کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

پایدارسازی نام فارسی دارکوب قهوه ای با حذف واژه راه راه

Stabilization of Persian name of Eurasian Wryneck

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، «دارکوب قهوه‌ای» یا «دارکوب راه‌راه» با نام انگلیسی Eurasian Wryneck و نام علمی Jynx torquilla است. این گونه نخست با نام فارسی «دارکوب رگه‌رگه» در فهرست جرویس رید (1337) آمده بود، سپس با نام «دارکوب راه‌راه» توسط اسکات و همکاران نامیده شد که فیروز (1379) نیز همان را پیروی کرد اما منصوری (1379) و ادهمی (1384) آن را دارکوب قهوه‌ای نامیدند که توسط دیگر نویسندگان نیز همین نام پیروی شد (کابلی و همکاران 1395، مبصر 1395 و خالقی‌زاده و همکاران 1396) ولی برخی از آنها نام راه‌راه را نیز به عنوان نام دوم در درون پرانتز آورده بودند (منصوری 1387، 1392، اسکات و ادهمی 2006، مبصر 1395 و خالقی‌زاده و همکاران 1396).

یادآوری می‌شود که یکی دیگر از گونه‌های دارکوب‌های جهان با نام دارکوب راه‌راه با نام انگلیسی Striped Woodpecker و نام علمی Veniliornis lignarius وجود دارد. بنابر این، با توجه به رواج و غلبه نام دارکوب قهوه‌ای بر دارکوب راه‌راه و نیز وجود گونه‌ای دیگر در جهان با نام دارکوب راه‌راه، ازین پس واژۀ «راه‌راه» از فهرستهای پرندگان ایران حذف می‌شود و نام این گونه به شکل آورده خواهد شد.

دارکوب قهوه‌ای

Eurasian Wryneck

Jynx torquilla

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی. ۲۲۹ ص.

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی. ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران، سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت گلاریول بال سیاه در هندیجان در فروردین 1404

Record of Black-winged Pratincole in Hendijan in April 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: گلاریول بال‌سیاه Glareola nordmanni

شمار پرنده: 2 فرد

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 25 فروردین 1404

پایشگران: آقای احمد محمدی

Species: Black-winged Pratincole Glareola nordmanni

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Period of observations: 14 April 2025

Observers: Ahmad Mohammadi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت طرلان (شهباز) اوراسیایی در علی آباد کتول در فروردین 1404

Record of Eurasian Goshawk in Aliabad-e Katul in April 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: طرلان (شهباز) اوراسیایی Astur gentilis

شمار پرنده: یک فرد بالغ

محل پایش: علی آباد کتول

استان: گلستان

زمان پایش: 13 فروردین 1404

پایشگران: آقای سیروس جعفری چاشمی

شناسایی‌کنندگان: شایان بهبهانی، سینا خالصی و دیک فورسمن

Species: Eurasian Goshawk Astur gentilis

No. of individuals: One individual

Place of observation: Aliabad-e Katul

Province: Golestan

Dates of observation: 2 April 2025

Observers: Sirous Jafari Chashmi

Identified by: Shahyan Behbahani, Sina Khalesi & Dick Forsman

اولویت واژه شرقی در نام گاوچرانک آسیایی

Persian name of Eastern Cattle Egret

با درود

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، گاوچرانک آسیایی با نام انگلیسی Eastern Cattle Egret و نام علمی Ardea coromanda (Bubulcus coromandus) است. از زمان ثبت نخستین رکورد این گونه در کشور تاکنون، نام فارسی آن «گاوچرانک آسیایی» نامیده می‌شد. با توجه به سیاست هماهنگی بیشتر نام‌های فارسی و انگلیسی در یک دهۀ گذشته، اکنون این تنها گونۀ باقی‌مانده از گروه گونه‌هایی است که در نام انگلیسی آنها واژۀ Eastern به کار رفته است.

همان‌طور که می‌دانیم پراکنش گونۀ گاوچرانک غربی در غرب آسیا، اروپا، آفریقا و قاره آمریکا است و گونۀ گاوچرانک شرقی در شرق، جنوب و جنوب شرق آسیا تا شرق ایران و همچنین در استرالیا و اقیانوسیه گسترده شده است.

بنابر این، با توجه به اینکه پراکنش جهانی گونه Eastern Cattle Egret، غرب آسیا را دربر نمی‌گیرد و در عین حال استرالیا و اقیانوسیه نیز در گستره پراکنش این گونه قرار دارند، دیگر کاربرد واژۀ آسیایی برای این گونه چندان توجیه علمی ندارد. بدین ترتیب، با اولویت دادن و ویرایش نام گاوچرانک آسیایی به گاوچرانک شرقی، ضمن هماهنگی بیشتر نام‌های فارسی و انگلیسی این گونه، خطای علمی آن نیز برطرف می‌شود.

