کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

ثبت دورگه زردپره سرسرخ و سرسیاه در شاهرود در اردیبهشت 1403

Record of hybrid Red-headed x Black-headed Bunting in Shahrud in May 2024

چکیدۀ این ثبت

گونه: دورگه زردپره سرسرخ و زردپره سرسیاه

نوع ناهنجاری: دورگه

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: مجن، شاهرود

استان: سمنان

زمان پایش: 18 اردیبهشت 1403

پایشگران: بانو مهشید حسینی و آقای علی امیری

یادداشت: دمگاه زرد و مربوط به زردپره سرسرخ و لکه قهوه‌ای پشت و لکه تیره گونه مربوط به زردپره سرسیاه است.

Species: Red-headed x Black-headed Bunting (Emberiza melanocephala x E. bruniceps)

Type of aberration: Hybrid

No of individuals: one individual

Place of observation: Mojn, Shahrud

Province: Semnan

Date of observation: 7 May 1403

Observers: Mahshid Hosseini & Ali Amiri

ثبت سسک سینه نواری در استان سیستان و بلوچستان

Record of Barred Warbler in Sistan & Baluchestan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک سینه‌نواری (سینه‌راه‌راه) Sylvia nisoria

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: زاهدان

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 18 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقای امیرمهدی کیخا

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان سیستان و بلوچستان

Species: Barred Warbler Sylvia nisoria

No. of individuals: One individual

Place of observation: Zahedan

Province: Sistan & Baluchestan province

Date of observation: 7 May 2024

Observers: AmirMahdi Keykha

Remarks: The first record of this species in Sistan & Baluchestan province

ثبت سلیم شنی بزرگ در استان کرمان

Record of Greater Sand Plover in Kerman province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سلیم شنی بزرگ Charadrius leschenaultii

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تصفیه فاضلاب کهنوج

استان: کرمان

زمان پایش: 1 مهر 1400

پایشگران: آقایان حسین وزیری، اسماعیل دهقانی و محمد سالاری

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Greater Sand Plover Charadrius leschenaultii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Kahnuj wastewater plant

Province: Kerman

Date of observation: 23 September 2021

Observers: Hossein Vaziri, Esmaeil Dehghani & Mohammad Salari

Remarks: The first record of this species for Kerman province

ثبت بادخورک دودی در استان کرمان

Record of Pallid Swift in Kerman province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: بادخورک دودی Apus pallidus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کهنوج

استان: کرمان

زمان پایش: 11 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقایان حسین وزیری، سعید محمودی، محمد درویشی و اسماعیل دهقانی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Pallid Swift Apus pallidus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Kahnuj

Province: Kerman

Date of observation: 30 April 2024

Observers: Hossein Vaziri, Saeed Mahmoudi, Mohammad Darvishi & Esmaeil Dehghani

Remarks: The first record of this species for Kerman province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت قمری دم دراز در طبس در خرداد 1402

Record of Namaqua Dove in Tabas in June 2023

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: قمری دم‌دراز Oena capensis

شمار پرنده: یک نر

مکان پایش: روستای اصفهک، طبس

استان: خراسان جنوبی

زمان پایش: 16 خرداد 1402

پایشگران: آقای علیرضا سالاری

Species: Namaqua Dove Oena capensis

No. of individuals: one male

Place of observation: Esfahak village, Tabas

Province: South Khorasan

Dates of observations: 6 June 2023

Observers: Alireza Salari

تغییر نام سسک سینه راه راه به سسک سینه نواری

Persian name of Barred Warbler

به آگاهی می‌رساند که در مردادماه 1401، دربارۀ جایگزینی نام کنونی «سسک سینه‌راه‌راه» با نام «سسک نواری» (Barred Warbler) برای هماهنگی بیشتر بین نام‌های فارسی و انگلیسی نظرخواهی انجام شد و با توجه به رای نیاوردن اولویت نام «سسک نواری»، این نام تنها به عنوان نام دوم افزوده شد.

اکنون با در نظر گرفتن رواج نام پیشین، پیشنهاد شد تا برای تغییر آرام در نام فارسی این گونه، برای سازگاری ذهن کاربران بین دو نام پیشین و کنونی، با حفظ واژۀ اول (یعنی «سینه») در نام ترکیبی این گونه، نام فارسی این گونه از «سسک سینه‌راه‌راه» به «سسک سینه‌نواری» تبدیل شود.

