تکمیل نام فارسی دم چتری
تکمیل نام فارسی دم چتری
Persian name of Rufous-tailed Scrub Robin
یکی از گونههای پرندگان ایران، «دمچتری» با نام انگلیسی Rufous-tailed Scrub Robin و نام علمی Cercotrichas galactotes است. نخستین نام فارسی این گونه، «سسک پشتخاکستری» (هماهنگ با نام انگلیسی Grey-backed Warbler) بود (جرویس رید 1337). سپس نام فارسی این گونه، از زمان چاپ کتاب پرندگان ایران (اسکات و همکاران 1354)، به شکل تکنام «دمچتری» به کار میرفت، اما نگاهی به فهرست پرندگان جهان نشان میدهد که دستِکم 13 گونه با نامهای زیر در دو تیره و سه سرده در جهان وجود دارند.
تیرۀ مگسگیران جهان قدیم (Muscicapidae)
سردۀ دمچتریهای نمادین (Cercotrichas)
- دمچتری کالاهاری Cercotrichas paena
- دمچتری سیاه Cercotrichas podobe
- دمچتری حنایی Cercotrichas galactotes
- دمچتری پشتقهوهای Cercotrichas hartlaubi
- دمچتری ابروسفید Cercotrichas leucophrys
سردۀ دمچتریهای آفریقایی (Tychaedon)
- دمچتری کارویی Tychaedon coryphoeus
- دمچتری قهوهای Tychaedon signata
- دمچتری جنگلی Tychaedon leucosticta
- دمچتری ریشدار Tychaedon quadrivirgata
- دمچتری میومبویی Tychaedon barbata
تیرۀ سینهسرخهای استرالزی (Petroicidae)
- دمچتری جنوبی Drymodes brunneopygia
- دمچتری شمالی Drymodes superciliaris
- دمچتری پاپوآیی Drymodes beccarii
بنابراین، واژۀ «دمچتری» به عنوان یک نام عمومی برای این سه گروه به کار میرود. با توجه به سیاست کلی هماهنگی بیشتر نام فارسی پرندگان ایران با نامهای پرندگان جهان، هر یک از گونههای عمومی نیاز به نام تکمیلی دارند که یکی از اصول نامگذاری در کمیتۀ ثبت پرندگان ایران است. این موضوع، بهویژه برای همۀ گونههای دونامی پیروی خواهد شد.
در دهههای گذشته، چهار نام انگلیسی برای این گونه و به شکلهای زیر به کار میرفت:
Rufous-tailed Scrub Robin
Rufous Scrub Robin
Rufous Bush Chat
Rufous Bush Robin
بنابراین، اگرچه نام عمومی این پرنده حتی به سه شکل نوشته میشد، نام گونه آن، یعنی حنایی (Rufous) در این گونه پایدار بوده است. از سوی دیگر نام عمومی فارسی این پرنده به شکل «دمچتری» پایدار بوده است. با یادآوری این دو نکته، با حفظ نام عمومی «دمچتری» و نام گونۀ حنایی، نام فارسی گونۀ موجود در ایران، به شکل «دمچتری حنایی» تکمیل میشود (ضمن اینکه به دلیل کاربرد «دُم» در نام عمومی «دمچتری» واژۀ تکراری «دم» را نمیتوان در نام گونه نیز به کار برد).
بنابر این، ازین پس نام این گونه در فهرستهای پرندگان ایران به شکل زیر نوشته خواهد شد.
دمچتری حنایی
Rufous-tailed Scrub Robin
Cercotrichas galactotes
منابع
اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.
جروید ریس، سایمون (1337). فهرست پیشنهادی اسامی پرندگان ایران. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 23 ص.
*****