این تغییر با موافقت اعضا و رای‌دهندگان کمیتۀ ثبت پرندگان ایران پذیرفته شد. بدین ترتیب، در نام فارسی این گونه واژۀ «شرقی» اولویت یافته و واژۀ «آسیایی» در درون پرانتز به شکل زیر خواهد آمد. همچنین با توجه به ادغام سردۀ Bubulcus در سردۀ Ardea نام‌های فارسی، انگلیسی و علمی این گونه به شکل زیر خواهند آمد.

گاوچرانک شرقی (آسیایی)

Eastern Cattle Egret

Ardea (Bubulcus) coromanda

*****

ثبت پاشلک کوچک در استان کرمانشاه

Record of Jack Snipe in Kermanshah province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: پاشلک کوچک Lymnocryptes minimus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: سد کیلانبر، روانسر

استان: کرمانشاه

زمان پایش: 20 فروردین 1404

پایشگران: آقای محمدجواد رستمی احمدوندی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمانشاه

Species: Jack Snipe Lymnocryptes minimus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Kilanbar dam, Ravansar

Province: Kermanshah

Date of observation: 9 April 2025

Observers: Mohamma-Javad Rostami-Ahmadvandi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت گلاریول بال سیاه در کشف رود در فروردین 1404

Record of Black-winged Pratincole in Kashaf-Rud in April 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: گلاریول بال‌سیاه Glareola nordmanni

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کشف‌رود

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 22 فروردین 1404

پایشگران: آقایان علی مهدوی، سید مهدی نقیبی، علی امیری، وحید اشرفی، و بانوان سیده مهشید حسینی و اعظم نیک‌خواه

Species: Black-winged Pratincole Glareola nordmanni

No. of individuals: 60 individuals

Place of observation: Kashaf-Rud

Province: Khorasan-e Razavi

Period of observations: 11 April 2025

Observers: Ali Mahdavi, Seyed Mahdi Naghibi, Ali Amiri, Vahid Ashrafi, Seyedeh Mahshid Hosseini & A'zam Nikkhah

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کوکوی خالدار در گتوند در اسفند 1403

Record of Great Spotted Cuckoo in Gotvand in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کوکوی خالدار Clamator glandarius

شمار پرنده: یک فرد

گونۀ والدین دایه: --

مکان پایش: روستای کایدان، گتوند

استان: خوزستان

زمان پایش: 12 اسفند 1403

پایشگران: آقای ابراهیم قنبری

Species: Great Spotted Cuckoo Clamator glandarius

No. of individuals: one individual

Foster parent species: --

Place of observation: Kaidan village, Gotvand

Province: Khuzestan

Dates of observation: 2 March 2025

Observers: Ebrahim Ghanbari

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت بوچانگای خاکستری در کرمان در فروردین 1404

Record of Ashy Drongo in Kerman in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بوچانگای خاکستری Dicrurus leucocephaeus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کنارصندل، کرمان

استان: کرمان

زمان پایش: 8 فروردین 1404

پایشگران: بانو مهناز محسن‌زاده

شناسایی‌کنندگان: عبدالرحمن السرحان، درنا مجاب، هومن درودی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Ashy Drongo Dicrurus leucocephaeus

No. of individuals: one individual

Place of observation: KenarSandal, Kerman

Province: Kerman

Dates of observation: 28 March 2025

Observers: Mahnaz Mohsenzadeh

Identified by: Abdulrahman Al-Sirhan, Dorna Mojab, Houman Doroudi & Abolghasem Khaleghizadeh

Notes: The first record of this species for Kerman province

مقایسه ریخت‌شناختی سه گونه زنبورخوار سبز

Morphological comparison of three species of Green Bee-eaters

تهیه‌کننده: ابوالقاسم خالقی زاده

تاریخ تنظیم: 20 فروردین 1404

همان‌طور که می‌دانیم گونۀ پیشین زنبورخوار سبز در چند سال گذشته به سه گونه تقسیم شده است. مهم‌ترین تفاوت‌های سه گونه زنبورخوار یعنی آسیایی، عربی و آفریقایی در شش کلید ریخت‌شناختی مهم زیر آشکار می‌شوند.

