کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of Scarce birds of Iran

ثبت کبوتر چشم‌زرد در کشف رود در خرداد 1404

Record of Yellow-eyed Dove in Kashaf-Rud in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتر چشم‌زرد Columba eversmanni

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: کشف‌رود

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 21 خرداد 1404

پایشگران: آقایان امیرمهدی کیخا، حسین محمودیان و محمدامین آتش‌پنجه

Species: Yellow-eyed Dove Columba eversmanni

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Kashaf-Rud, Mashhad

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 11 June 2025

Observers: AmirMahdi Keykha, Hossein Mahmoudian & MohammadAmin AtashPanjeh

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت صعوه گلوسیاه در هامون در آبان 1395

Record of Black-throated Accentor in Hamoun in November 2016

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: صعوۀ گلوسیاه Prunella atrogularis

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب هامون

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 25 آبان 1395

پایشگران: آقای حمید پورکرمی

گزارشگر: آقای امیرمهدی کیخا

Species: Black-throated Accentor Prunella atrogularis

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hamoun wetland

Province: Sistan va Baluchestan

Period of observations: 15 November 2016

Observers: Hamid Pourkarami

Reporter: AmirMahdi Keykha

ثبت چکاوک گندمزار در استان سیستان و بلوچستان

Record of Calandra Lark in Sistan va Baluchestan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چکاوک گندمزار (چکاوک طُرقه) Melanocorypha calandra

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کوه خواجه

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 20 آذر 1395

پایشگران: آقای حمید پورکرمی

گزارشگر: آقای امیرمهدی کیخا

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان سیستان و بلوچستان

Species: Calandra Lark Melanocorypha calandra

No. of individuals: one individual

Place of observation: Khajeh Mountain

Province: Sistan va Baluchestan

Period of observations: 10 December 2016

Observers: Hamid Pourkarami

Reporter: AmirMahdi Keykha

Notes: The first record of this species for Sistan va Baluchestan province.

ثبت یلوه کوچک در تالاب هامون در فروردین 1395

Record of Little Crake in Hamoun wetland in April 2016

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: یلوۀ کوچک Porzana parva

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب هامون

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 21 فروردین 1395

پایشگران: آقای حمید پورکرمی

گزارشگر: آقای امیرمهدی کیخا

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان سیستان و بلوچستان

Species: Little Crake Porzana parva

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hamoun wetland

Province: Sistan va Baluchestan

Period of observations: 9 April 2016

Observers: Hamid Pourkarami

Reporter: AmirMahdi Keykha

Notes: The first record of this species for Sistan va Baluchestan province

کوتاه کردن نام کلاغ جنگلی نوک بزرگ

Persian name of Large-billed Crow

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، «کلاغ جنگلی نوک‌بزرگ» با نام انگلیسی Large-billed Crow و نام علمی Corvus macrorynchos است. این گونه نخست با نام فارسی «کلاغ جنگلی» در فهرست جرویس رید (1337) آمده بود چون در آن زمان نام انگلیسی این گونه، Jungle Crow بود و اسکات و همکاران (1354) نیز آن را پیروی کردند اما در دهۀ 1370 خورشیدی، نام انگلیسی این گونه به Large-billed Crow تغییر یافت ولی نام فارسی آن همچنان به شکل کلاغ جنگلی نوشته می‌شد (فیروز 1379، ادهمی 1384، اسکات و ادهمی 2006، منصوری 1379، 1387، 1392، کابلی و همکاران 1395)، اگرچه ادهمی 1384، اسکات و ادهمی 2006، نام آن را به شکل «کلاغ جنگلی شرقی» نوشته بودند. سپس در دهۀ 1390 خورشیدی نام فارسی این گونه با ترکیب دو نام پیشین و ترجمۀ نام جدید این گونه، به شکل «کلاغ جنگلی نوک‌بزرگ» نوشته شد (مبصر 1395، خالقی‌زاده و همکاران 2017).

اکنون حدود یک دهه از کاربرد نام ترکیبی «کلاغ جنگلی نوک‌بزرگ» می‌گذرد و به خوبی رواج یافته است. به نظر می‌رسد که زمان آن رسیده باشد که بتوان نام فارسی این گونه را کوتاه‌تر و با هماهنگی بیشتر با نام انگلیسی و نام لاتین گونۀ آن (یعنی macrorynchos) نوشت. بدین ترتیب، ازین پس نام فارسی این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران به شکل زیر نوشته خواهد شد تا بتوان کم‌کم نام درون پرانتز را در درازمدت حذف کرد.

کلاغ نوک‌بزرگ (جنگلی)

Large-billed Crow

Corvus macrorynchos

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، ۲۲۹ ص.

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی، ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16

****

ثبت سلیم شنی بزرگ در استان اصفهان

Record of Greater Sand Plover in Esfahan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سلیم شنی بزرگ Charadrius leschenaultii

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: مهاباد، اصفهان

استان: اصفهان

زمان پایش: 26 تیر 1403

پایشگران: بانو ریحانه میرانزاده و آقای مصطفی ابیاره

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان اصفهان

Species: Greater Sand Plover Charadrius leschenaultii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Mahabad, Esfahan

Province: Esfahan

Dates of observation: 16 July 2024

Observers: Reyhaneh Miranzadeh & Mostafa Abyareh

Remarks: The first record of this species for Esfahan province

ثبت پرستوی دمگاه‌حنایی اروپایی در استان گیلان

Record of European Red-rumped Swallow in Gilan province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: پرستوی دمگاه‌حنایی اروپایی Cecropis rufula