نیاز به توضیح است که، درباره کاربرد دو واژۀ «راه‌راه» و «نوار» در نام‌های پرندگان، واژۀ «راه‌راه» معمولا برای واژه‌های انگلیسی Striated، Streaked، و Striolated به کار می‌رود و واژۀ «نوار» برای واژه‌های Banded و Barred به کار می‌رود که Band برای نوارهای پهن و Bar برای نوارهای نازک به کار می رود (حتی در کاربرد برای بخش‌های بدن پرندگان مانند نوار بالی = Wing bar).
همچنین برای واژه‌های انگلیسی Striped و Fasciated هر دو واژۀ «نوار» (در حالت مفرد) و واژۀ «راه‌راه» (در حالت جمع) به کار می‌روند. برای واژۀ Streaked نیز هم از واژۀ «رگه‌دار» (دقیق‌تر) و هم از واژۀ «راه‌راه» (عمومی‌تر) استفاده می شود.

بر این اساس، در یک تعریف ساده و کلی، راه‌راه برای خط‌ها و نوارهای عمودی و نوار برای  خط‌ها و نوارهای افقی و عرضی در بدن پرندگان استفاده می‌شود. دلیل اصلی گزینش نام پیشنهادی «سسک سینه‌نواری»، بر اساس توضیح بالا بوده است.

بدین ترتیب، پس از رای موافق اکثریت رای‌دهندگان در کمیته ثبت پرندگان،

ازین پس نام این گونه همراه با تغییر نام سردۀ آن به شکل زیر نوشته خواهد شد:

سسک سینه‌نواری (سینه‌راه‌راه)

Barred Warbler

Curruca nisoria

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت گنجشک رودخانه ای سیستانی در کهنوج در اردیبهشت 1403

Record of Sistan Scrub Sparrow in Kahnuj in May 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: گنجشک رودخانه‌ای سیستانی Passer maobiticus yatii

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: روستای گهرک، کهنوج

استان: کرمان

زمان پایش: 13 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقایان حسین وزیری، سعید محمودی، اسماعیل دهقانی، محمد درویشی و حسن سابکی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه و زیرگونه از استان کرمان

Species: Sistan Scrub Sparrow Passer maobiticus yatii

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Gahrak village, Zabol

Province: Kerman

Dates of observation: 2 May 2024

Observers: Hossein Vaziri, Saeed Mahmoudi, Esmaeil Dehghani, Mohammad Darvishi & Hasan Sabaki

Remarks: The first record of this species and subspecies from Kerman province.

ثبت سسک چشم سفید شرقی در استان قم

Record of Eastern Orphean Warbler in Qom province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک چشم‌سفید شرقی Curruca crassirostris

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: پلنگ دره، قم

استان: قم

زمان پایش: 29 فروردین 1403

پایشگران: آقایان موسی مزینانیان و سعید نصرتی

شناسایی‌کنندگان: مگنوس اولمن، ریچارد پورتر، آلان دین، هومن درودی، برایان اسمال و شاهو دربندی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان قم

Species: Eastern Orphean Warbler Curruca crassirostris

No. of individuals: one individual

Place of observation: Palang Darreh, Qom

Province: Qom

Dates of observations: 17 April 2024

Observers: Musa Mazinanian & Saeed Nosrati

Identified by: Magnus Ullman, Richard Porter, Alan Dean, Houman Doroudi, Brian Small & Shahoo Drabandi

Remarks: The first record of this species for Qom province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک ملخی در سنندج در اردیبهشت 1403

Record of Common Grasshopper Warbler in Sanandaj in April 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک ملخی Locustella naevia

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: سنندج

استان: کردستان

زمان پایش: 11 اردیبهشت 1400

پایشگر: آقای شورش وهابی

Species: Common Grasshopper Warbler Locustella naevia

No. of individuals: one individual

Place of observation: Sanandaj

Province: Kordestan

Period of observations: 30 April 2024

Observer: Shoresh Vahabi

ثبت ریخت تیره از سنقر تالابی غربی در قم در اردیبهشت 1403

Record of dark morph of Western Marsh Harrier in Qom in April 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سنقر تالابی غربی Circus aeruginosus