1. رنگ بدن: در گونۀ عربی، بدن به رنگ سبز چمنی و در دو گونۀ آسیایی و آفریقایی، بدن به رنگ سبز روشن است.
2. رنگ سر: در گونۀ عربی، سر سبزرنگ، در گونۀ آفریقایی نیز سبز روشن و گاهی مایل به حنایی و در گونۀ آسیایی سر حنایی است.
3. رنگ نوار ابرویی: در گونۀ عربی، نوار ابرویی به رنگ فیروزه‌ای است اما در دو گونۀ آسیایی و آفریقایی، نوار ابرویی با رنگ سر یکدست دیده می‌شود.
4. رنگ گلو: در گونۀ عربی، گلو همانند نوار ابرویی به رنگ فیروزه‌ای است اما در دو گونۀ آسیایی و آفریقایی، گلو سبزرنگ است که در گونۀ آفریقایی، همرنگ بدن و در آسیایی کمی مایل به فیروزه‌ای است.
5. رنگ سینه و شکم: در گونۀ عربی، سینه و شکم به رنگ سبز مایل به فیروزه‌ای و در دو گونۀ آسیایی و آفریقایی، سینه و شکم همرنگ بدن و به رنگ سبز روشن هستند.
6. شاهپرهای میانی دم: در گونۀ عربی شاهپرهای میانی کوتاه ولی در دو گونۀ آسیایی و آفریقایی شاهپرهای میانی دم دراز هستند.

این ویژگی‌ها به طور چکیده در جدول زیر آمده‌اند:

*****

تقسیم شدن گونه زنبورخوار سبز به سه گونه

Split of Green Bee-eater

به آگاهی می‌رساند که بر اساس تغییرهای جدید آرایه‌شناختی انجام‌شده در فهرست‌های پرندگان جهان، گونۀ «زنبورخوار سبز» پیشین با نام انگلیسی

Green Bee-eater

و با نام علمی

Merops orientalis

اکنون به سه گونۀ زیر تقسیم شده است.

1. گونۀ چندنماد

«زنبورخوار سبز آسیایی»

Asian Green Bee-eater

Merops orientalis

2. گونۀ چندنماد

« زنبورخوار سبز  عربی»

Arabian Green Bee-eater

Merops cyanophrys

3. گونۀ چندنماد

« زنبورخوار سبز آفریقایی»

African Green Bee-eater

Merops viridissimus

به هر روی، اکنون بر اساس تفاوت‌های ریخت‌شناسی و مولکولی، سه گونه پذیرفته شدند و به صورت سه گونۀ مستقل به شمار می‌روند (Fry et al. 2020; HBW/BirdLife). این تغییر از نسخه 2/ 11 در فهرست پرندگان جهان (آی.او.سی) آغاز شده است و در فهرست پرندگان کلمنتس/ایبرد نیز پذیرفته شده است.

بر اساس اطلاعات موجود، آنچه که در گذشته در ایران ثبت شده بود، همان گونۀ «زنبورخوار سبز آسیایی» بوده است. بر این اساس، این تغییر آرایه‌شناختی همراه با تغییر نام‌های فارسی، انگلیسی و علمی این گونه، در فهرست‌های پرندگان ایران نیز اصلاح خواهد شد.

«زنبورخوار سبز آسیایی»

Asian Green Bee-eater

Merops orientalis

منابع

Fry H, J del Hoyo, N Collar, PFD. Boesman &  GM Kirwan. 2020. Various "Bee-eater" accounts in Birds of the World (SM Billerman, BK Keeney, PG Rodewald &  TS Schulenberg, Editors). Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA.

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در میقان در فروردین 1404

Record of Eastern Imperial Eagle in Meyghan in March 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب میقان

استان: مرکزی

زمان پایش: 6 فروردین 1404

پایشگران: آقای عمران حاجیان

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: one individual

Place of observation: Meyghan wetland

Province: Markazi

Period of observations: 26 March 2025

Observers: Emran Hajian

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در کاشان در فروردین 1404

Record of Eastern Imperial Eagle in Kashan in March 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: ابوزیدآباد، کاشان

استان: اصفهان

زمان پایش: 1 فروردین 1404

پایشگران: آقای علی خالوئی انوشه

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: one individual

Place of observation: AbuzeydAbad, Kashan

Province: Esfahan

Period of observations: 21 March 2025

Observers: Ali Khalouei-Anousheh

گزارش مینای جنگلی از جاسک در اسفند 1403

Report of Jungle Myna from Jask in March 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: مینای جنگلی Acridotheres fuscus

شمار پرنده: 3 فرد

محل پایش: جاسک

استان: هرمزگان

زمان پایش: 23 اسفند 1403

پایشگران: آقای حسین بارآزرده

شناسایی و داوری: درنا مجاب، میثم قاسمی، هومن درودی، علی موسوی، ابوالقاسم خالقی‌زاده، محسن ملاح، عبدالرحمن السرحان، یان هریسون و علی مهدوی

یادداشت: نخستین گزارش این گونه برای ایران و استان هرمزگان. کلید شناسایی این گونه تیره بودن نیمه پسین نوک و داشتن پرهای کاکل‌مانند در ناحیه پیشانی و بالای منقار. یادآوری می‌شود که حضور این گونه در ایران ممکن است از طریق فرار از قفس باشد و احتمال طبیعی آن ضعیف است. بنابر این تا زمان دریافت اطلاعات بیشتر، به عنوان گونه فراری از قفس پنداشته می‌شود. بر اساس معیارهای ثبت گونه ها، منشا طبیعی آنها آشکار نیست. بر پایه این گزارش، این گونه نمی‌تواند در فهرست اصلی پرندگان ایران و استان هرمزگان جای گیرد. تنها پس از دریافت گزارش‌های بیشتر و دقیق‌تر با دانستن منشاء طبیعی پرندگان یا تشکیل جمعیت پایدار می‌تواند به فهرست اصلی پرندگان ایران و استانی افزوده شود.