شمار پرنده: 4 فرد

مکان پایش: بزرگراه منجیل به لوشان

استان: گیلان

زمان پایش: 23 خرداد 1404

پایشگران: آقای شاهین شالچی

شناسایی‌کنندگان: آقایان عباس عاشوری و هومن درودی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان گیلان

Species: European Red-rumped Swallow Cecropis rufula

No. of individuals: 4 individuals

Place of observation: Manjil to Loshan road

Province: Gilan

Date of observation: 13 June 2025

Observers: Shahin Shalchi

Identified by: Abbas Ashoori & Houman Doroudi

Notes: The first record of this species for Gilan province

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری جغد گوش‌دراز در بروجرد در خرداد 1404

Record of breeding Long-eared Owl in Borujerd in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: جغد گوش‌دراز Asio otus

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: بالغان و 20 جوجه

مکان پایش: پردیس تحقیقات و آموزش کشاورزی بروجرد

استان: لرستان

زمان پایش: 19-21 خرداد 1404

پایشگران: ابوالقاسم خالقی‌زاده

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن جوجۀ (پروازی) و شمارش شنیدن صدای آنها در شب

Species: Long-eared Owl Asio otus

No. of adults, nests, eggs, nestlings: adults and owlets

Place of observation: Borujerd Agricultural Research and Education Pardis

Province: Lorestan

Date of observation: 9-11 June 2025

Observers: Abolghasem Khaleghizadeh

Type of confirmation: Observation of owlet and counting their calls at night

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری کشیم گردن‌سیاه در گندمان در تیر 1403

Record of breeding Black-necked Grebe in Gandoman in June 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: کشیم گردن‌سیاه Podiceps nigricollis

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: والدین و 10 جوجه

مکان پایش: تالاب گندمان

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: 3-5 تیر 1403

پایشگران: آقای کرامت حافظی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن جوجه

Species: Black-necked Grebe Podiceps nigricollis

No. of adults, nests, eggs, nestlings: Adults with 10 nestlings

Place of observation: Gandoman wetland

Province: Chahar-Mahal & Bakhtiari

Date of observation: 23-25 June 2024

Observers: Keramat Hafezi

Type of confirmation: Observation of chicks

ثبت گونه‌های جوجه آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری چرخ‌ریسک بلوطی سرخاکستری در گندمان در خرداد 1403

Record of breeding Eurasian Penduline Tit in Gandoman in June 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: چرخ‌ریسک بلوطی سرخاکستری Remiz pendulinus

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: یک آشیانه فعال

مکان پایش: تالاب گندمان

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: 24 خرداد 1403

پایشگران: آقای کرامت حافظی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن آشیانۀ فعال

Species: Eurasian Penduline Tit Remiz pendulinus

No. of adults, nests, eggs, nestlings: one active nest

Place of observation: Gandoman wetland

Province: Chahar-Mahal & Bakhtiari

Date of observation: 13 June 2024

Observers: Keramat Hafezi

Type of confirmation: Observation of active nest

ثبت گونه های جوجه آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری لک‌لک سفید در روستای کپرجودکی در خرداد 1404

 Record of breeding White Stork in Kapar-Judaki in June 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: لک‌لک سفید Ciconia ciconia

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: 25 آشیانه، 24 جوجه، 26 بالغ

مکان پایش: روستای کپرجودکی، بروجرد

استان: لرستان

زمان پایش: 21 خرداد 1404

پایشگران: ابوالقاسم خالقی‌زاده

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: آشیانه پویا و جوجه

Species: White Stork Ciconia ciconia

No. of adults, nests, eggs, nestlings: 25 nests, 24 nestlings and 26 adults

Place of observation: Kapar-Judaki village, Borujerd

Province: Lorestan

Date of observation: 11 June 2025

Observers: Abolghasem Khaleghizadeh

Type of confirmation: Observation of nest and nestling

شکل نوشتن نام چکاوک طرقه

How to write Persian name of Calandra Lark

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، «چکاوک گندمزار» یا «طرقه‌چکاوک» با نام انگلیسی Calandra Lark و نام علمی Melanocorypha calandra است. این گونه نخست با نام فارسی «چکاوک گندم» در فهرست جرویس رید (1337) آمده بود. سپس اسکات و همکاران (1354) آن را «چکاوک گندمزار» نامیدند که فیروز (1379)، اسکات و ادهمی (2006)، کابلی و همکاران (1395) و خالقی‌زاده و همکاران (2017) نیز همان را پیروی کردند اما ادهمی (1384) از نام «طرقه‌چکاوک» بهره‌گیری کرد و اسکات و ادهمی (2006)، منصوری (1379، 1387، 1392) و مبصر (1395) نیز آن را اولویت دادند. در عین حال، خالقی‌زاده و همکاران (2017) نام طرقه چکاوک را به عنوان نام دوم در درون پرانتز قرار دادند. همچنین اسکات و ادهمی (2006)، منصوری (1387، 1392) و مبصر (1395)، نام گندمزار را به عنوان نام دوم در درون پرانتز آوردند.

اکنون، برای نام فارسی این گونه، نام «چکاوک گندمزار» بیشتر از «طرقه‌چکاوک» استفاده می‌شود. به هر حال، تا پیش از بازنگری نام‌های فارسی در دهۀ 1730 خورشیدی (منصوری 1379، ادهمی 1384)، نام «طُرقه‌چکاوک» در منابع فارسی دیده نشده بود. اما بررسی نام‌های محلی نشان می‌دهد که نام عامیانۀ «طُرقه» برای این گونه در میان گویش‌های مختلف رایج است. بنابر این، همچنان در فهرست‌های پرندگان ایران حفظ می‌شود.