نوع پوشش: ریخت تیره

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: رود شور، قم

استان: قم

زمان پایش: 5 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقایان سعید نصرتی و موسی مزینانیان

Species: Western Marsh Harrier Circus aeruginosus

Type of aberration: Dark morph

No. of individuals: One Individual

Place of observation: Rud-e Shur, Qom

Province: Qom

Date of observation: 24 April 2024

Observers: Saeed Nosrati & Musa Mazinanian

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت طرلان (شهباز) در قم در اسفند 1402

Record of Northern Goshawk in Qom in March 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: طرلان (شهباز) Accipiter gentilis

شمار پرنده: یک فرد بالغ

محل پایش: پلنگ‌دره، قم

استان: قم

زمان پایش: 10 آذر 1402

پایشگران: آقایان سعید نصرتی و موسی مزینانیان

شناسایی‌کنندگان: امیرمهدی کیخا، درنا مجاب، یان هریسون، دیک نول، دیک فورسمن، پراساد گنپول، آرش حبیبی آزاد، هومن درودی و شاهو دربندی

Species: Northern Goshawk Accipiter gentilis

No. of individuals: One individual

Place of observation: Palang-Darreh, Qom

Province: Qom

Dates of observation: 1 December 2023

Observers: Saeed Nosrati & Musa Mazinanian

Identified by: AmirMahdi Keykha, Dorna Mojab, Ian Harrison, Dick Newell, Dick Forsman, Prasad Ganpule, Arash Habibi-Azad, Houman Doroudi & Shahoo Darbandi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت کبوتردریایی ایرانی در جاسک در اردیبهشت 1403

Record of Persian Shearwater in Jask in April 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتردریایی ایرانی Puffinus persicus

شمار پرنده: 30 فرد

مکان پایش: جاسک

استان: هرمزگان

زمان پایش: 7 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقای حسین بارآزرده

Species: Persian Shearwater Puffinus persicus

No. of individuals: 30 individuals

Place of observation: Jask

Province: Hormozgan

Date of observation: 26 April 2024

Observers: Hossein BarAzordeh

ثبت چک ابلق در استان البرز

Record of Pied Bush Chat in Alborz province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: چَک ابلق Saxicola caprata

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب صالحیه (قارپوزآباد)

استان: البرز

زمان پایش: 9 اردیبهشت 1403

پایشگران: حمید مهرپرور و محمد فلاح‌نژاد

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان البرز

Species: Pied Bush Chat Saxicola caprata

No. of individuals: One individual

Place of observation: Salehieh wetland (Gharpouz-Abad)

Province: Alborz

Dates of observation: 28 April 2024

Observers: Hamid Mehrparavar & Mohammad Fallahnezhad

ثبت سسک درختی هندی در استان بوشهر

Record of Sykes’s Warbler in Bushehr province

چکیده این ثبت:

نام گونه: سسک درختی هندی Iduna rama

شمار پرنده: 3 فرد

مکان پایش: بوشهر

استان: بوشهر

زمان پایش: 29 فروردین و 2 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقای مهدی نقیبی و بانو سپیده مورچگانی

یادداشت: نخستین ثبت گونه‌ای برای استان بوشهر

Species: Sykes’s Warbler Iduna rama

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Bushehr

Province: Bushehr

Date of observation: 17 and 21 April 2024

Observers: Seyed Mahdi Naghibi & Sepideh Mourchegani

Remarks: The first record of this species for Bushehr province

ثبت سنگ چشم پیشانی سفید در استان خراسان رضوی

Record of Masked Shrike in Khorasan-e Razavi province

چکیده این ثبت:

نام گونه: سنگ‌چشم پیشانی‌سفید Lanius nubicus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: قیاس‌آباد، مشهد

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 7 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقای علی امیری و بانو مهشید حسینی

شناسایی‌کنندگان: آقایان مهدی نقیبی و علی مهدوی

یادداشت: نخستین ثبت گونه‌ای برای استان خراسان رضوی

Species: Masked Shrike Lanius nubicus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Ghiasabad, Mashhad