Species: Jungle Myna Acridotheres fuscus

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Jask

Province:Hormozgan

Date of observation: 13 March 2025

Observers: Hossein BarAzordeh

Identify and review: Dorna Mojab, Meysam Ghasemi, Houman Doroudi, Ali Mousavi, Abolghasem Khaleghizadeh, Mohsen Mallah, Abdulrahman Al-Sirhan, Ian Harrison & Ali Mahdavi

Remarks: The first report of this species from Iran and Hormozgan province. This is the first report of this species from Iran. Based on the criteria for recording species, their natural origin is not clear. Therefore, it cannot be added to the main lists of the birds of Iran and Hormozgan province. This species can only be added to the birds of Iran after more details about the origin of these birds or establishing a stable small population.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت اکراس آفریقایی در هورالعظیم در فروردین 1404

Record of African Sacred Ibis in Hour-al-Azim in late March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: اکراس آفریقایی Threskiornis aethiopicus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب هورالعظیم

استان: خوزستان

زمان پایش: 6-7 فروردین 1404

پایشگران: بانو مهشید حسینی و آقای علی امیری

Species: African Sacred Ibis Threskiornis aethiopicus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hour-al-Azim

Province: Khuzestan

Dates of observation: 26-27 March 2025

Observers: Mahshid Hosseini & Ali Amiri

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کبک چیل در قوری گل در فروردین 1404

Record of Grey Partridge in Ghori-Gol in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبک چیل Perdix perdix

شمار پرنده: 4 فرد

محل پایش: قوری گل

استان: آذربایجان شرقی

زمان پایش: 10 فروردین 1404

پایشگر: آقای غلامرضا فرخ‌نسب

گزارشگر: آقای ستار شیری

Species: Grey Partridge Perdix perdix

No. of individuals: 4 individuals

Place of observation: Ghori-Gol

Province: East Azarbaijan

Dates of observations: 30 March 2025

Observers: Gholamreza Farrokhnasab

Reporter: Sattar Shiri

هماهنگی نام فارسی چهار گونه با واژه اروپایی در نام انگلیسی

Matching Persian name of four species with European in their English name

به آگاهی می‌رساند حدود سه سال پیش، در نام چهار گونه از پرندگان ایران، واژۀ معمولی با واژۀ اروپایی جایگزین شده بود. اکنون پس از گذشت سه سال، واژۀ معمولی که به عنوان نام دوم برای این چهار گونه به کار می‌رفت، حذف شده است تا نام فارسی این چهار گونه ضمن هماهنگی با نام انگلیسی آنها، کوتاه‌تر و ساده‌تر شوند. بر این اساس، نام این چهار گونه به شکل زیر در فهرست‌های پرندگان ایران خواهد آمد:

1. شبگرد اروپایی European Nightjar
2. قمری اروپایی European Turtle Dove
3. سبزقبای اروپایی European Roller
4. زنبورخوار اروپایی European Bee-eater

*****

ثبت زردپره لیمویی در استان سیستان و بلوچستان

Record of Yellowhammer in Sistan va Baluchestan province

چکیده این ثبت:

نام گونه: زردپره لیمویی Emberiza citrinella

شمار پرنده: ۳ فرد

مکان پایش: کوه تفتان

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 14 اسفند 1399

پایشگران: بانو الهام شنیتی

گزارشگر: آقای امیرمهدی کیخا

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان سیستان و بلوچستان

منبع: https://ebird.org/checklist/S112970617

Species: Yellowhammer Emberiza citrinella

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Taftan Mountain

Province: Sistan va Baluchestan

Dates of observation: 4 March 2021

Observers: Elham Shaniti

Reporter: AmirMahdi Keykha

Notes: The first record of this species for Sistan va Baluchestan province.