نکته‌ای که نیاز به بررسی و دقت در چگونگی کاربرد آن وجود دارد این است که شکل درست نوشتن این نام چگونه است؟ نیاز به یادآوری است که برای نوشتن نام «طُرقه‌چکاوک»، این نام ترکیبی باید به شکل نیم‌فاصله نوشته شود چون در صورت نوشتن با فاصله، باید به شکل «طُرقۀ چکاوک» خوانده شود. به نظر می‌رسد که شکل نوشتن «چکاوک طُرقه» بهتر از شکل نوشتن «طُرقه‌چکاوک» باشد، چون در این صورت، هم مشکل پیوسته‌نویسی نام دوم یعنی «طُرقه‌چکاوک» برطرف خواهد شد که اساسا نیازی به آن وجود ندارد و هم اینکه از نظر آوایی، شباهت آوایی بین «چکاوک طرقه» و گونۀ دیگری از چکاوک‌ها به نام «چکاوک طوقی»، یادسپاری و قرینه‌سازی این دو نام را نیز آسان‌تر خواهد کرد.

بدین ترتیب، ازین پس نام دوم این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران به شکل «چکاوک طُرقه» نوشته می‌شود.

چکاوک گندمزار (چکاوک طُرقه)

Calandra Lark

Melanocorypha calandra

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، ۲۲۹ ص.

اسکات، درک، علی ادهمی میرحسینی و حسین مروج همدانی (1354). پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 404 ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی، ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران. سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1379). راهنمای پرندگان ایران. نشر ذهن‌آویز، 490 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16

*****

ثبت رفتارهای ویژه در پرندگان ایران

All records of special behaviours in Iranian birds

ثبت دایگی سسک جنبان برای کوکوی معمولی در شهر بابک در خرداد 1404

Record of Scrub Warbler as foster for Common Cuckoo in Shahr-e Babak in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کوکوی معمولی Cuculus canorus

شمار پرنده: یک جوجه

گونۀ والدین دایه: سسک جنبان Scotocerca inqueta

مکان پایش: شهر بابک

استان: کرمان

زمان پایش: خرداد 1404

پایشگران: آقای محمدمهدی کریمیان

Species: Common Cuckoo Cuculus canorus

No. of individuals: one nestling

Foster parent species: Scrub Warbler Scotocerca inqueta

Place of observation: Shahr-e Babak

Province: Kerman

Dates of observation: June 2025

Observers: Mohammad-Mehdi Karimian

ثبت رفتارهای ویژه در پرندگان ایران

All records of special behaviours in Iranian birds

ثبت دایگی سسک نیزار بزرگ برای کوکوی معمولی در بابل در خرداد 1404

Record of Great Reed Warbler as foster for Common Cuckoo in Babol in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کوکوی معمولی Cuculus canorus

شمار پرنده: یک جوجه

گونۀ والدین دایه: سسک نیزار بزرگ

مکان پایش: بابل

استان: مازندران

زمان پایش: 30 خرداد 1404

پایشگران: آقای جواد خالق‌زاده آهنگر

Species: Common Cuckoo Cuculus canorus

No. of individuals: 2 nestlings

Foster parent species: Great Reed Warbler Acrocephalus arundinaceus

Place of observation: Babol

Province: Mazandaran

Dates of observation: 20 June 2025

Observers: Javad Khaleghzadeh-Ahangar

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت رسیدن بادخورک معمولی به شهر کرمانشاه در اسفند 1403

Record of arrival of Common Swift to Kermanshah city in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بادخورک معمولی Apus apus

شمار پرنده: 15 فرد

مکان پایش: شهر کرمانشاه

استان: کرمانشاه

دوره پایش: از 1 تا 18 اسفند 1403

نخستین روز رسیدن: 18 اسفند 1403

پایشگران: آقای محمدجواد رستمی-احمدوندی

Species: Common Swift Apus apus

No. of individuals: 15 individuals

Monitoring place: Kermanshah city

Province: Kermanshah

Monitoring period: 19 February 2025

Arrival date of observation: 8 March 2025

Observers: Mohammad-Javad Rostami-Ahmadvandi

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری آنقوت در کشف رود در خرداد 1404

Record of breeding Ruddy Shelduck in Kashaf-Rud in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: آنقوت Tadorna ferruginea

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: بالغان و 10 جوجه

مکان پایش: کشف رود

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: خرداد 1404

پایشگران: سید امین موسوی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن والدین به همراه جوجه

Species: Ruddy Shelduck Tadorna ferruginea

No. of adults, nests, eggs, nestlings: adults and 10 ducklings

Place of observation: Kashaf-Rud

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: June 2025

Observers: Seyed Amin Mousavi

Type of confirmation: Observation of adult with duckling

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری هما در پاوه در فروردین 1404

Record of breeding Bearded Vulture in Paveh in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: هما Gypaetus barbatus

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: بالغان، آشیانه و یک جوجه

مکان پایش: پاوه

استان: کرمانشاه

زمان پایش: 2 فروردین 1404

پایشگران: آقایان اسد اله‌دوستی و بهزاد عظیمی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن آشیانه و جوجه

Species: Bearded Vulture Gypaetus barbatus

No. of adults, nests, eggs, nestlings: Adults, nest and a nestling

Place of observation: Paveh

Province: Kermanshah

Date of observation: 22 March 2025

Observers: Asad Allahdoosti & Behzad Azimi

Type of confirmation: Observation of nest and nestling

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری دال قهوه‌ای در پاوه در فروردین 1404

Record of breeding Griffon Vulture in Paveh in April 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال قهوه‌ای Gyps fulvus