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 26 April 2024

Observers: Ali Amiri & Mahshid Hoseini

Identified by: Seyed Mahdi Naghibi & Ali Mahdavi

Remarks: The first record of this species for Khorasan-e Razavi province

ثبت باقرقره شکم بلوطی در استان کرمان

Record of Chestnut-bellied Sandgrouse in Kerman province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: باقرقره شکم‌بلوطی  Pterocles exustus

شمار پرنده:2 فرد

مکان پایش: روستای چاه‌ریگان، کهنوج

استان: کرمان

زمان پایش: 30 فروردین 1403

پایشگران: آقایان حسین وزیری، اسماعیل دهقانی و میثم عباسی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Chestnut-bellied Sandgrouse Pterocles exustus

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Chah-Rigan village, Kahnuj

Province: Kerman

Date of observation: 18 April 2024

Observers: Hossein Vaziri, Esmaeil Dehghani & Meysam Abbasi

Remarks: The first record of this species for Kerman province

ثبت مهاجرت گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت نخستین روز رسیدن دارکوب قهوه ای به زاهدان در اردیبهشت 1403

Record of arrival date of Eurasian Wryneck to Zahedan in April 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دارکوب قهوه‌ای Jynx torquilla

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: شهر زاهدان

استان: سیستان و بلوچستان

دوره پایش: 27 فروردین تا 2 اردیبهشت 1403

نخستین روز رسیدن: 2 اردیبهشت 1403

پایشگران: آقایان امیرمهدی کیخا و محمدامین آتش‌پنجه

Species: Eurasian Wryneck Jynx torquilla

No. of individuals: one individual

Monitoring place: Zahedan city

Province: Sistan & Baluchestan

Monitoring period: 15-21 April 2024

Arrival date: 2 April 2024

Observers: AmirMahdi Keykha & MohammadAmin AtashPanjeh

گزینش نام فارسی توکای طلایی

Persian name of White’s Thrush

به تازگی، گونه جدیدی از توکاها از طبس ثبت و به فهرست پرندگان ایران افزوده شد.

White’s Thrush

Zoothera aurea

توضیح زیر به چگونگی گزینش نام فارسی این گونه می‌پردازد.

نام انگلیسی این گونه برای یادبود دانشمند طبیعت‌شناس انگلیسی گیلبرت وایت، نام‌گذاری شده است. برای گزینش نام فارسی این گونه، ابتدا نام‌های توکای سفید برای هماهنگی نام انگلیسی و معنی آن به فارسی در نظر گرفته شد. سپس این گزینه به توکای شکم‌سفید تغییر کرد.

واژۀ لاتین aurea در نام علمی این گونه به معنی طلایی است. در عین حال، نام انگلیسی دوم برای این گونه

Golden Thrush

است. بنابر این، گزینۀ دوم پیشنهادی، نام «توکای طلایی» بود. البته نام طلایی در زبان‌هایی مانند آلمانی و سوئدی به عنوان اصلی رایج است.

همچنین، نام ترکیبی توکای سفیدوطلایی (مانند شیوه رایج کاربرد رنگ‌ها در نام‌گذاری انگلیسی پرندگان) نیز برای بیان دقیق دو رنگ زیرتنه سفید و روتنه طلایی، به عنوان گزینه سوم در نظر گرفته شد.

افزون بر اینها، نام «توکای وایت» به عنوان نام آوانگاری‌شدۀ نام دانشمند در نام انگلیسی این گونه به عنوان گزینه پیشنهادی چهارم در نظر گرفته شد.

در میان، چهار گزینه یادشده، گزینه «توکای طلایی» دارای تعداد رای بیشتری بود.

نیاز به یادآوری است که در گذشته «توکای شکم‌سفید» در همین سرده، خود گبه عنوان ونه مستقل دیگری شناخته می‌شد که اکنون به دو گونه زیر تقسیم شده است:

Makira Thrush,  Zoothera margaretae

Guadalcanal Thrush, Zoothera turipavae

بنابر این، کاربرد نام «توکای شکم‌سفید» ضمن داشتن رای کمتر، از لحاظ نامگذاری نیز دارای کمی اشکال بود.

بر این اساس، نام پیشنهادی توکای طلایی با رای اکثریت اعضای کمیته ثبت پرندگان ایران پذیرفته، اعلام و به فهرست پرندگان ایران افزوده شد.