Reference: https://ebird.org/checklist/S112970617

ثبت سسک گلوسفید کوچک در استان مرکزی

Record of Lesser Whitethroat in Markazi province

چکیده این ثبت:

نام گونه: سسک گلوسفید کوچک Curruca curruca

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب میقان

استان: مرکزی

زمان پایش: 9 فروردین 1404

پایشگران: آقای عمران حاجیان

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان مرکزی

Species: Lesser Whitethroat Curruca curruca

No. of individuals: One individual

Place of observation: Meyghan wetland

Province: Markazi

Dates of observation: 29 March 2025

Observers: Emran Hajian

Notes: The first record of this species for Markazi province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت یلوه نوک سبز در بابلسر در فروردین 1404

Record of Baillon’s Crake in Babolsar in March 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: یلوه نوک‌سبز Porzana puzilla

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: بابلسر

استان: مازندران

زمان پایش: 10 فروردین 1404

پایشگران: بانو صفیه فدایی

گزارشگر: آقای شایان بهبهانی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان مازندران

Species: Baillon’s Crake Porzana puzilla

No. of individuals: One individual

Place of observation: Babolsar

Province: Mazandaran

Dates of observation: 30 March 2025

Observers: Safiyeh Fadaei

Reporter: Shayan Behbahani

Notes: The first record of this species for Mazandaran province.

یادداشت‌هایی درباره نام فارسی پرندگان: 7- سسک نیزار پرصدا

Persian name of Clamorous Reed Warbler

نگارش: ابوالقاسم خالقی‌زاده

10 فروردین 1404

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، سسک نیزار پُرصدا یا سسک نیزار پُرسروصدا با نام انگلیسی Clamorous Reed Warbler و نام علمی Acrocephalus stentoreus است.

این گونه نخستین بار در کتاب پرندگان ایران (اسکات و همکاران 1354) با نام سسک تالابی پرسروصدا پدیدار شد و ادهمی (1384) نیز همان نام نخست را به کار برد.

در کتاب فیروز (1379) نام فارسی گونه با واژۀ کوتاه‌تر یعنی سسک تالابی پُرصدا به کار رفت که کابلی و همکاران (1395) نیز از آن پیروی کردند.

منصوری (1379، 1387، 1392) با حذف واژۀ تالابی، آن را به شکل سسک پرسروصدا به کار برد.

سپس با جایگزینی واژۀ تالابی با واژۀ نیزار، در کتاب مبصر (1395) به شکل سسک نیزار پرصدا به کار رفت و توسط خالقی‌زاده و همکاران (1396) نیز پیروی شد.

نیاز به یادآوری است که اکنون نام ترکیبی «سسک نیزار» به عنوان معادل فارسی برای نام ترکیبی انگلیسی «Reed Warbler» رایج است.

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی. ۲۲۹ ص.

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی. ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران، سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A. , Roselaar C. , Scott D.A. Tohidifar M. , Mlikovsky J. , Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کوکوی خالدار در سئیران گولی در فروردین 1404

Record of Great Spotted Cuckoo in Seiran-Goli in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کوکوی خالدار Clamator glandarius

شمار پرنده: یک فرد

گونۀ والدین دایه: --

مکان پایش: سئیران گولی، نقده

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 1 فروردین 1404

پایشگران: آقای فرشید دیلمقانی

گزارشگر: آقای ستّار شیری

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان آذربایجان غربی

Species: Great Spotted Cuckoo Clamator glandarius

No. of individuals: one individual

Foster parent species: --

Place of observation: Seiran-Goli, Naghadeh

Province: West Azarbaijan

Dates of observation: 21 March 2025

Observers: Farshid Dilmaqani

Reporter: Sattar Shiri

Note: The first record of this species for West Azarbaijan province

ثبت رفتار آشیانه سازی کورکور سرسفید (برهمایی) در اسفند 1403

Record of nesting of Brahminy Kite in Gowater in March 2025

نوع رفتار: آشیانه‌سازی

نام گونه: کورکور سرسفید (برهمایی) Haliatur indus

مکان: خلیج گواتر

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 12 اسفند 1403

پایشگران: عمر رازنهان و فرحان رازنهان

Type of behaviour: Nesting

Species: Brahminy Kite Haliatur indus

Place of observation: Gowater bay

Province: Sistan va Baluchestan

Dates of observation: 2 March 2025

Observers: Omar Razenhan, Farahan Razenhan

Reporter: Keramat Hafezi

ثبت رفتار جفتگیری کورکور سرسفید (برهمایی) در بهمن 1403

Record of mating of Brahminy Kite in Gowater in January 2025

نوع رفتار: جفتگیری

نام گونه: کورکور سرسفید (برهمایی) Haliatur indus

مکان پایش: خلیج گواتر

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 8 بهمن 1403

پایشگران: سیده مهشید حسینی، علی امیری، سید محمود حسینی و امین زاهدی

Type of behaviour: Mating

Species: Brahminy Kite Haliatur indus

Place of observation: Gowater bay

Province: Sistan va Baluchestan

Dates of observation: 27 January 2025

Observers: Seyedeh Mahshid Hosseini, Ali Amiri, Seyed Mahmoud Hosseini & Amin Zahedi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت اکراس آفریقایی در هورالعظیم در اسفند 1403

