کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

ثبت جمعیت بالا در گونه‌های پرندگان ایران

Records of high counts of Iranian bird species

ثبت 450 فرد چکاوک شاخدار در تهران در شهریور 1404

Record of 450 individuals of Horned Lark in Tehran heights in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چکاوک شاخدار Eremophila alpestris

شمار پرنده: 300 بالغ و 150 نابالغ

مکان پایش: بلندی‌های تهران

استان: تهران

زمان پایش: 27 شهریور 1404

پایشگران: آقایان هومن درودی و شاهین شالچی

Species: Horned Lark Eremophila alpestris

No. of individuals: 300 adults and 150 juveniles

Place of observation: Tehran heights

Province: Tehran

Date of observation: 18 September 2025

Observers: Houman Doroudi & Shahin Shalchi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت خروس کلی اجتماعی در هندیجان در شهریور 1404

Record of Sociable Lapwing in Hendijan in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: خروس‌کُلی اجتماعی Vanellus gregarius

شمار پرنده: 3 فرد

محل پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 28 شهریور 1404

پایشگر: آقایان احمد محمدی روش و دانیال سلامی

گزارشگر: آقای کرامت حافظی

Species: Sociable Lapwing Vanellus gregarius

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Dates of observations: 19 September 2025

Observers: Ahmad Mohammadi-Ravesh & Danial Salami

Reporter: Keramat Hafezi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سنقر گندمزار در هندیجان در شهریور 1404

Record of Montagu's Harrier in Hendijan in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سنقر گندمزار Circus pygargus

شمار پرنده: یک نر بالغ

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 26 شهریور 1404

پایشگران: آقای دانیال اسلامی

Species: Montagu's Harrier Circus pygargus

No. of individuals: one adult male

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Date of observation: 17 September 2025

Observers: Danial Eslami

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

دومین رکورد کشوری دم آبی پهلوسرخ در تالش در شهریور 1404

Second national record of Red-flanked Bluetail in Talesh in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دُم‌آبی پهلوسرخ Tarsiger cyanurus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: حویق، تالش

استان: گیلان

زمان پایش: 22 شهریور 1404

پایشگران: بانو الهام حکیمیان و آقای پژمان آریا

یادداشت: دومین رکورد این گونه برای ایران و استان گیلان

منبع: https://ebird.org/checklist/S273349470

Species: Red-flanked Bluetail Tarsiger cyanurus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Havigh, Talesh

Province: Gilan

Dates of observation: 13 September 2025

Observers: Elham Hakimian and Pejman Arya

Remarks: The second record of this species for Iran and Gilan province

Reference: https://ebird.org/checklist/S273349470

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت سنقر تالابی غربی با سپیدگرایی بخشی در کشف رود در شهریور 1404

Record of Western Marsh Harrier with leucism in Kashaf-Rud in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سنقر تالابی غربی  Circus aeruginosus

نوع ناهنجاری: سپیدگرایی بخشی

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: کشف‌رود

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 20 شهریور 1404

پایشگران: آقای سیدامین موسوی

Species: Western Marsh Harrier Circus aeruginosus

Type of aberration: partial leucism

No of individuals: one individual

Place of observation: Kashaf-Rud

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 11 September 2025

Observers: Seyed Amin Mousavi

تکمیل نام فارسی چوب‌پا

Persian name of Black-winged Stilt

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، «چوب‌پا» با نام انگلیسی Black-winged Stilt و نام علمی Himantopus himantopus است. نخستین نام فارسی این گونه، « مرغ پابلند بال‌سیاه» بود (جرویس رید 1337). سپس نام فارسی این گونه، از زمان چاپ کتاب پرندگان ایران (اسکات و همکاران 1354)، به شکل تک‌نام «چوب‌پا» به کار می‌رفت، اما نگاهی به فهرست پرندگان جهان نشان می‌دهد دست‌ِکم پنج گونه چوب‌پا به نام‌های زیر در جهان وجود دارند.

• چوب‌پای بال‌سیاه Himantopus himantopus
• چوب‌پای پشت‌سفید Himantopus melanurus
• چوب‌پای سرسفید Himantopus leucocephalus
• چوب‌پای گردن‌سیاه Himantopus mexicanus
• چوب‌پای سیاه Himantopus novaezelandiae

و همچنین

• چوب‌پای نواری Cladorhynchus schulzii

بنابراین، واژۀ «چوب‌پا» به عنوان یک نام عمومی برای این گروه و سرده به کار می‌رود. با توجه به سیاست کلی هماهنگی بیشتر با نام‌های پرندگان جهان، هر یک از گونه‌های آن نیاز به نام تکمیلی دارند که یکی از اصول نام‌گذاری در کمیتۀ ثبت پرندگان ایران است.