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: یک آشیانه با جوجه

مکان پایش: پاوه

استان: کرمانشاه

زمان پایش: 29 فروردین 1404

پایشگران: آقای اسد اله‌دوستی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن آشیانه و جوجه

Species: Griffon Vulture Gyps fulvus

No. of adults, nests, eggs, nestlings: one nestling

Place of observation: Paveh

Province: Kermanshah

Date of observation: 18 April 2025

Observers: Asad Allahdoosti

Type of confirmation: Observation of nest and nestling

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه‌آوری جغد گوش‌دراز در اسلام آباد غرب در فروردین 1404

Record of breeding Long-eared Owl in Eslamabad-e Gharb in March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: جغد گوش‌دراز Asio otus

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: 3 جوجه پروازی

مکان پایش: چغاجنگه، اسلام آباد غرب

استان: کرمانشاه

زمان پایش: 9 فروردین 1404

پایشگران: آقایان علیرضا کاووسی‌نیا و بابک کاووسی‌نیا

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن جوجۀ پروازی

Species: Long-eared Owl Asio otus

No. of adults, nests, eggs, nestlings: 3 owlets

Place of observation: ChoghaJangeh, Eslamabad-e Gharb

Province: Kermanshah

Date of observation: 29 March 2025

Observers: Alireza Kavusinia & Babak Kavusinia

Type of confirmation: Observation of owlet

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت پیغوی بزرگ در نقده در خرداد 1404

Record of Levant Sparrowhawk in Naghadeh in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: پیغوی بزرگ Accipiter brevipes

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: سلطان یعقوب، نقده

استان: آذربایجان

زمان پایش: 22 خرداد 1404

پایشگران: آقای عزیز عذار

Species: Levant Sparrowhawk Accipiter brevipes

No. of individuals: one individual

Place of observation: Soltan Yaqub, Naghadeh

Province: West Azarbaijan

Period of observations: 12 June 2025

Observers: Aziz Ozar

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت دارکوب سیاه در نیلکوه گالیکش در خرداد 1404

Record of Black Woodpecker in Nilkuh, Galikesh in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دارکوب سیاه Dryocopus martius

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: نیلکوه، گالیکش

استان: گلستان

زمان پایش: 19 خرداد 1404

پایشگران: آقای محمدرضا باقری

Species: Black Woodpecker Dryocopus martius

No. of individuals: one individual

Place of observation: Nilkuh, Galikesh

Province: Golestan

Date of observation: 9 June 2025

Observers: MohammdReza Bagheri

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک تالابی زیتونی در گمیشان در اردیبهشت 1404

Record of Marsh Warbler in Gomishan in May 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک تالابی زیتونی Acrocephalus palustris

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: گمیشان

استان: گلستان

زمان پایش: 25 اردیبهشت 1404

پایشگران: آقای مجید سعادتفر

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده

Species: Marsh Warbler Acrocephalus palustris

No. of individuals: one individual

Place of observation: Gomishan

Province: Golestan

Dates of observations: 15 May 2025

Observers: Majid Saadatfar

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh

ثبت کاکایی ارمنی در بوشهر در آذر 1402

Record of Armenian Gull in Bushehr in December 2023

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کاکایی ارمنی Larus armenicus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: بوشهر

استان: بوشهر

زمان پایش: 19 آذر 1402

پایشگران: بانو سپیده مورچگانی

شناسایی‌کنندگان: آقایان حمید جباری و کلاوس مالینگ اولسن

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان بوشهر

Species: Armenian Gull Larus armenicus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Bushehr

Province: Bushehr

Period of observations: 10 December 2023

Observers: Sepideh Mourchegani

Identified by: Hamid Jabbari & Klaus Malling Olsen

Notes: The first record of this species for Bushehr province

ثبت دورگه سنگ‌چشم تورانی و پشت‌سرخ در گمیشان در اردیبهشت 1404

Record of hybrid Turkestan x Red-backed Shrike in Gomishan in May 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: دورگه سنگ‌چشم تورانی و سنگ‌چشم پشت‌سرخ Lanius phoenicuroides x L. collurio

نوع ناهنجاری: دورگه

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: گمیشان

استان: گلستان

زمان پایش: 12 اردیبهشت 1404

پایشگران: آقای مجید سعادتفر

شناسایی‌کنندگان: امیرمهدی کیخا، ابوالقاسم خالقی‌زاده، عبدالرحمن السرحان، شاهو دربندی، بوریس نیکولوف و هومن درودی

Species: Turkestan x Red-backed Shrike Lanius phoenicuroides x L. collurio

Type of aberration: Hybrid

No. of individuals: One individual

Place of observation: Gomishan

Province: Golestan

Date of observation: 2 May 2025

Observers: Majid Sadatfar

Identified by: AmirMahdi Keykha, Abolghasem Khaleghizadeh, Abdulrahman Al-Sirhan, Boris Nikolov, Shahoo Darbandi & Houman Doroudi

اصلاح و تکمیل نام سنگ‌چشم‌های دم‌سرخ و تورانی

Persian name of Isabelline and Red-tailed Shrikes

یکی از تعارض‌های برجای‌مانده در نام فارسی پرندگان ایران، ویرایش نام دو گونۀ «سنگ‌چشم دم‌سرخ و سنگ‌چشم تورانی» است. همان طور که می‌دانیم در گذشته دور تنها یک گونه با نام فارسی «سنگ‌چشم دم‌سرخ» و با نام انگلیسی Isabelline Shrike و نام علمی Lanius isabellinus وجود داشت (اسکات و همکاران 1354). پس از جدا شدن گونۀ Lanius phoenicuroides یعنی «سنگ‌چشم تورانی» که چندین سال با نام انگلیسی Turkestan Shrike نامیده می‌شد، سپس نام انگلیسی این گونه، به Red-tailed Shrike تغییر یافت.