Record of African Sacred Ibis in Hour-al-Azim in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: اکراس آفریقایی Threskiornis aethiopicus

شمار پرنده: 2 فرد

مکان پایش: تالاب هورالعظیم

استان: خوزستان

زمان پایش: 24 اسفند 1403

پایشگران: فرنوش فرهادی، رضا نیک‌فلک و شایان بهبهانی

Species: African Sacred Ibis Threskiornis aethiopicus

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Hour-al-Azim

Province: Khuzestan

Dates of observation: 14 March 2025

Observers: Farnush Farhadi, Reza Nikfalak & Shayan Behbahani

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت قمری دم دراز در رودبار جنوب در اسفند 1403

Record of Namaqua Dove in Rudbar-e Jonub in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: قمری دم‌دراز Oena capensis

شمار پرنده: یک نر و یک ماده

محل پایش: رودبار جنوب

استان: کرمان

زمان پایش: 21 اسفند 1403

پایشگر: آقایان یونس خواجویی و محمد فلاح‌نژاد

Species: Namaqua Dove Oena capensis

No. of individuals: one male, one female

Place of observation: Rudbar-e Jonub

Province: Kerman

Dates of observations: 11 March 2025

Observers: Yunos Khajuei & Mohammad Fallahnezhad

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت خروس کلی اجتماعی در رودبار جنوب در بهمن 1403

Record of Sociable Lapwing in Rudbar-e Jonub in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: خروس‌کُلی اجتماعی (ابروسفید) Vanellus gregarius

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: رودبار جنوب

استان: کرمان

زمان پایش: 21 اسفند 1403

پایشگران: آقای محمد فلاح‌نژاد و یونس خواجویی

گزارشگران: آقایان کرامت حافظی

Species: Sociable Lapwing Vanellus gregarius

No. of individuals: one individual

Place of observation: Rudbar-e Jonub

Province: Kerman

Dates of observations: 11 March 2025

Observers: Mohammad Fallahnezhad & Yunos Khajouei

Reporter: Keramat Hafezi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت طاووسک سینه سفید در نوبندیان در اسفند 1403

Record of White-breasted Waterhen in Nobandian in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: طاووسک سینه‌سفید Amauronis phoenicurus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: نوبندیان

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 18 و 23 اسفند 1403

پایشگران: محمد فلاح‌نژاد، درنا مجاب و بهنام ملک‌آرایی

Species: White-breasted Waterhen Amauronis phoenicurus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Nobandian

Province: Sistan va Baluchestan

Dates of observations: 8 and 13 March 2025

Observers: Mohammad Fallahnezhad, Dorna Mojab & Behnam MolkAraei

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در سرخس در اسفند 1403

Record of Eastern Imperial Eagle in Sarakhs in March 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: یک نابالغ

مکان پایش: منطقۀ شکارممنوع نوارمرزی، سرخس

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 17 اسفند 1403

پایشگران: بانو حمیده دلیری و آقاین حسین محمودیان و کامیار کارگر

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: one juvenile

Place of observation: NavarMarzi No Hunting Area, Sarakhs

Province: Khorasan-e Razavi

Period of observations: 7 March 2025

Observers: Hamideh Daliri, Hossein Mahmoudian, Kamyar Kargar

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در شهر تهران در اسفند 1403

Record of Eastern Imperial Eagle in Tehran city in February 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: یک بالغ و یک نابالغ

مکان پایش: شهرک شهید محلاتی، تهران

استان: تهران

زمان پایش: 8 اسفند 1403

پایشگران: آقای سعید نصرتی

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: one adult and one juvenile

Place of observation: Shahid Mahallati minicity, Tehran

Province: Tehran

Period of observations: 26 February 2025

Observers: Saeed Nosrati

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت بوف ماهی خوار در سد دز در اسفند 1403

Record of Brown Fish Owl in Dez dam in February 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بوف ماهی‌خوار Ketupa zeylonensis

شمار پرنده: 3 فرد

محل پایش: سد دز، درفول

استان: خوزستان

زمان پایش: 5 اسفند 1403

پایشگران: آقای محمد فلاح‌نژاد

Species: Brown Fish Owl Ketupa zeylonensis

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Dez dam, Dezful

Province: Khuzestan

Date of observation: 23 February 2025

Observers: Mohamamd Fallahnezhad

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت عقاب صحرایی با سفیدگرایی در قم در مهر 1402

Record of Steppe Eagle with leucism in Qom in October 2023

چکیده این ثبت:

نام گونه: عقاب صحرایی Aquila nipalensis

نوع ناهنجاری: سفیدگرایی

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: محل دفن پسماند البرز، قم

استان: قم

زمان پایش: 14 مهر 1402

پایشگران: آقای محمد محمدرحیمی

Species: Steppe Eagle Aquila nipalensis

Type of aberration: Leucism

No. of individuals: One Individual

Place of observation: Alborz dump site, Qom

Province: Qom

Date of observation: 6 October 2023

Observers: Mohammad MohammadRahimi

اصلاح پسوند نام سارگپه‌های عسل‌خوار به عسلی

Revision of Persian name of Honey Buzzards

همان طور که می‌دانیم به دلیل وجود گونه‌ای به نام Forest Buzzard و نام علمی Buteo trizonatus در پرندگان جهان، نام دو گونه Honey buzzard که در گذشته «جنگلی» نامیده می‌شدند، برای هماهنگی بیشتر به سارگپۀ «عسل‌خوار» تغییر یافتند. این تغییر به دلیل کاربرد واژۀ «عسل‌خوار» در نخستین نام‌گذاری این گونه‌ها، یعنی فهرست پیشنهادی پرندگان ایران (جرویس رید 1337)، و نیز ترجیح واژۀ «عسل‌خوار» بر واژۀ «عسلی» توسط رای‌دهندگان کمیتۀ ثبت پرندگان ایران در دی 1400 بوده است.

به هر روی، پس از اعلام اولویت نام «عسل‌خوار» برای این دو گونه، برخی پرنده‌نگرهای عزیز برای کاربرد این واژه، انتقاد حفاظتی را مطرح کردند که کاربرد واژۀ «عسل‌خوار» ممکن است در جامعۀ زنبورداران و جوامع محلی ایجاد حساسیت کند.

بر این اساس، می‌توان با کوتاه‌تر کردن نسبت و پسوند آن به شکل «عسلی» در رفع این حساسیت اقدام کرد. همچنین این تغییر با واژۀ انگلیسی آن نیز بیشتر همخوانی دارند، چرا که در نام انگلیسی آن واژۀ خوردن نیامده است. در عین حال، با جایگزینی واژۀ "عسل‌خوار" با واژۀ "عسلی"، امکان جایگزینی سریع‌تر واژۀ دوهجایی پیشین «جنگلی» با «عسلی» نیز بهتر فراهم خواهد شد.

بدین ترتیب، ازین پس نام فارسی این دو گونه به شکل زیر نوشته خواهد شد.

«سارگپۀ عسلی (سارگپۀ جنگلی) اروپایی»

«سارگپۀ عسلی (سارگپۀ جنگلی) تاجدار»

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سیمین نوک (سهره ریز) هندی در میمند در اسفند 1403

Record of Indian Silverbill in Meymand in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سیمین‌نوک (سهره ریز) هندی Euodice malabarica

شمار پرنده: 5 فرد

مکان پایش: میمند

استان: فارس

زمان پایش: 25 اسفند 1403

پایشگران: آقای سلمان حمیدی

Species: Indian Silverbill Euodice malabarica

No. of individuals: 5 individuals

Place of observation: Meymand

Province: Fars

Dates of observation: 15 March 2025

Observers: Salman Hamidi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک چیف چاف کوهستان در داراب در اسفند 1403

Record of Mountain Chiffchaff in Darab in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک چیف‌چاف کوهستان Phylloscopus sindianus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: روستای منصوریه، داراب

استان: فارس

زمان پایش: 10 اسفند 1403

پایشگران: آقای پوریا پورشهید

شناسایی‌کنندگان: محسن ملاح، هومن درودی، سعید نصرتی، کرامت حافظی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان فارس

Species: Mountain Chiffchaff Phylloscopus sindianus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Mansourieh village, Darab

Province: Fars

Date of observation: 28 February 2025

Observers: Pooria Poorshahid

Identified by: Mohsen Mallah, Houman Doroudi, Saeed Nosrati, Keramat Hafezi & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species for Fars province

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

دومین رکورد کشوری پیپت خاوری در عسلویه در اسفند 1403

Second national record of Blyth’s Pipit in Asaluyeh in February 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: پیپت خاوری Anthus godlewskii

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: عسلویه

استان: بوشهر

زمان پایش: 2-5 اسفند 1403

پایشگران: بانو سپیده مورچگانی و آقای سیدمهدی نقیبی

شناسایی‌کنندگان: سپیده مورچگانی، سیدمهدی نقیبی، عبدالرحمن السرحان، پراساد گنپول، علی موسوی، هومن درودی، علی مهدوی، درنا مجاب، ابوالقاسم خالقی‌زاده، محسن ملاح و شاهو دربندی

یادداشت: دومین رکورد این گونه برای ایران و استان بوشهر. از کلیدهای شناسایی این گونه، تیرگی تُک منقار، فرونوک صورتی روشن، نوارابروی روشن و پهن، راه‌راه نازک و لبۀ ابروی تیره، راه‌راه تیره و روشن متضاد در پشت، لکه‌های تیره چهارگوش در پوشپرهای میانی با لبه سفید پهن، لبه پوشپرهای بزرگ و شاهپرسومی‌ها تقریبا سفید، پاها صورتی، ناخن عقبی دراز