به همین دلیل، برای تکمیل و ترجمۀ نام فارسی گونۀ موجود در ایران، ازین پس نام این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران به شکل زیر نوشته خواهد شد.

چوب‌پای بال‌سیاه

Black-winged Stilt

Himantopus himantopus

منابع

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

جروید ریس، سایمون (1337). فهرست پیشنهادی اسامی پرندگان ایران. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 23 ص.

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت درنای طناز در نقده در شهریور 1404

Record of Demoiselle Crane in Naghadeh in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: درنای طناز Grus virgo

شمار پرنده: 350 فرد

محل پایش: نقده

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 17 شهریور 1404

پایشگر: آقای عزیز عذار

Species: Demoiselle Crane Grus virgo

No. of individuals: 350 individuals

Place of observation: Naghadeh

Province: West Azarbaijan

Dates of observations: 8 September 2025

Observer: Aziz Ozar

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت بوف ماهی خوار در الوار گرمسیری در شهریور 1404

Record of Brown Fish Owl in Alvar-e Garmsiri in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بوف ماهی‌خوار Ketupa zeylonensis

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: دهستان مازو، الوار گرمسیری، اندیمشک

استان: خوزستان

زمان پایش: 20 شهریور 1404

پایشگران: آقای محمد جعفری

گزارشگر: آقای احمد قلاوند

Species: Brown Fish Owl Ketupa zeylonensis

No. of individuals: one individual

Place of observation: Mazoo district, Alvar-e Garmsiri, Andimeshk

Province: Khuzestan

Date of observation: 11 September 2025

Observers: Mohammad Jafari

Reporter: Ahmad Ghalavand

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت زردپره رخ‌زرد در دورود در شهریور 1404

Record of Cinereous Bunting in Doroud in September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: زردپره رخ‌زرد Emberiza cineracea

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: روستای برآفتاب، دورود

استان: لرستان

زمان پایش: 13 شهریور 1404

پایشگران: آقایان افشین موسی‌زاده، ابوذر یاوری و رضا بختیاری

گزارشگر: آقای کرامت حافظی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان لرستان

Species: Cinereous Bunting Emberiza cineracea

No. of individuals: one individual

Place of observation: BarAftab village, Doroud

Province: Lorestan

Date of observation: 4 September 2025

Observers: Afshin Musazadeh, Abuzar Yavari & Reza Bakhtiari

Reporter: Keramat Hafezi

Notes: The first record of this species for Lorestan province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت بلبل خالدار در تهران در شهریور 1404

Record of Thrush Nightingale in Tehran in late August-early September 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بلبل خالدار Luscinia luscinia

شمار پرنده: 3 فرد

مکان پایش: پارک پلیس (باغ اناری)، تهران

استان: تهران

زمان پایش: 7، 10 و 13 شهریور 1404

پایشگران: بانوان سارا امامی و عاطفه حقیقی و آقایان هومن درودی، عباس محجوب، ماهان سلمانپور و علیرضا پورهاشمی

Species: Thrush Nightingale Luscinia luscinia

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Police park (Anari garden), Tehran

Province: Tehran

Date of observation: 29 August and 1,4 September 2025

Observers: Sara Emami, Atefeh Haghighi, Houman Doroudi, Abbas Mahjoob, Mahan Salmanpour, Alireza PourHashemi

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت نخستین روز رسیدن بلبل خالدار به تهران در شهریور 1404

Record of arrival of Thrush Nightingale to Tehran in August 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: بلبل خالدار Luscinia luscinia

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: پارک پلیس (باغ اناری)، شهر تهران

استان: تهران

دوره پایش: 25 مرداد تا 7 شهریور 1404

نخستین روز رسیدن: 7 شهریور 1404

پایشگران: آقای هومن درودی

Species: Thrush Nightingale Luscinia luscinia

No. of individuals: one individual

Monitoring place: Police park (Anari garden), Tehran city

Province: Tehran

Monitoring period: 16 to 29 August 2025

Arrival date of observation: 29 August 2025

Observers: Houman Doroudi

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت نخستین روز رسیدن بلبل خالدار به سنندج در اردیبهشت 1404

Record of arrival of Thrush Nightingale to Sanandaj in May 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: بلبل خالدار Luscinia luscinia