-----

گزینش نام فارسی عمومی گلوبادکنک

Persian name of Frigatebird

به تازگی، گونه جدیدی از پرندگان در برای نخستین بار از ایران ثبت و به فهرست پرندگان ایران افزوده شد.

Lesser Frigatebird

Fregata ariel

توضیح زیر به چگونگی گزینش نام فارسی این گونه می‌پردازد.

گروه Frigatebirds دارای پنج گونه است که همۀ آنها دارای کیسه گلویی رنگی  هستند که در نرها به طور مشخص و قرمزرنگ دیده می‌شود و گلو و بخشی از سینه را می‌پوشاند. آنها در زمان رقابت‌های تولیدمثلی این کیسه گلویی را باد کرده و برای جلب ماده‌ها به نمایش جنسی می‌پردازند. به همین دلیل، می‌توان از دو نام «سینه‌بادکنک» یا «گلوبادکنک» استفاده کرد.

همچنین اگر بخواهیم نام انگلیسی این گروه را ترجمه کنیم، ترجمۀ Frigate به معنی «ناوچه» و ترجمۀ Frigatebird نامی مانند «ناوچه‌مرغ» خواهد بود.

با توجه به توضیح کوتاه بالا، سه نام زیر برای گزینش نام فارسی این گروه از پرندگان به نظرخواهی گذاشته شدند:

1. سینه‌بادکنک
2. گلوبادکنک
3. ناوچه‌مرغ

بر این اساس، نام پیشنهادی گلوبادکنک با موافقت اعضای کمیته ثبت پرندگان ایران پذیرفته، اعلام و به فهرست پرندگان ایران افزوده شد.

-----

ثبت حواصیل هندی در استان قم

Record of Indian Pond Heron in Qom province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: حواصیل هندی Ardeola grayii

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب مرّه

استان: قم

زمان پایش: 24 مرداد 1401

پایشگران: آقای سعید نصرتی

شناسایی‌کنندگان: سعید نصرتی، عبدالرحمن السرحان، اسکار کمبل، بهروز بهروزی‌راد، هومن درودی، یان هریسون، ابوالقاسم خالقی‌زاده و درنا مجاب

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان قم

Species: Indian Pond Heron Ardeola grayii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Morreh Wetland, Qom

Province: Qom

Dates of observations: 15 August 2022

Observers: Saeed Nosrati

Identified by: Saeed Nosrati, AbdulRahman Al-Sirhan, Oscar Campbell, Behrouz BehrouziRad, Houman Doroudi, Ian Harrison, Abolghasem Khaleghizadeh & Dorna Mojab

Remarks: The first record of this species for Qom province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

نخستین رکورد کشوری توکای طلایی در طبس در آبان 1400

First national record of White’s Thrush in Tabas in November 2021

چکیده این ثبت:

نام گونه: توکای طلایی Zoothera aurea

شمار پرنده: یک فرد مرده

محل پایش: روستای ماودر، طبس

استان: خراسان جنوبی

زمان پایش: 19 آبان 1400

پایشگران: بانوان رضوانه یعقوبی و راضیه یعقوبی

گزارشگر: آقای علیرضا سالاری

یادداشت: این پرنده در حالت مرده در یک باغ شخصی یافت شد. نخستین رکورد موثق این گونه از ایران و نخستین ثبت این گونه برای استان خراسان جنوبی.

Species: White’s Thrush Zoothera aurea

No. of individuals: one individual dead

Date of observation: 10 November 2021

Place of observation: Mawdar village, Tabas

Province: South Khorasan

Observers: Rezvaneh Yaghubi & Razieh Yaghubi

Reporter: Abdolreza Salari

Remarks: It was found dead on the floor of a private garden. The first record of this species from Iran and first record for South Khorasan province.

تغییر سرده برخی از گونه‌های سرده Sylvia به Curruca

Change of some species of genus Sylvia to Curruca

بر اساس تغییر انجام‌شده دربارۀ رده بندی سسک‌ها، اکنون سرده Curruca از سردۀ Sylvia جدا شده است. این تغییر از نسخه 10.2 در فهرست پرندگان آی.او.سی رخ داده است و سپس فهرست پرندگان کلمنتس نیز پذیرفته شد.

این تغییر به پیروی از چند منبع پرنده‌شناسی انجام شده است (Voelker & Light 2011; Dickinson & Christidis 2014; Cai et al.2018).