به هر روی، اکنون در فهرست‌های پرندگان ایران، دو گونۀ زیر را داریم:

سنگ‌چشم دم‌سرخ Isabelline Shrike, Lanius isabellinus

و

سنگ‌چشم تورانی Red-tailed (Turkestan) Shrike, Lanius phoenicuroides.

همان‌طور که می‌دانیم برای گونۀ سنگ‌چشم تورانی، علاوه بر کاربرد نام انگلیسی Turkestan Shrike، اکنون در فهرست‌های پرندگان جهان، نام انگلیسی Red-tailed Shrike به کار می‌رود که با نام فارسی «سنگ‌چشم دم‌سرخ» و با نام انگلیسی Isabelline Shrike تعارض دارد.

بنابر این، باید یادآور شد که گرچه نام فارسی "سنگ چشم تورانی" در ایران شناخته شده است اما اکنون دیگر نام انگلیسی Turkestan Shrike نام انگلیسی اولویت‌دار این گونه نیست بلکه نام دوم این گونه است. همچنین نیاز به یادآوری است که اکنون نام انگلیسی Red-tailed Shrike با نام لاتین این گونه Lanius phoenicuroides به معنی «دم‌سرخ» هماهنگی دارد و همین موضوع سبب پایداری بیشتر نام Red-tailed در فهرست‌های پرندگان جهان شده است. افزودن بر این، مشابهت نام انگلیسی Isabelline Shrike با نام علمی آن یعنی Lanius isabellinus، سبب پایداری نام انگلیسی Isabelline در فهرست‌های پرندگان جهان شده است.

بر این اساس، نام فارسی کنونی «سنگ‌چشم دم‌سرخ»، دارای تعارض شدید با نام انگلیسی گونه دیگر، یعنی سنگ‌چشم تورانی است (یا به عبارتی تعارض ضربدری نام انگلیسی و نام فارسی برای دو گونه سنگ‌چشم). بر این اساس، زودتر باید این تعارض نام چالش‌برانگیز را برای پرنده‌نگرها و پرنده‌شناسان حل کرد.

با پشتِ سر گذاشتن تجربه‌ای مشابه دربارۀ تعارض نام آبچلیک‌های پاسرخ خالدار و آبچلیک خالدار پاسبز در یک دهۀ گذشته، چگونگی حل آن توضیح داده می‌شود. اکنون راه حل این است که در گام چندسالۀ نخست، نام «سنگ‌چشم دم‌سرخ» به عنوان نام مشترک برای هر دو گونه برگزیده شود و سپس نام تورانی برای Red-tailed (Turkestan) Shrike به کار رود و برای گونۀ دیگر یعنی Isabelline Shrike، نام تکمیلی برگزیده شود. در گام چندسالۀ دوم، پس از رواج سه‌نامی برای این دو گونه در یک دوره زمانی مشخص، سپس می‌توان نام خاص هر یک از این دو گونه و هماهنگ با نام انگلیسی را در اولویت قرار داد، یعنی نام تورانی را در درون پرانتز قرار داد و برای گونۀ دوم نیز نام دم‌سرخ را در درون پرانتز قرار داد. در گام چندسالۀ سوم، می‌توان پس از رواج نام فارسی هماهنگ با نام انگلیسی واطمینان از حل مشکل و کاربرد آسان این دو نام برای پرنده‌نگرها، نام‌های درون پرانتز را حذف کرد. برآورد می‌شود که این تغییر نیاز به دستِ‌کم یک دهه گذر زمان باشد تا به‌تدریج به رواج نام درست این دو گونه دست یابیم.

برای جایگزینی نام «سنگ‌چشم دم‌سرخ»، به بررسی گزینه‌های پیش رو می‌پردازیم.

یکی از گزینه‌ها، گزینش نام بر اساس نوع زیستگاه یعنی "سنگ‌چشم دم‌سرخ دشتی" بود، چون ما در پرندگان ایران، گونۀ «چکچک دشتی» با نام انگلیسی Isabelline Wheatear را نیز داریم که بر اساس نوع زیستگاه این گونه، نام دشتی برگزیده شده است. حتی پراکنش جغرافیایی جهانی گونۀ «چکچک دشتی» و «سنگ‌چشم دم‌سرخ» نیز بر هم منطبق است. (البته نام دشتی در یک زیرگونه از سنگ‌چشم خاکستری بزرگ، یعنی "سنگ‌چشم خاکستری دشتی" نیز به کار می‌رود که در گذشته گونه‌ای مستقل بود ولی اکنون تبدیل به یک زیرگونه از سنگ‌چشم خاکستری بزرگ شده است.)

گزینۀ دوم، گزینش نام بر اساس رنگ بدن بود که در نام انگلیسی، واژۀ

Isabelline به کار رفته است و به رنگ ترکیبی کرم-قهوه‌ای-خاکستری اشاره دارد و نزدیک‌ترین نام رنگ فارسی برای آن، رنگ اُخرایی است که به رنگ گِل اُخرا اشاره دارد. در هر صورت، ما نام‌های سنگ‌چشم خاکستری و سنگ‌چشم قهوه‌ای را نیز داریم و به نظر می‌رسد که بر اساس رنگ بدن و ریخت‌شناسی این گونه، رنگ «اُخرایی» گزینۀ شایسته‌ای برای این گونه باشد.