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: سنندج

استان: کردستان

دوره پایش: 1 تا 11 اردیبهشت 1404

نخستین روز رسیدن: 11 اردیبهشت 1404

پایشگران: آقای شورش وهابی

Species: Common Nightingale Luscinia luscinia

No. of individuals: one individual

Monitoring place: Sanandaj

Province: Kordestan

Monitoring period: 21 April to 1 May 2025

Arrival date of observation: 1 May 2025

Observers: Shoresh Vahabi

پایدارسازی نام فارسی دارکوب باغی با حذف واژه سوری

Stabilization of Persian name of Syrian Woodpecker

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، دارکوب باغی یا دارکوب سوری با نام انگلیسی Syrian Woodpecker و نام علمی Dendrocopos syriacus است. این گونه نخست با نام فارسی «دارکوب خالدار سوریه» در فهرست جرویس رید (1337) آمده بود، سپس با نام «دارکوب باغی» توسط اسکات و همکاران نامیده شد که فیروز (1379) نیز همان را پیروی کرد اما منصوری (1379، 1387، 1393)، ادهمی (1384) و اسکات و ادهمی (2006) آن را «دارکوب سوری» نامیدند که توسط کابلی و همکاران (1395)، مبصر (1395) و خالقی‌زاده و همکاران (1396) پیروی شد ولی به‌جز منصوری (1379) و ادهمی (1384)، دیگر نویسندگان نام باغی را نیز به عنوان نام دوم در درون پرانتز آورده بودند (منصوری 1387، 1392، کابلی و همکاران 1395، مبصر 1395 و خالقی‌زاده و همکاران 1396).

یادآوری می‌شود که این گونه، در ایران سه زیرگونه دارد:

• دارکوب باغی سوری Syrian Woodpecker Dendrocopos syriacus syriacus (Hemprich & Ehrenberg, 1833)
• دارکوب باغی قفقازی Caucasian Woodpecker Dendrocopos syriacus transcaucasicus Buturlin, 1910
• دارکوب باغی بلوچیBaluchestan Woodpecker Dendrocopos syriacus milleri Zarudny, 1909 Extinct

با توجه به پراکنش زیرگونه‌های مختلف این گونه، کاربرد نام «دارکوب سوری» دارای اشکال بود. به همین دلیل، نام «دارکوب باغی» در اولویت قرار داده شد. همچنین از دیدگاه زیستگاه نیز کاربرد واژۀ باغی مناسب بوده است. بنابر این، با توجه به گذشت حدود یک دهه از اولویت قرار دادن نام «دارکوب باغی» از سال 1398، ازین پس واژۀ «سوری» از فهرست‌های پرندگان ایران حذف می‌شود و نام این گونه به شکل زیر آورده خواهد شد.

دارکوب باغی

Syrian Woodpecker

Dendrocopus syriacus

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی. ۲۲۹ ص.

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی. ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران، سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16

*****

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت نخستین روز رسیدن دارکوب قهوه‌ای به تهران در شهریور 1404

Record of arrival date of Eurasian Wryneck to Tehran in Agust 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دارکوب قهوه‌ای Jynx torquilla

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: پارک پلیس، شهر تهران

استان: تهران

دورۀ پایش: از 25 مرداد تا 2 شهریور 1404

نخستین روز رسیدن: 2 شهریور 1404

پایشگران: بانو آرزو اقبال‌پور و آقای هومن درودی

Species: Eurasian Wryneck Jynx torquilla

No. of individuals: one individual

Monitoring place: Police park, Tehran city

Province: Tehran

Monitoring period: 16 to 22 August 2025

Arrival date: 24 August 2025

Observers: Arezou Eqbalpour & Houman Dorudi

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت نخستین روز رسیدن دارکوب قهوه‌ای به تهران در فروردین 1404

Record of arrival date of Eurasian Wryneck to Tehran in April 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دارکوب قهوه‌ای Jynx torquilla

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: پارک پلیس، شهر تهران

استان: تهران

دورۀ پایش: از 12 تا 21 فروردین 1404

نخستین روز رسیدن: 21 فروردین 1404

پایشگران: آقای هومن درودی

Species: Eurasian Wryneck Jynx torquilla

No. of individuals: one individual

Monitoring place: Police park, Tehran city

Province: Tehran

Monitoring period: 1 to 10 April 2025

Arrival date: 10 April 2025

Observers: Houman Dorudi

ثبت همه رکوردهای زیرگونه‌های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم سرخ سیاه اروپایی در دارآباد در مهر 1398

Record of Phoenicurus ochruros gibraltariensis in Darabad in October 2019

چکیدۀ این ثبت:

نام زیرگونه: دم‌سرخ سیاه اروپایی Phoenicurus ochruros gibraltariensis

شمار پرنده: یک فرد ماده

محل پایش: دارآباد

استان: تهران

زمان پایش: 16 مهر 1398

پایشگران: آقای هومن درودی

از ویژگی‌های این زیرگونه: داشتن لکه سفید بالی

Subspecies: European Black Redstart Phoenicurus ochruros gibraltariensis

No. of individuals: One individual female

Place of observation: Darabad

Province: Tehran

Date of observation: 8 October 2019

Observers: Houman Doroudi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سلیم سینه بلوطی در هندیجان در شهریور 1404

Record of Caspian Plover in Hendijan in August 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سلیم سینه‌بلوطی Charadrius asiaticus

شمار پرنده: 6 فرد

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 1 شهریور 1404

پایشگران: آقای احمد محمدی

Species: Caspian Plover Charadrius asiaticus

No. of individuals: 6 individuals

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Dates of observation: 23 August 2025

Observers: Ahmad Mohammadi

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of Migration of Species

ثبت نخستین روز رسیدن عقاب صحرایی (دشتی) به قم در شهریور 1404

Record of arrival date of Steppe Eagle to Qom in August 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: عقاب صحرایی (دشتی) Aquila nipalensis

شمار پرنده: یک بالغ و یک نابالغ

مکان پایش: پارک پردیسان، قم

استان: قم

دوره پایش: از 25 مرداد تا 6 شهریور 1404

نخستین روز رسیدن: 6 شهریور 1404

پایشگران: آقایان سعید نصرتی و علی اکبری

Species: Steppe Eagle Aquila nipalensis

No. of individuals: one adult and one juvenile

Monitoring place: Pardisan park, Qom

Province: Qom

Monitoring period: from 16 to 28 August 2025

Arrival date: 28 August 2025

Observers: Saeed Nosrati & Ali Akbari

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت چرخ‌ریسک نیزار با سپیدگرایی بخشی در سولدوز در شهریور 1404

Record of Bearded Reedling with partial leucism in Solduz in August 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چرخ‌ریسک نیزار Panurus biarmicus

شمار پرنده: یک فرد

نوع ناهنجاری: سپیدگرایی بخشی

مکان پایش: تالاب سولدوز

استان: آذربایجان غربی

روز پایش: 7 شهریور 1404

پایشگر: آقای بهزاد زارعی

گزارشگر: آقای ستار شیری

Species: Bearded Reedling Panurus biarmicus

No. of individuals: one individual

Abnormality: Partial leucism

Place of observation: Solduz wetland

Province: West Azarbaijan

Date of observation: 29 August 2025

Observers: Behzad Zarei

Reporter: Sattar Shiri

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت کبک کوهپایه با سپیدگرایی بخشی در سرایان در شهریور 1404

Record of Chukar Partridge with partial leucism in Sarayan in August 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبک کوهپایه Alectoris chukar

شمار پرنده: یک فرد

نوع ناهنجاری: سپیدگرایی بخشی

مکان پایش: منطقۀ حفاظت‌شدۀ کمرسرخ، سرایان

استان: خراسان جنوبی

روز پایش: 3 شهریور 1404

پایشگر: آقای یاسر مرادی

گزارشگر: آقای علی مهدوی

Species: Chukar Partridge Alectoris chukar

No. of individuals: one individual

Abnormality: Partial leucism

Place of observation: Kamar-Sorkh Protected Area, Sarayan

Province: South Khorasan

Date of observation: 25 August 2025

Observers: Yaser Moradi

Reporter: Ali Mahdavi

ثبت زنبورخوار ایرانی (گلوخرمایی) در استان یزد

Record of Persian (Blue-cheeked) Bee-eater in Yazd province

چکیده این ثبت

نام گونه: زنبورخوار ایرانی (گلوخرمایی) Merops persicus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: قرق اختصاصی علی‌آباد، مهریز

استان: یزد

زمان پایش: مرداد 1404

پایشگران: آقای امیر منصوری

گزارشگر: آقای مسلم اکبری

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان یزد

Species: Persian (Blue-cheeked) Bee-eater Merops persicus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Ali-Abad private Hunting Area, Mehriz

Province: Yazd

Date of observation: August 2025

Observers: Amir Mansouri

Reporter: Moslem Akbari

Remarks: The first record of this species for Yazd province

ثبت چکاوک شنی در استان خوزستان

Record of Sand Lark in Khuzestan province

چکیدۀ این  ثبت

نام گونه: چکاوک شنی Alaudala raytal

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 1 شهریور 1404

پایشگران:: آقای احمد محمدی‌روش

گزارشگر: آقای کرامت حافظی

شناسایی‌کنندگان: آقای پر آلستروم

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان خوزستان

Species: Sand Lark Alaudala raytal

No. of individuals: One individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Date of observation: 23 August 2025