گونه‌هایی که در فهرست پرندگان ایران تحت تاثیر این تغییر قرار می‌گیرند، شامل سسک‌های پیشین سردۀ Sylvia به‌جز دو گونه سسک باغی و سسک سرسیاه است. فهرست گونه کنونی پرندگان ایران در سردۀ Curruca عبارتند از:

سسک سینه‌نواری (سینه‌راه‌راه)

Barred Warbler

Curruca nisoria

سسک گلوسفید کوچک

Lesser Whitethroat

Curruca curruca

سسک گلوسفید بزرگ

Common Whitethroat

Curruca communis

سسک چشم‌سفید شرقی

Eastern Orphean Warbler

Curruca crassirostris

سسک چشم‌سفید غربی

Western Orphean Warbler

Curruca hortensis

سسک بیابانی آسیایی

Asian Desert Warbler

Curruca nana

سسک سردودی

Menetries's Warbler

Curruca mystacea

سسک گلوسیاه

Rüppell's Warbler

Curruca ruppeli

منابع

Gill, F & D Donsker (Eds). 2020. IOC World Bird List (v 10.2)

Voelker, G & JE Light, 2011. Palaeoclimatic events, dispersal and migratory losses along the Afro‐European axis as drivers of biogeographic distribution in Sylvia warblers. BMC Evolutionary Biology, 11 (163): 1-13.

Dickinson EC & L Christidis (Eds). 2014. The Howard & Moore Complete Checklist of Birds of the World. 4^th Edition, Volume 2 Passerines. Aves Press, Eastbourne, U.K.

Cai T, A Cibois, P Alström, RGMoyle, JD Kennedy, S Shao, R Zhang, M Irestedt, PGP Ericson, M Gelang, Y Que, F Lei, J Fjeldså. 2018. Near-complete phylogeny and taxonomic revision of the world’s babbler (Aves: Passeriformes). Molecular Phylogenetics and Evolution. doi: https://doi.org/10.1016/j.ympev.2018.10.010.

*****

ثبت سسک گلوسفید کوچک در استان قم

Record of Lesser Whitethroat in Qom province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک گلوسفید کوچک Sylvia curruca

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: بوستان علوی، قم

استان: قم

زمان پایش: 1 اردیبهشت 1402

پایشگران: آقایان موسی مزینانیان و سعید نصرتی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان قم

Species: Lesser Whitethroat Sylvia curruca

No. of individuals: one individual

Place of observation: Alavi park, Qom

Province: Qom

Dates of observations: 21 April 2023

Observers: Musa Mazinanian & Saeed Nosrati

Remarks: The first record of this species for Qom province.

ثبت سنگ چشم پیشانی سفید در استان کرمان

Record of Masked Shrike in Kerman province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سنگ‌چشم پیشانی‌سفید Lanius nubicus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: روستای کوتک، کهنوج

استان: کرمان

زمان پایش: 27 فروردین 1403

پایشگران: آقایان حسین وزیری، عادل سالاری و اسماعیل دهقانی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Masked Shrike Lanius nubicus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Kutak village, Kahnuj

Province: Kerman

Date of observation: 15 April 2024

Observers: Hossein Vaziri, Adel Salari & Esmaeil Dehghani

Remarks: The first record of this species for Kerman province

ثبت چک بوته‌ای در استان کرمان

Record of Whinchat in Kerman province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: چک بوته‌ای Saxicola rubetra

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: روستای سرریگ، کهنوج

استان: کرمان

زمان پایش: 26 فروردین 1403

پایشگران: آقایان حسین وزیری، اسماعیل دهقانی و حسن سابکی

یدداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Whinchat Saxicola rubetra