یادآوری می‌شود که در بررسی‌های پیشین برای حل این تعارض، رنگ حنایی هم پیشنهاد شده بود، اما رنگ حنایی، رنگی رایج در بسیاری از گونه‌های سنگ‌چشم است. همچنین، رنگ حنایی به طور کامل از رنگ اُخرایی متفاوت است. افزون بر این، در فهرست‌های پرندگان ایران، نام «سنگ‌چشم دمگاه‌حنایی» نام اولویت‌دار فارسی به جای «سنگ‌چشم دم‌دراز» بوده است (اسکات و همکاران 1354، فیروز 1379، ادهمی 1384، منصوری 1379، 1387، 1392، کابلی و همکاران 1395، مبصر 1395، خالقی‌زاده و همکاران 2017). نکتۀ دیگر اینکه، نام دیگر سنگ‌چشم تورانی نیز، «سنگ‌چشم دم‌حنایی» Roufous-tailed Shrike بود که ترجمه نام لاتین phoenicuroides بوده است. بنابر این، با توجه به توضیح‌های بالا، از پیشنهاد کاربرد نام «حنایی» پرهیز شد.

با توجه به توضیح‌ها بالا، برای رفع مشکل تعارض نام بین دو گونۀ موجود با نام فارسی «سنگ‌چشم تورانی» و «سنگ‌چشم دم‌سرخ»، نام تکمیلی برای Red-tailed (Turkestan) Shrike به شکل «سنگ‌چشم دم‌سرخ تورانی» خواهد آمد. اما برای تکمیل نام «سنگ‌چشم دم‌سرخ» (Isabelline Shrike)، از بین دو گزینۀ پیشنهادشده، یعنی «سنگ‌چشم دم‌سرخ دشتی» و «سنگ‌چشم دم‌سرخ اُخرایی»، پس از رای‌گیری در میان اعضا و همکاران کمیتۀ ثبت پرندگان ایران، گزینۀ «سنگ‌چشم دم‌سرخ دشتی» با رای حداکثر برگزیده شد.

بر پایۀ همۀ آنچه که در نوشتار بالا یاد شد، ازین پس نام این گونه در فهرست‌های پرندگان ایران به شکل زیر خواهد آمد.

سنگ‌چشم دم‌سرخ دشتی

Isabelline Shrike

Lanius isabellinus

سنگ‌چشم دم‌سرخ تورانی

Red-tailed (Turkestan) Shrike

Lanius phoenicuroides

*****

ثبت گونه‌های جوجه‌آور کمیاب ایران

Records of rare breeding birds of Iran

ثبت جوجه آوری اردک بلوطی در پساب یزد در خرداد 1404

Record of breeding Ferruginous Duck in Pasab-e Yazd in June 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: اردک بلوطی Aythya nyroca

شمار بالغان، آشیانه، تخم و جوجه: 3 بالغ و 17 جوجه

مکان پایش: پساب یزد

استان: یزد

زمان پایش: خرداد 1404

پایشگران: بانو سمیه ساعی

شیوۀ گواهی جوجه‌آوری: دیدن والدین به همراه جوجه

Species: Ferruginous Duck Aythya nyroca

No. of adults, nests, eggs, nestlings: 3 adults and 17 ducklings

Place of observation: Pasab-e Yazd wetland

Province: Yazd

Date of observation: June 2025

Observers: Somayeh Saei

Type of confirmation: Observation of adult with ducklings

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سلیم طلایی خاوری در خواجه نفس در اردیبهشت 1404

Record of Pacific Golden Plover in Khajeh Nafas in May 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سلیم طلایی خاوری Pluvialis fulva

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: خواجه نفس

استان: گلستان

زمان پایش: 25 اردیبهشت 1404

پایشگران: آقای مجید سعادتفر

تایید شناسایی: ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان گلستان

Species: Pacific Golden Plover Pluvialis fulva

No. of individuals: one individual

Place of observation: Khajeh Nafas

Province: Golestan

Date of observation: 15 May 2025

Observers: Majid Sadatfar

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh

Notes: The first record of this species for Golestan province

ثبت سسک درختی بزرگ در استان گیلان

Record of Upcher’s Warbler in Gilan province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: سسک درختی بزرگ Hippolais languida

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: بلندی‌های پیرامون لوشان

استان: گیلان

زمان پایش: 15 خرداد 1404

پایشگران: آقای شاهین شالچی

شناسایی‌کنندگان: آقایان عباس عاشوری، ابوالقاسم خالقی‌زاده، محسن ملاح، هومن درودی و مهدی نقیبی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان گیلان

Species: Upcher’s Warbler Hippolais languida

No. of individuals: one individual

Place of observation: Loshan heights

Province: Gilan

Date of observation: 5 June 2025

Observers: Shahin Shalchi

Identified by: Abbas Ashoori, Abolghasem Khaleghizadeh, Mohsen Mallah, Houman Doroudi & Mahdi Naghibi

Notes: The first record of this species for Gilan province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کبوتر چشم زرد در مشهد در خرداد 1404

Record of Yellow-eyed Dove in Mashhad in June 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتر چشم‌زرد Columba eversmanni

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: مشهد

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 14 خرداد 1403

پایشگران: آقای سید امین موسوی

Species: Yellow-eyed Dove Columba eversmanni

No. of individuals: one individual

Place of observation: Mashhad

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 4 June 2025

Observers: Seyed Amin Mousavi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سهره کوهی در نئور در شهریور 1403

Record of Twite in Neor in August 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سهرۀ کوهی Linaria flavirostris

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: دریاچه نئور

استان: اردبیل

زمان پایش: 2 شهریور 1403

پایشگران: آقای محمد فلاح‌نژاد و فردین نظیری

شناسایی‌کنندگان: محمد فلاح‌نژاد، هومن درودی، کرامت حافظی، سیدمهدی نقیبی، محسن ملاح، یان هریسون، علی موسوی، ابوالقاسم خالقی‌زاده، درنا مجاب و مگنوس اولمن