Observers: Ahmad Mohammadi-Ravesh

Reporter: Keramat Hafezi

Identified by: Per Alstrom

Notes: The first record of this species for Khuzestan province

گزینش نام کلاغک برای معادل Jackdaw

Persian name for Jackdaw

یکی از گونه‌های پرندگان ایران «کلاغ گردن‌بور» با نام Western Jackdaw است. این گونه تاکنون با نام عمومی «کلاغ» نامیده می‌شد. همان‌طور که می‌دانیم تیرۀ کلاغان (Corvidae) دارای انواعی از کلاغ‌ها شامل کلاغ‌ها (Crows)، غراب‌ها (Ravens)، زاغی‌ (Magpies)، زاغ‌ها (Jays) و کلاغ سیاه (Rook) است. برای اغلب این نام‌ها معادل فارسی و انگلیسی آنها برابریابی شده است، درحالی‌که برای واژۀ Jackdaw تاکنون از واژۀ «کلاغ» استفاده می‌کردیم. در جهان دو گونه در سردۀ Coloeus به نام‌های کلاغ گردن‌بور غربی (Coloeus monedula) و کلاغ گردن‌بور دائوری (Coloeus dauurica) زندگی می‌کنند. از ویژگی‌های برجسته این گروه، اندازۀ جثۀ کوچک‌تر آنها نسبت به گروه کلاغ‌ها است. در فهرست پرندگان جرویس رید (1337) نام این پرنده «کلاغ کوچک» بود. بنابر این، برای رسیدن به معادل فارسی مناسب این گروه، با حفظ نام پیشین «کلاغ» و افزودن پسوند «ک» یا «چه» به معنی کوچک، ضمن حفظ نام رایج آن و با کمترین تغییر، نام این گروه از پرندگان را از «کلاغ» به «کلاغک» یا «کلاغچه» تغییر داد. پس از بررسی و نظرخواهی در کمیتۀ ثبت پرندگان ایران، نام کلاغک به عنوان معادل واژۀ Jackdaw برگزیده شد.

بر این اساس، ازین‌پس نام این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران، به شکل زیر خواهد آمد:

کلاغک گردن‌بور

Western Jackdaw

Coloeus monedula

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کشیم گردن‌سرخ در کشف رود در مرداد 1404

Record of Red-necked Grebe in Kashaf-Rud in August 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کشیم گردن‌سرخ Podiceps grisegena

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کشف رود

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 24 مرداد 1404

پایشگران: سیدامین موسوی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان خراسان رضوی

Species: Red-necked Grebe Podiceps grisegena

No. of individuals: one individual

Place of observation: Kashaf-Rud

Province: Khorasan-e Razavi

Period of observations: 15 August 2025

Observers: Seyed Amin Musavi

Notes: The first record of this species for Khorasan-e Razavi province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت اردک مرمری در گندمان در مرداد 1404

Record of Marbled Duck in Gandoman in August 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: اردک مرمری Marmaronetta angustirostris

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: گندمان

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: 24 مرداد 1404

پایشگران: آقای امین اخوت

Importance of species: IUCN Redlist (Vu)

Species: Marbled Duck Marmaronetta angustirostris

No. of individuals: one individual

Place of observation: Gandoman

Province: Chahar-Mahal va Bakhtiari

Date of observation: 15 August 2025

Observers: Amin Okhovvat

ثبت پیغوی کوچک در استان آذربایجان شرقی

Record of Shikra in East Azarbaijan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: پیغوی کوچک (شکره) Tachyspiza badius

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: مرند

استان: آذربایجان شرقی

زمان پایش 17 تیر 1404

پایشگر: غلامرضا فرخ‌نسب

گزارشگر: ستّار شیری

شناسایی‌کنندگان: امیرمهدی کیخا، عباس عاشوری و کرامت حافظی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان آذربایجان شرقی

Species: Shikra Tachyspiza badius

No. of individuals: One individual

Place of observation: Marand

Province: East Azarbaijan

Date of observation: 7 July 2025

Observer: Gholamreza Farrokhnasab

Reporter: Sattar Shiri

Identified by: AmirMahdi Keykha, Abbas Ashoori & Keramat Hafezi

Notes: The first record of this species for East Azarbaijan province

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری چرخ‌ریسک بلوطی سرسیاه در بابل در تیر 1404

