کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

کاربرد واژه پایشگر

 Persian term “PAYESHGAR”

در چندین ماه گذشته، در زمان ثبت رکوردهای پرندگان و پستانداران، همراه با به کار بردن دو واژه زمان پایش و مکان/محل پایش، واژه پایشگر نیز رواج پیدا کرده است و به تدریج جایگزین واژه مشاهده‌کننده شده است. در مورد کاربرد واژه "پایشگر"، به نظر می‌رسد که این واژه، بار معنایی خیلی زیادی دارد که می‌توان چند نکته را یادآوری کرد.

1. واژه پایشگر از دیدگاه حفاظتی، به این معنی است که یک زیستگاه در حال پایش همیشگی است و هر زمان ممکن است فرد یا افرادی از علاقه‌مندان به طبیعت در آن زیستگاه حضور داشته باشند و آن زیستگاه در بخش زیادی از دوره زمانی سالیانه زیرنظر طبیعت دوستان است.
2. کاربرد واژه "پایشگر" خود مایه تشویق و دلگرمی برای طبیعت دوستان است و برعکس به متخلفان ومتجاوزان این مطلب را می‌رساند که طبیعت‌دوستان، بسیاری از زیستگاه‌های کشور را پایش می کنند و زیرنظر دارند که برای متخلفان و شکارچیان هم نگرانی ایجاد خواهد کرد.
3. واژه |پرنده‌نگر" تنها می‌تواند برای ثبت گونه و جمعیت پرندگان به کار رود اما پایشگر، هم برای پرندگان و هم برای پستانداران و همچنین برای دیگر گروه‌های جانوری قابل استفاده است. بنابر این کاربرد عمومی‌تری دارد.
4. واژه "پایش"، می‌تواند برای موضوع‌های گوناگونی مانند ثبت گونه، جمعیت، جوجه‌آوری، تغذیه، رفتار و حفاظت به کار رود. البته برای موضوع رفتار، واژه "رفتارنگر" می‌تواند مناسب‌تر باشد.
5. برخی از بزرگواران پرنده‌نگر، برای فروتنی از کاربرد واژه "پرنده‌نگر" پرهیز می‌کنند ولی به نظر می‌رسد که نسبت به کاربرد واژه "پایشگر" چنین حالتی کمتر دیده می‌شود.
6. واژه "پایشگر" واژه کاملا فارسی است وجایگزین مناسبی برای واژه "مشاهده‌کننده" یا "مشاهده‌گر" است.

بنابراین، از تمام جنبه‌ها که نگاه می‌کنیم، واژه پایشگر، به راستی، به بهترین شکلی پاسخگوی نیاز واژگانی پرنده‌نگران، پستاندارنگران، حفاظت‌گرایان و طبیعت‌دوستان است و کاربرد آن به‌ویژه برای هدف‌های حفاظتی سفارش می‌شود.

نکته: زمانی که شخصی پایشی انجام نداده باشد و تنها یک رخداد طبیعی را گزارش نماید، باید از واژه "گزارشگر" استفاده شود.

*****