جایگاه آرایهشناختی زیرگونۀ چرخریسک بزرگ خراسانی
جایگاه آرایهشناختی زیرگونۀ چرخریسک بزرگ خراسانی
Taxonomic position of Parus major intermedius
با توجه به ثبت زیرگونۀ خراسانی (intermedius) از چرخریسک بزرگ (Parus major) در روزهای گذشته و بروز برخی بحثها در شبکههای اجتماعی، نیاز است تا مطلبی را یادآوری کنم.
زیرگونۀ Parus major intermedius در کتاب پرندگان خاورمیانه با نام انگلیسی Cinereous Tit آمده بود و در سالهای آغازین فهرست معتبر پرندگان جهان (IOC) در گروه زیرگونههای مربوط به گونۀ چرخریسک خاکستری (Cinereous Tit) با نام علمی Parus cinereus قرار داشت. این روند تا نسخۀ 5.2 (ژوئن 2015) ادامه داشت که در آن سالها این فهرست جهانی، سالی چهار بار بهروزرسانی میشد.
با توجه به اهمیت جایگاه آرایهشناختی این زیرگونه در ایران برای تعیین شمار گونههای ثبتشده در ایران، در این زمان، اینجانب ابوالقاسم خالقیزاده، بر اساس دانستهها و مقالههای خواندهشده به نویسندگان این فهرست جهانی اطلاع دادم که بر اساس پژوهشهای علمی، این زیرگونۀ خراسانی (intermedius)، زیرگونهای از گونۀ چرخریسک بزرگ است و زیرگونهای از چرخریسک خاکستری نیست. پس از آن، این زیرگونه از گونۀ چرخریسک خاکستری به گونۀ چرخریسک بزرگ منتقل شد و تاکنون (نسخۀ 15.1، ژوئن 2025) پایدار مانده است.
بنابر این، نیاز است تا شناخت بیشتری دربارۀ این زیرگونه داشته باشیم و صِرف فراوان بودن آن در برخی نقاط شمال شرق کشور، نباید ما را از شناخت بیشتر دربارۀ این زیرگونه غافل سازد.
با سپاس فراوان
ابوالقاسم خالقیزاده
1 دی 1404