Record of breeding Black-headed Penduline Tit in Babol in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چرخ‌ریسک بلوطی سرسیاه Remiz macronyx

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: یک جوجه

مکان پایش: پارک نیلوفر آبی، بابل

استان: مازندران

زمان پایش: 7 تیر 1404

پایشگران: آقای جواد خالق‌زاده آهنگر

شیوۀ پذیرش جوجه‌آوری: دیدن جوجه

Species: Black-headed Penduline Tit Remiz macronyx

No. of adults, nests, eggs, nestlings: one fledgling

Place of observation: Niloofar-Abi Park, Babol

Province: Mazandaran

Date of observation: 28 June 2025

Observers: Javad Khaleghzadeh-Ahangar

Type of confirmation: Observation of nestling

پایدارسازی نام دال قهوه‌ای با حذف واژۀ معمولی

Stabilization of Persian name of Griffon Vulture

یکی از گونه‌های پرندگان ایران «دال قهوه‌ای (معمولی)» با نام انگلیسی Griffon Vulture و نام علمی Gyps fulvus است. نام فارسی این گونه ابتدا به شکل «لاشخور قهوه‌ای» آمده بود (جرویس رید، 1337). سپس به شکل سادۀ «دال» در کتاب پرندگان ایران آمد (اسکات و همکاران 1354) و در کتاب اطلس پرندگان ایران نیز به همین شکل پیروی شد (کابلی و همکاران 1395). در کتاب فیروز (1379) به شکل «دال معمولی» آمد و توسط خالقی‌زاده (1396) پیروی شد. در کتاب منصوری (1379) به شکل سادۀ کرکس آمد ولی در ادهمی (1384)، به شکل کرکس (لاشخور) و در منصوری (1387، 1393)، به شکل کرکس (دال) آمده بود. در فهرست اسکات و ادهمی (2006)، به شکل کرکس (دال معمولی، لاشخور) آمده بود. در کتاب مبصر (1395)، به شکل کرکس معمولی (دال معمولی، لاشخور) و در کتاب خالقی‌زاده و همکاران (1396) به شکل دال (کرکس) معمولی آمد.

با توجه به کاربرد زیاد واژۀ "معمولی" در میان پرندگان ایران، علاوه بر اینکه یک واژۀ فارسی نبود، از دیدگاه حفاظتی نیز برای نام‌گذاری گونه‌ها مناسب نبود، چرا که برای شنونده، پندار فراوان بودن و بی‌اهمیت یا کم‌اهمیت بودن آن گونه را ایجاد می‌کرد. به همین دلیل، با هدف توجه به انگیزه‌های حفاظتی بیشتر، در خرداد 1400، نام فارسی این گونه به شکل «دال قهوه‌ای (معمولی)» اصلاح شده بود.

اکنون با توجه به رواج نسبی نام «دال قهوه‌ای»، گویا زمان آن رسیده است که می‌توان واژۀ «معمولی» را از نام فارسی رسمی این گونه حذف کرد. بر این اساس، ازین پس در فهرست‌های پرندگان ایران، نام فارسی این گونه به شکل زیر نوشته خواهد شد.

دال قهوه‌ای

Griffon Vulture

Gyps fulvus

-----

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، ۲۲۹ ص.

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی، ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت جغد طلایی در ملکشاهی در مرداد 1404

Record of Omani Owl in Malekshahi in July 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: جغد طلایی Strix butleri

شمار پرنده: یک نابالغ

مکان پایش: ملکشاهی

استان: ایلام

زمان پایش: 6 مرداد 1404

پایشگران: آقای مهدی مامی

گزارشگر: آقای کرامت حافظی

Species: Omani Owl Strix butleri

No. of individuals: one individual

Place of observation: Malekshahi

Province: Ilam

Dates of observation: 28 July 2025

Observers: Mahdi Mami

Reporter: Keramat Hafezi

حذف واژۀ بنفش از نام طرقۀ کوهی کبود

Persian name of Blue Rock Thrush

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، «طرقۀ کوهی کبود (بنفش)» با نام انگلیسی Blue Rock Thrush و نام علمی Monticola solitarius است. این گونه نخست با نام فارسی «طرقۀ بنفش» در فهرست جرویس رید (1337) آمده بود و اسکات و همکاران (1354) نیز آن را پیروی کردند ولی در دهۀ 1370 خورشیدی، ابتدا به شکل «طرقۀ آبی» استفاده شد (فیروز 1379)، و دوباره به شکل طرقۀ بنفش (ادهمی 1384، کابلی و همکاران 1395) یا طرقۀ بنفش (آبی) (اسکات و ادهمی 2006) ولی منصوری (1379) به شکل طرقۀ آبی (کبود) و منصوری (1387، 1392)، به شکل طرقۀ آبی (کبود، بنفش) به کار رفت. سپس در دهۀ 1390 خورشیدی از میان سه نام بنفش، کبود و آبی با شکل‌های ترکیبی مختلف، با ترکیب دو نام پیشین و اولویت رنگ کبود در این گونه، نام ترکیبی آن به شکل «طرقه کبود (بنفش)» برگزیده شد (مبصر 1395، خالقی‌زاده و همکاران 2017).

