه سارگپه معمولی، در زیر نام فارسی دو زیرگونه از سارگپه معمولی که دارای جمعیت مناسبی نیز هستند، ارائه می شوند.

 

Common Buzzard (Southern Steppe Buzzard)

Buteo buteo menetriesi

سارگپه معمولی هیرکانی

با توجه به اینکه پراکنش جهانی این زیرگونه، جنگل­های هیرکانی، قفقاز و شرق ترکیه است، به علت فراوانی مناسب این زیرگونه در محدوده جنگل­های هیرکانی، این واژه برای تفکیک زیرگونه مناسب است.

 

Steppe Buzzard (Northern Steppe Buzzard)

Buteo buteo vulpinus

سارگپه صحرایی

این زیرگونه عمدتا به رنگ حنایی دیده می شود و نسبت تعداد افراد در فرم تیره آن کم است. با توجه به نام انگلیسی و زیستگاه این زیرگونه، نام سارگپه صحرایی (مشابه با عقاب صحرایی) برای این زیرگونه پیشنهاد می شود.

 

-----

 

 

نام فارسی زیرگونه زنبورخوار سبز بلوچی

 

 

 

 

 

از زنبورخوار کوچک (سبز)، تنها یک زیرگونه در ایران دیده می شود. به علت تفاوت ظاهری مشخص این زیرگونه و پراکنش آن در کشور، فارسی آن نیز به شرح زیر ارائه می شود.

 

 

 

 

 

[Baluchistan] Green Bee-eater

 

 

Merops orientalis beludschicus

 

 

زنبورخوار سبز بلوچی

 

 

 

 

 

-----

 

 

 

 

اصلاح نام فارسی زیرگونه چرخ ریسک تورانی به بخارا

 

 

 

 

 

یکی از زیرگونه­های کمیاب چرخ ریسک یعنی Parus major bokharensis

 

 

از گذشته در نام انگلیسی و فارسی با نام چرخ ریسک تورانی خوانده می شد. به علت اینکه یک زیرگونه دیگر از چرخ ریسک با نام Parus major turkestanicus در سالهای اخیر به عنوان زیرگونه مستقلی محسوب می شود، نام انگلیسی Turkestan برای آن در نظر گرفته شده است. بنابر این، برای تفکیک این دو زیرگونه نام فارسی قبلی این زیرگونه نیز به شرح زیر اصلاح می شود.

 

 

 

 

 

Bokhara Tit

 

 

Parus major bokharensis

 

 

چرخ ریسک بخارا

 

 

 

 

 

-----

 

 

 

 

افزودن تدریجی زیرگونه ها به لیست پرندگان ایران

 

 

 

 

 

پس از توجه مطلوب به گونه های کمیاب و مهم پرندگان ایران در سالهای اخیر، اکنون به نظر می رسد که وقت آن رسیده است که به زیرگونه های پرندگان ایران بیشتر توجه شود ور در مورد پراکنش و جمعیت آنها اطلاعات لازم تهیه و منتشر شود. به همین منظور، سعی ما بر این است که به تدریج زیرگونه های کمیاب و مهم به لیست گونه های قبلی اضافه شوند.

 

 

 

 

 

-----

 

 

 

 

نام فارسی چند زیرگونه از پرندگان ایران

 

 

 

 

 

در سالهای اخیر، چندین زیرگونه از پرندگان ایران دارای اهمیت بیشتری شده اند، به طوری که هر یک از آنها اکنون دارای هویت مستقل هستند. به علت نیاز به توجه بیشتر برای شناسایی و بررسی پراکنش و جمعیت این زیرگونه ها توسط پرنده­نگران، این نیاز احساس شد که هر یک از آنها باید دارای نام فارسی نیز باشند. در زیر به نام فارسی و توضیح برای نامگذاری هر یک از این زیرگونه ها اشاره می شود.

 

 

 

 

 

Common Buzzard, Southern Steppe Buzzard

 

 

Buteo buteo menetriesi

 

 

سارگپه معمولی هیرکانی

 

 

با توجه به اینکه پراکنش جهانی این زیرگونه، جنگل­های هیرکانی (خزری)، قفقاز و شرق ترکیه است، به علت فراوانی مناسب این زیرگونه در محدوده جنگل­های هیرکانی، این واژه برای تفکیک زیرگونه مناسب است.

 

 

 

 

 

Steppe Buzzard, Northern Steppe Buzzard

 

 

Buteo buteo vulpinus

 

 

سارگپه معمولی حنایی

 

 

این زیرگونه عمدتا به رنگ حنایی دیده می شود و نسبت تعداد افراد در فرم تیره آن کم است. بنابر این، حنایی واژه مناسبی برای تفکیک این زیرگونه به نظر می رسد.