Species: Blyth’s Pipit Anthus godlewskii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Asaluyeh

Province: Bushehr

Date of observation: 20-23 February 2025

Observers: Sepideh Mourchegani & Seyed Mahdi Naghibi

Identified by: Sepideh Mourchegani, Seyed Mahdi Naghibi, Abdulrahman Al-Sirhan, Prasad Ganpule, Ali Mousavi, Houman Doroudi, Ali Mahdavi, Dorna Mojab, Abolghasem Khaleghizadeh, Mohsen Mallah & Shahoo Darbandi

Remarks: The second record of this species for Iran and Bushehr province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در قم در اسفند 1403

Record of Eastern Imperial Eagle in Qom in March 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: 4 فرد

مکان پایش: سایت البرز، قم

استان: قم

زمان پایش: 17 اسفند 1403

پایشگران: آقایان سعید نصرتی و علی اکبری

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: 4 individuals

Place of observation: Alborz site, Qom

Province: Qom

Period of observations: 7 March 2025

Observers: Saeed Nosrati & Ali Akbari

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در همدان در اسفند 1403

Record of Eastern Imperial Eagle in Hamedan in late February 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: 8 فرد

محل پایش: همدان

استان: همدان

زمان پایش: 10 اسفند 1400

پایشگران: آقای علی ثقفی

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: 8 individuals

Place of observation: Hamedan

Province: Hamedan

Period of observations: 28 February 2025

Observers: Ali Saghafi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت خروس کلی اجتماعی در فاریاب در اسفند 1403

Record of Sociable Lapwing in Faryab in February 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: خروس‌کُلی اجتماعی (ابروسفید) Vanellus gregarius

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: فاریاب

استان: کرمان

زمان پایش: 6 اسفند 1403

پایشگران: آقای ایرج پوراحمد‌

گزارشگران: یونس خواجویی و کرامت حافظی

Species: Sociable Lapwing Vanellus gregarius

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Faryab

Province: Kerman

Dates of observations: 24 February 2025

Observers: Iraj Pourahmad

Reporters: Yunos Khajuei & Keramat Hafezi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سلیم سینه بلوطی در هندیجان در اسفند 1403

Record of Caspian Plover in Hendijan in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سلیم سینه‌بلوطی Charadrius asiaticus

شمار پرنده: 12 فرد

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 22 اسفند 1403

پایشگران: آقای احمد محمدی

Species: Caspian Plover Charadrius asiaticus

No. of individuals: 12 individuals

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Dates of observation: 12 March 2025

Observers: Ahmad Mohammadi

برگزیدن نام فارسی برای Common Hawk-Cuckoo

Persian name of Common Hawk-Cuckoo

در روزهای گذشته، یک رکورد از گونۀ Common Hawk-Cuckoo با نام علمی Hierococcyx varius از چابهار دریافت و پذیرفته شده است.

برای گزینش نام معادل فارسی برای نام عمومی Hawk-Cuckoo که تاکنون در ایران ثبت نشده بود، با توجه به اینکه این نام ترکیبی از نام دو پرنده ولی این گونه از تیرۀ کوکویان (Cuculidae) است، در نام ترکیبی فارسی، نام کوکو در اولویت قرار گرفت. همچنین برای گزینش نام فارسی معادل برای Hawk، از نام رایج و گستردۀ «باز» که دارای گونه‌های زیادی است، بهره‌گیری شد.

بر این اساس،نام فارسی این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران به شکل زیر نوشته خواهد شد.

کوکو-باز معمولی

Common Hawk-Cuckoo

Hierococcyx varius

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

نخستین رکورد کشوری کوکو-باز معمولی در چهابهار در بهمن 1403

First national record of Common Hawk-Cuckoo in Chabahar in February 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: کوکو-باز معمولی Hierococcyx varius

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: چابهار

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 29 بهمن 1403

پایشگران: آقای پدرام خلیلی

شناسایی‌کنندگان: گراهام والبریج، پدرام خلیلی، ابوالقاسم خالقی‌زاده، کرامت حافظی، درنا مجاب، علی موسوی و هومن درودی

یادداشت: نخستین رکورد این گونه برای ایران و استان سیستان و بلوچستان

Species: Common Hawk-Cuckoo Hierococcyx varius

No. of individuals: one individual

Place of observation: Chabahar

Province: Sistan va Baluchestan

Date of observation: 17 February 2025

Observers: Pedram Khalili

Identified by: Grahame Walbridge, Pedram Khalili, Abolghasem Khaleghizadeh, Keramat Hafezi, Dorna Mojab, Ali Mousavi & Houman Doroudi

Remarks: The first record of this species for Iran and Sistan va Baluchestan province.