اکنون حدود یک دهه از کاربرد نام ترکیبی « طرقه کبود (بنفش)» می‌گذرد و به خوبی رواج یافته است. به نظر می‌رسد که با توجه به تکمیل نام عمومی این گروه، به شکل «طرقۀ کوهی» و طولانی‌تر شدن نام این گونه، زمان آن رسیده باشد که بتوان با حذف واژۀ بنفش، از طولانی شدن نام فارسی  این گونه پرهیز کرد همانند نام انگلیسی به شکل سه‌نامی نوشت. بدین ترتیب، دو گونۀ مشابه «طرقۀ کوهی حنایی» و «طرقۀ کوهی کبود» به صورت قرینه در کنار هم استفاده خواهند شد. بر این اساس، ازین پس نام فارسی این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران به شکل زیر نوشته خواهد شد.

طرقۀ کوهی کبود

Blue Rock Thrush

Monticola solitarius

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، ۲۲۹ ص.

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی، ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16

*****

ثبت سسک برگی کوچک در استان اصفهان

Record of Plain Leaf Warbler in Esfahan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک برگی کوچک Phylloscopus neglectus

رکورد نخست:

شمار پرنده: 5 فرد

مکان پایش: قمصر

استان: اصفهان

زمان پایش: 7 اردیبهشت 1402

پایشگران: هومن درودی، مصطفی مازوچی، محمدرضا کشفی و مطهره حکیمی‌نژاد

رکورد دوم:

شمار پرنده: 5 فرد

مکان پایش: پادنا

استان: اصفهان

زمان پایش: 26 تیر 1404

پایشگران: آقای کرامت حافظی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان اصفهان

Species: Plain Leaf Warbler Phylloscopus neglectus

First record:

No. of individuals: 5 individuals

Place of observation: Ghamsar

Province: Esfahan

Dates of observation: 27 April 2023

Observers: Houman Doroudi, Mostafa Mazoochi, MohammadReza Kashfi & Motaharreh Hakiminezhad

Second record:

No. of individuals: 5 individuals

Place of observation: Padena

Province: Esfahan

Dates of observation: 17 July 2025

Observers: Keramat Hafezi

Remarks: The first record of this species for Esfahan province

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری اردک بلوطی در همدان در تیر 1404

Record of breeding Ferruginous Duck in Hamedan in June 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: اردک بلوطی Aythya nyroca

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: 2 بالغ و 5 جوجه

مکان پایش: همدان

استان: همدان

زمان پایش: 5 تیر 1404

پایشگران: آقای علی ثقفی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن والدین به همراه جوجه

Species: Ferruginous Duck Aythya nyroca

No. of adults, nests, eggs, nestlings: 2 adults and 5 ducklings

Place of observation: Hamedan

Province: Hamedan

Date of observation: 26 June 2025

Observers: Ali Saghafi

Type of confirmation: Observation of adult with ducklings

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری لک‌لک سفید در شازند در تیر 1404

 Record of breeding White Stork in Shazand in July 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: لک‌لک سفید Ciconia ciconia

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: یک آشیانه پویا و سه جوجه

مکان پایش: شازند

استان: مرکزی

زمان پایش: تیر 1404

پایشگران: آقای امیر انصاری

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: آشیانه پویا و جوجه

Species: White Stork Ciconia ciconia

No. of adults, nests, eggs, nestlings: Adults and 3 nestlings

Place of observation: Shazand

Province: Markazi

Date of observation: July 2025

Observers: Amir Ansari

Type of confirmation: Observation of adults and nestling

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سهره کوهی در سرعین در مهر 1400

Record of Twite in Sarein in October 2021

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سهره کوهی Linaria flavirostris