منبع: فهرست پرندگان ای‌برد شمارۀ S192484155

Species: Twite Linaria flavirostris

No. of individuals: one individual

Place of observation: Neor lake

Province: Ardabil

Dates of observation: 23 August 2024

Observers: Mohammad Fallahnezhad & Fardin Naziri

Identified by: Mohammad Fallahnezhad, Houman Doroudi, Keramat Hafezi, SeyedMahdi Naghibi, Mohsen Mallah, Ian Harrison, Ali Mousavi, Abolghasem Khaleghizadeh, Dorna Mojab & Magnus Ullman

Reference: eBird checklist S192484155

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سهره کوهی در سمنان در آبان 1396

Record of Twite in Semnan in October 2017

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سهرۀ کوهی Linaria flavirostris

شمار پرنده: 4 فرد

مکان پایش: کال قرنه، سمنان

استان: سمنان

زمان پایش: 21 آبان 1396

پایشگران: آقای موسی مزینانیان

منبع: فهرست پرندگان ای‌برد شماره  S68455900

Species: Twite Linaria flavirostris

No. of individuals: 4 individuals

Place of observation: Kal Qarneh, Semnan

Province: Semnan

Dates of observation: 12 November 2017

Observers: Musa Mazinanian

Reference: eBird checklist S68455900

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سهره کوهی در قم در بهمن 1395

Record of Twite in Qom in February 2017

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سهرۀ کوهی Linaria flavirostris

شمار پرنده: 10 فرد

مکان پایش: گردنه وسف، قم

استان: قم

زمان پایش: 27 بهمن 1395

پایشگران: آقای موسی مزینانیان

منبع: فهرست پرندگان ای‌برد شماره S68456118

Species: Twite Linaria flavirostris

No. of individuals: 10 individuals

Place of observation: Vasaf pass, Qom

Province: Qom

Dates of observation: 17 February 2017

Observers: Musa Mazinanian

Reference: eBird checklist S68456118

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در صالحیه در فروردین 1404

Record of Eastern Imperial Eagle in Salehieh in March 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: یک نابالغ

مکان پایش: صالحیه

استان: البرز

زمان پایش: 8 فروردین 1404

پایشگران: آقای علی حاجی‌آبادی

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: one juvenile

Place of observation: Salehieh

Province: Alborz

Period of observations: 28 March 2025

Observers: Ali Hajiabadi

ثبت همه رکوردهای زیرگونه‌های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم جنبانک نقابدار در صالحیه در فروردین 1404

Record of Motacilla alba personata in Salehieh in late March 2025

چکیدۀ این ثبت

نام زیرگونه: دم‌جنبانک نقاب‌دار Motacilla alba personata

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: تالاب صالحیه

استان: البرز

زمان پایش: 8 فروردین 1404

پایشگران: آقای علی حاجی‌آبادی

یادداشت: از ویژگی‌های این زیرگونه: آغاز سیاهی از چاک دهان، سفیدی ناودان‌مانند در زیر چشم‌ها، سیاهی گونه‌ها و پیوستگی سیاهی در جلو و پشت گردن.

Subspecies: Masked Wagtail Motacilla alba personata

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Salehieh

Province: Alborz

Date of observation: 28 March 2025

Observers: Ali Hajiabadi

ثبت دارکوب باغی در استان گیلان

Record of Syrian Woodpecker in Gilan province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: دارکوب باغی Dendrocopos syriacus

پایش یکم:

شمار پرنده: 2 فرد

مکان پایش: آسیابر، دیلمان

استان: گیلان

زمان پایش: 2 آذر 1403

پایشگران: بانو کتایون محبوبی

پایش دوم:

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کوهستان‌های پیرامون لوشان

استان: گیلان

زمان پایش: 6 خرداد 1404

پایشگران: بانو پانته‌آ گلزاری و آقایان ماهان مه‌رو و شاهین شالچی

یادداشت: ثبت این گونه برای استان گیلان

Species: Syrian Woodpecker Dendrocopos syriacus

First observation:

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Asiabar, Deylaman

Province: Gilan

Date of observation: 22 November 2024

Observers: Katayun Mahbubi

Second observation:

No. of individuals: one individual

Place of observation: Loshan mountains

Province: Gilan

Date of observation: 27 May 2025

Observers: Pantea Golzari, Mahan Mahroo & Shahin Shalchi

Notes: The first record of this species for Gilan province

یادداشت‌هایی دربارۀ نام فارسی پرندگان: 9- کاربرد نامهای کوکوسیاه آسیایی و کوکوی سیاه

Notes on the Persian name of Asian Koel and Black Cuckoo

یکی از گونه‌های پرندگان ایران «کوکوسیاه آسیایی» با نام انگلیسی «Asian Koel» و نام علمی «Eudynamys scolopaceus» است. نام فارسی این گونه، ابتدا «کوکوی آسیایی» بود (فیروز 1379). سپس به «کوکوی سیاه» تغییر یافت (ادهمی 1384). منصوری (1387، 1392) نیز از نام کوکوی آسیایی استفاده کرد و کابلی و همکاران (1395) نیز از آن پیروی کردند. اسکات و ادهمی (2006) نیز به شکل «کوکوی سیاه (کوکوی آسیایی)» آوردند. مبصر (195) و خالقی‌زاده و همکاران (2017) نیز، نام «کوکوی سیاه» را اولویت دادند و خالقی‌زاده و همکاران (2017)، نام «آسیایی» را در درون پرانتز آوردند.