 

 

 

 

 

Black-eared Kite

 

 

Milvus migrans lineatus

 

 

کورکور گوش سیاه

 

 

 

 

نام پیشنهادشده معادل نام انگلیسی است.

 

 

 

 

 

 

 

Heuglin’s Gull (Siberian Gull)

 

 

Larus fuscus heuglini

 

 

کاکایی سیبری

 

 

این نام به راحتی می­تواند قابل قبول باشد. اگر بخواهیم از نام دیگر استفاده کنیم، بر اساس قواعد نامگذاری کمیته ثبت پرندگان ایران، واژه هیوگلین می توانست استفاده شود اما به نظر می رسد که استفاده از آن کمی دشوار باشد.

 

 

 

 

 

Steppe Gull

 

 

Larus fuscus barabensis

 

 

کاکایی آسیای میانه

 

 

با توجه به محل زیست کاکاییها در تالابها، به کار بردن واژه­هایی مانند استپ، دشت و صحرا مناسب نیست. در این مورد، استفاده از منشاء جغرافیایی این زیرگونه یعنی آسیای میانه، مناسب است.

 

 

 

 

 

Baltic Gull

 

 

Larus fuscus fuscus

 

 

کاکایی پشت سیاه بالتیک

 

 

این واژه مطابق با نام انگلیسی این گونه و زیرگونه است.

 

 

 

 

 

Red-naped Shaheen

 

 

Falco plegrinoides babylonicus

 

 

شاهین پشت گردن سرخ (شاهین پس سر حنایی)

 

 

در حال حاضر نام شاهین پشت گردن سرخ رایج است. با توجه به رنگ حنایی در پشت گردن و نیز برای کوتاه کردن نام فارسی، می توان از شاهین پس سر حنایی نیز استفاده کرد.

 

 

 

 

 

Turkestan Tit

 

 

Parus major bokharensis

 

 

چرخ ریسک تورانی

 

 

این واژه از گذشته در حال استفاده و مناسب است.

 

 

 

 

 

Cinereous Tit

 

 

Parus major intermedius

 

 

چرخ ریسک خراسانی

 

 

با توجه به پراکنش جهانی این زیرگونه در منطقه خراسان و جنوب ترکمنستان، به نظرم خراسانی واژه مناسبی است. به دلیل شباهت آن با چرخ ریسک تورانی لازم است که توجه بیشتری به این زیرگونه شود.

 

 

 

 

 

-----

 

 

 

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت سسک چیف چاف کوهی قفقازی در سنندج در اردیبهشت 1398

Record of Caucasian Mountain Chiffchaff in Sanandaj in May 2019

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

گونه: سسک چیف چاف کوهی قفقازی Phylloscopus sindianus lorenzii

تعداد پرنده: چندین فرد

محل مشاهده: سنندج

استان: کردستان

تاریخ مشاهده: 15 اردیبهشت 1398

مشاهده کنندگان: آقای شورش وهابی

شناسایی کنندگان: شورش وهابی و ابوالقاسم خالقی زاده

Species: Caucasian Mountain Chiffchaff Phylloscopus sindianus lorenzii

No. of individuals: several individuals

Place of observation: Sanandaj

Province: Kordestan

Date of observation: 5 May 2019

Observers: Shoresh Vahabi

Identified by: Shoresh Vahabi & Abolghasem Khaleghizadeh

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت سسک چیف چاف کوهی قفقازی در سنندج در مهر 1397

Record of Caucasian Mountain Chiffchaff in Sanandaj in October 2018

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

گونه: سسک چیف چاف کوهی قفقازی Phylloscopus sindianus lorenzii

تعداد پرنده: یک فرد

محل مشاهده: سنندج

استان: کردستان

تاریخ مشاهده: 29 مهر 1397

مشاهده کنندگان: آقای شورش وهابی

شناسایی کنندگان: پرویز بختیاری، عباس عاشوری، آرش حبیبی-آزاد و ابوالقاسم خالقی زاده

Species: Caucasian Mountain Chiffchaff Phylloscopus sindianus lorenzii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Sanandaj

Province: Kordestan

Date of observation: 21 October 2018

Observers: Shoresh Vahabi

Identified by: Parviz Bakhtiari, Abbas Ashoori, Arash Habibi-Azad & Abolghasem Khaleghizadeh

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important subspecies in Iran

ثبت سنگ چشم خاکستری اوکراینی (هومیری) در اردبیل در بهمن 1396

Record of Ukraine (Homeyer’s) Grey Shrike in Ardabil in January 2018

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: کمیاب

نام زیرگونه: سنگ چشم خاکستری اوکراینی (هومیری) Lanius excubitor homeyeri

تعداد: یک فرد

مکان پایش: شهرستان کوثر، اردبیل

استان: اردبیل

زمان مشاهده: 9 بهمن ۱۳۹۶

پرنده نگران: آقای سید هادی کسائی کیوی

شناسایی کنندگان: احسان طلبی، محمدجواد پرستگاری، آرش حبیبی آزاد، درنا مجاب، پرویز بختیاری و ابوالقاسم خالقی زاده