شمار پرنده: 5 فرد

مکان پایش: آلوارس، سرعین

استان: اردبیل

زمان پایش: 11 مهر 1400

پایشگران: بانو سارا امامی

شناسایی‌کنندگان: سارا امامی و هومن درودی

Species: Twite Linaria flavirostris

No. of individuals: 5 individuals

Place of observation: Alvares, Sarein

Province: Ardabil

Dates of observation: 3 October 2021

Observers: Sara Emami

Identified by: Sara Emami & Houman Doroudi

ثبت حواصیل هندی در گندمان در تیر 1404

Record of Indian Pond Heron in Gandoman in July 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: حواصیل هندی Ardeola grayii

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب گندمان

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: 20 تیر 1404

پایشگران: کیامرث مولوی، آیسا مولوی و الینا مولوی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان چهارمحال و بختیاری

Species: Indian Pond Heron Ardeola grayii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Gandoman Wetland

Province: Chahar-Mahal & Bakhtiari

Dates of observations: 11 July 2025

Observers: Kiamars Molawi, Aysa Molawi & Elina Molawi

Remarks: The first record of this species for Chahar-Mahal & Bakhtiari province.

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری اردک تاجدار در نقده در خرداد 1404

Record of breeding Crested Pochard in Naghadeh in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: اردک تاجدار Netta rufina

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: یک بالغ با 10 جوجه

مکان پایش: نقده

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 23 خرداد 1404

پایشگران: آقای علی ثقفی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن جوجه به همراه والدین

Species: Crested Pochard Netta rufina

No. of adults, nests, eggs, nestlings: one adult with 10 ducklings

Place of observation: Naghadeh

Province: West Azarbaijan

Date of observation: 13 June 2025

Observers: Ali Saghafi

Type of confirmation: Observation of ducklings with adults

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری اردک سرسفید در نقده در خرداد 1404

 Record of breeding White-headed Duck in Naghadeh in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: اردک سرسفید Oxyura leucocephala

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: 5 جفت، هر یک با 7-8 جوجه

مکان پایش: نقده

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 23 خرداد 1404

پایشگران: آقای علی ثقفی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن جوجه به همراه والدین

Species: White-headed Duck Oxyura leucocephala  

No. of adults, nests, eggs, nestlings: 5 pairs each with 7-8 ducklings

Place of observation: Naghadeh

Province: West Azarbaijan

Date of observation: 13 June 2025

Observers: Ali Saghafi

Type of confirmation: Observation of ducklings with adults

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of Scarce birds of Iran

ثبت کبوتر چشم‌زرد در کشف رود در خرداد 1404

Record of Yellow-eyed Dove in Kashaf-Rud in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتر چشم‌زرد Columba eversmanni

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: کشف‌رود

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 21 خرداد 1404

پایشگران: آقایان امیرمهدی کیخا، حسین محمودیان و محمدامین آتش‌پنجه

Species: Yellow-eyed Dove Columba eversmanni

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Kashaf-Rud, Mashhad

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 11 June 2025

Observers: AmirMahdi Keykha, Hossein Mahmoudian & MohammadAmin AtashPanjeh

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

یازدهمین رکورد کشوری

صعوه گلوسیاه در هامون در آبان 1395

Eleventh national record of

Black-throated Accentor in Hamoun in November 2016

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: صعوۀ گلوسیاه Prunella atrogularis

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب هامون

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 25 آبان 1395

پایشگران: آقای حمید پورکرمی

گزارشگر: آقای امیرمهدی کیخا

یادداشت: یازدهمین رکورد این گونه برای ایران

Species: Black-throated Accentor Prunella atrogularis

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hamoun wetland

Province: Sistan va Baluchestan

Period of observations: 15 November 2016

Observers: Hamid Pourkarami

Reporter: AmirMahdi Keykha

Note: Eleventh national record of this species for Iran

ثبت چکاوک گندمزار در استان سیستان و بلوچستان

Record of Calandra Lark in Sistan va Baluchestan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چکاوک گندمزار (چکاوک طُرقه) Melanocorypha calandra

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کوه خواجه

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 20 آذر 1395

پایشگران: آقای حمید پورکرمی

گزارشگر: آقای امیرمهدی کیخا

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان سیستان و بلوچستان

Species: Calandra Lark Melanocorypha calandra

No. of individuals: one individual

Place of observation: Khajeh Mountain

Province: Sistan va Baluchestan

Period of observations: 10 December 2016

Observers: Hamid Pourkarami

Reporter: AmirMahdi Keykha

Notes: The first record of this species for Sistan va Baluchestan province.

ثبت یلوه کوچک در تالاب هامون در فروردین 1395

Record of Little Crake in Hamoun wetland in April 2016

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: یلوۀ کوچک Porzana parva

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب هامون

استان: سیستان و بلوچستان