نیاز به یادآوری است که یکی از گونه‌های پرندگان جهان، «کوکوی سیاه» با نام انگلیسی «Black Cuckoo» و نام علمی «Cuculus clamosus» است. بنابر این، کاربرد نام «کوکوی سیاه»، برای گونه‌ای که در ایران زیست می‌کند، نادرست است.

بدین ترتیب، تلاش شد تا واژۀ «کوکوسیاه» به عنوان نام مشترک برای گروهی از پرندگان با واژۀ انگلیسی «Koel» که دارای سه گونه در جهان است، معادل‌سازی شود. بر این اساس، هم، مانند نام انگلیسی، یک نام به کار می‌رود؛ هم، آوای آغازین دو نام فارسی و انگلیسی کاربرد آن‌ها را آسان‌تر خواهد کرد؛ و هم اینکه، وابستگی این گروه پرنده به «کوکوها» مشخص می‌شود.

در نهایت، در فهرست پرندگان کمیتۀ ثبت پرندگان ایران، با ترکیب دو نام پیشین این گونه و برای حل مشکل تعارض نام‌ها با کمترین تغییر در نام پیشین این گونه، نام فارسی آن به شکل «کوکوسیاه آسیایی» به کار رفت.

منابع

ادهمی، علی (۱۳۸۴). دانشنامه پرندگان. بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی. ۲۲۹ ص.

فیروز، اسکندر (۱۳۷۹). مهره‌داران ایران. مرکز نشر دانشگاهی، ۴۹۱ ص.

کابلی، محمد، منصور علی آبادیان، محمد توحیدی‌فر، علیرضا هاشمی، سید بابک موسوی و کیس رزلار (1395). اطلس پرندگان ایران، سازمان حفاظت محیط زیست، 620 ص.

مبصر، فرید (1395). راهنمای میدانی پرندگان ایران. انتشار شخصی، 255 ص.

منصوری، جمشید (1387). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 513 ص.

منصوری، جمشید (1392). راهنمای پرندگان ایران. نشر فرزانه، 517 ص.

Khaleghizadeh A., Roselaar C., Scott D.A. Tohidifar M., Mlikovsky J., Blair M. & Kvartalnov P. (2017). Birds of Iran: Annotated checklist of the bird species and subspecies. Iran-Shenasi Publishing, 474 pp.

Scott, D. & Adhami A. (2006). An updated checklist of the Birds of Iran. Podoces, 1(1/2): 1-16

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سیاه خروس قفقازی در ارسباران در اردیبهشت 1404

Record of Caucasian Grouse in Arasbaran in May 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سیاه‌خروس قفقازی Lyrurus mlokosiewiczi

شمار پرنده: 2 نر و 3 ماده

محل پایش: منطقه حفاظت‌شدۀ ارسباران

استان: آذربایجان شرقی

زمان پایش: 16-22 اردیبهشت 1404

پایشگران: آقایان مجید گل‌عبد و بهراد گالشی

گزارشگر: آقای کرامت حافظی

Species: Caucasian Grouse Lyrurus mlokosiewiczi

No. of individuals: 2 males, 3 females

Place of observation: Arasbaran Protected Area

Province: East Azarbaijan

Dates of observation: 6-12 May 2025

Observers: Majid GolAbd & Behrad Galeshi

Reporter: Keramat Hafezi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سهره کوهی در دشت لار در فرودین 1395

Record of Twite in Dasht-e Lar in March 2016

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سهرۀ کوهی Linaria flavirostris

شمار پرنده: 3 فرد

مکان پایش: جاده رینه، دشت لار

استان: تهران

زمان پایش: 7 فروردین 1395

پایشگران: شادروان بهراد فرخنده

منبع: چک‌لیست پرندگان ایبرد S28771655

Species: Twite Linaria flavirostris

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Lavizan

Province: Tehran

Dates of observation: 26 March 2016

Observers: Behrad Farkhondeh

Reference: eBird Checklist S28771655

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت اردک ماهیخوار (مرگوس) کاکلی در جزیره قمر در آذر 1403

Record of Red-breasted Merganser in Qamar Island in November 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: اردک ماهی‌خوار (مرگوس) کاکلی Mergus serrator

شمار پرنده: یک فرد مرده

مکان پایش: جزیرۀ قمر (بونه)

استان: خوزستان

زمان پایش: 2 آذر 1403

پایشگران: آقای حسین حصاوی

گزارشگر: آقای دانیال سلامی

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده و کرامت حافظی

Species: Red-breasted Merganser Mergus serrator

No. of individuals: one individual dead

Place of observation: Qamar (Buneh) island

Province: Khuzestan

Date of observation: 22 November 2024

Observers: Hossein Hasavi

Reporter: Danial Salami

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh & Keramat Hafezi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت اردک مرمری در باهوکلات در فروردین 1404

Record of Marbled Duck in Bahu-Kalat in March 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: اردک مرمری Marmaronetta angustirostris

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: باهوکلات

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 1 فروردین 1404

پایشگران: محمدرضا کشفی، مطهره حکیمی‌نژاد، کوشا زواره، الهام حکیمیان، پژمان آریا، کوروش عباسی، مریم حجتی و عارف توانگر

Importance of species: IUCN Redlist (Vu)

Species: Marbled Duck Marmaronetta angustirostris

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Bahu-Kalat

Province: Sistan va Baluchestan

Date of observation: 21 March 2025

Observers: MohammadReza Kashfi, Motahhareh Hakiminezhad, Kousha Zavareh, Elham Hakimian, Pezhman Arya, Kurosh Abbasi, Maryam Hojjati & Aref Tavangar

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سلیم طلایی خاوری در هندیجان در اردیبهشت 1404

Record of Pacific Golden Plover in Hendijan in May 2025

چکیدۀ این ثبت