Type of important subspecies: Rarity

Species: Ukraine (Homeyer’s) Grey Shrike Lanius excubitor homeyeri

No. of individuals: one individual

Place of observation: Kowsar county, Ardabil

Province: Ardabil

Dates of observation: 29 January 2018

Birdwatchers: Seyed Hadi Kasaei-Kivi

Identified by: Ehsan Talebi, Mohammad-Javad Parastegari, Arash Habibi-Azad, Dorna Mojab, Parviz Bakhtiari & Abolghasem Khaleghizadeh

 

 

----------

 

 

ثبت جمعیت زیرگونه های مهم در ایران

Records of population of important species in Iran

ثبت سنگ چشم خاکستری اوکراینی (هومیری) در مشگین شهر در دی 1396

Record of Ukraine (Homeyer’s) Grey Shrike in Mashgin-Shahr in January 2018

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

نوع اهمیت زیرگونه: کمیاب

نام زیرگونه: سنگ چشم خاکستری اوکراینی (هومیری) Lanius excubitor homeyeri

تعداد: یک فرد

مکان پایش: مشگین شهر

استان: اردبیل

زمان پایش: ۱۴ دی ۱۳۹۶

پرنده نگران: آقای بهزاد جهانگیرزاده خیاوی

شناسایی کنندگان: محمد سفرنگ، پرویز بختیاری، علیرضا هاشمی، آرش حبیبی-آزاد، محمدجواد پرستگاری و ابوالقاسم خالقی زاده

توضیحات: تنها ثبت تایید شده در ایران در چند سال اخیر.

Type of important subspecies: Rarity

Species: Ukraine (Homeyer’s) Grey Shrike Lanius excubitor homeyeri

No. of individuals: one individual

Place of observation: Meshgin-Shahr

Province: Ardabil

Dates of observation: 4 January 2018

Birdwatchers: Behzad Jahangirzadeh-Khiavi

Identified by: Mohammad Safrang, Parviz Bakhtiari, Alireza Hashemi, Arash Habibi-Azad, Mohammad-Javad Parastegari & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The only confirmed record in Iran in recent years.

 

 

----------

 

 

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت سسک چیف چاف کوهی قفقازی در عجب شیر در اردیبهشت 1396

Record of Mountain Chiffchaff in Ajab-Shir

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

گونه: سسک چیف چاف کوهی قفقازی Phylloscopus sindianus lorenzii

تعداد پرنده: 6 فرد

محل مشاهده: عجب شیر

استان: آذربایجان شرقی

تاریخ مشاهده: 21 اردیبهشت 1396

مشاهده کنندگان: آقای عبداله کیانمرز

شناسایی کنندگان: مگنوس اولمن و رافائل آی

Species: Caucasian Mountain Chiffchaff Phylloscopus sindianus lorenzii

No. of individuals: 6 individuals

Place of observation: Ajab-Shir

Province: East Azarbaijan

Date of observation: 11 May 2017

Observers: Abdollah Kianmarz

Identified by: Magnus Ullman & Raffael Aye

 

 

----------

 

 

ثبت همه رکوردهای زیرگونه های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم جنبانک شکم زرد سرسفید در آق قلا در فروردین 1396

Record of Motacilla flava leucocephala in Aq-Qala

 

چکیده این ثبت:

زیرگونه: دم جنبانک شکم زرد سرسفید Motacilla flava leucocephala

تعداد پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب اینچه، آق قلا

استان: گلستان

زمان پایش: 17 فروردین 1396

پرنده نگران: آقای سیاوش روشنیان

شناسایی کنندگان: ابوالقاسم خالقی زاده

Subspecies: Motacilla flava leucocephala

No. of individuals: One individual

Place of observation: Incheh wetland, Aq-Qala (Golestan province)

Date of observation: 7 April 2017

Birdwatchers: Siavash Roshanian

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh

 

 

----------

 

 

مشاهده سارگپه صحرایی (استپی) در بوشهر

Record of Steppe Buzzard in Bushehr

 

خلاصه اطلاعات این ثبت:

گونه: سارگپه صحرایی (استپی) Buteo buteo vulpinus

تعداد: یک فرد

تاریخ مشاهده: 27 آبان 1395

مکان مشاهده: بوشهر

مشاهده کننده: آقای کوروش خلیلی

شناسایی: محمد توحیدی فر و محمد جواد پرستگاری

Species: Steppe Buzzard Buteo buteo vulpinus

No. of individuals: One individual

Date of observation: 17 November 2016

Place of observation: Bushehr

Observer: Mr. Korosh Khalili

Identification: Mohammad Tohidifar & Mohammad-Javad Parastegari

 

--------------