No. of individuals: one individual

Place of observation: Sarrig village, Kahnuj

Province: Kerman

Date of observation: 14 April 2024

Observers: Hossein Vaziri, Esmaeil Dehghani & Hasan Sabaki

Remarks: The first record of this species for Kerman province

ثبت ریخت کرنگ فام از عقاب خالدار بزرگ در تیاب در بهمن 1397

Record of ‘fulvescens’ morph of Greater Spotted Eagle in Tiab in February 2019

چکیدۀ این ثبت

نوع اهمیت: ریخت کمیاب

نام: عقاب خالدار بزرگ، ریخت کُرنگ‌فام Clanga clanga, ‘fulvescens’ morph

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: خور تیاب، میناب

استان: هرمزگان

زمان پایش: 24 بهمن 1397

پایشگران: آقای رضا علی‌اصل

Type of important: Rare morph

Name: Greater Spotted Eagle Clanga clanga, ‘fulvescens’ morph

No. of individuals: one individual

Place of observation: Khour-e Tiab, Minab

Province: Hormozgan

Period of observation: 13 February 2019

Observers: Reza AliAsl

ثبت حواصیل هندی در استان کرمان

Record of Indian Pond Heron in Kerman province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: حواصیل (وکای) هندی Ardeola grayii

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: پارک شوباد، کهنوج

استان: کرمان

زمان پایش: 12 مرداد 1402

پایشگران: آقایان حسین وزیری، اسماعیل دهقانی و محمد درویشی

شناسایی‌کنندگان: ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کرمان

Species: Indian Pond Heron Ardeola grayii

No. of individuals: one individual

Place of observation: Shubad park, Kahnuj

Province: Kerman

Date of observation: 3 August 2023

Observers: Hossein Vaziri, Esmaeil Dehghani & Mohammad Darvishi

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species for Kerman province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک خوش صدا در مریوان در فروردین 1403

Record of Savi’s Warbler in Marivan in April 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک خوش‌صدا Locustella luscinioides

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: مریوان

استان: کردستان

زمان پایش: 23 فروردین 1403

پایشگران: آقای شورش وهابی

یادداشت: صدای این گونه ضبط شد.

Species: Savi’s Warbler Locustella luscinioides

No. of individuals: one individual

Place of observation: Marivan

Province: Kordestan

Dates of observations: 11 April 2024

Observers: Shoresh Vahabi

Remarks: Its voice was recorded.

ثبت سسک بیدی در استان یزد

Record of Willow Warbler in Yazd province

چکیده این ثبت

نام گونه: سسک بیدی Phylloscopus trochilus

شمار پرنده: 4 فرد

محل پایش: خضرآباد

استان: یزد

زمان پایش: 24 فروردین 1403

پایشگران: آقای حمید دهوئی و بانو سمیه ساعی

شناسایی‌کنندگان: محسن ملاح و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان یزد

Species: Willow Warbler Phylloscopus trochilus

No. of individuals: 4 individuals

Place of observation: Khezr-Abad

Province: Yazd

Date of observation: 12 April 2024

Observers: Hamid Dehoi & Somayeh Saei

Identified by: Mohsen Mallah & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species for Yazd province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک ابروزرد هیوم در سنندج در فروردین 1403

Record of Hume's Leaf Warbler in Sanandaj in April 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک ابروزرد هیوم Phylloscopus humei

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: سنندج

استان: کردستان

زمان پایش: 16 فروردین 1403

پایشگران: آقای بابک صادقی

شناسایی‌کنندگان: آقایان بابک صادقی، شاهو دربندی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کردستان

Species: Hume's Leaf Warbler Phylloscopus humei

No. of individuals: one individual

Place of observation: Sanandaj

Province: Kordestan

Dates of observation: 4 April 2024

Birdwatchers: Babak Sadeqi

Identified by: Babak Sadeqi, Shahoo Darbandi & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species in Kordestan province

ثبت دورگه اردک سرسبز و ارده ای در ارسنجان در اسفند 1402

Record of hybrid Mallard x Gadwall in Arsanjan in March 2024

چکیده این ثبت:

نام گونه: دورگه اردک سرسبز و اردک ارده‌ای

نوع ناهنجاری: دورگه

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: ارسنجان

استان: فارس

زمان پایش: 18 اسفند 1402

پایشگران: مرتضی نعمتی

شناسایی کنندگان: هومن درودی، ابوالقاسم خالقی‌زاده، دیک نول و درنا مجاب

یادداشت: از ویژگی‌های اردک سرسبز، سر سبزرنگ، طوق سفید، سینه تقریبا بلوطی، پوشپرهای پهلو خاکستری، پوشپرهای دمگاه و زیر دم سیاه هستند و از ویژگی‌های اردک ارده‌ای منقار نارنجی (با رگه‌های سیاه از اردک سرسبز) دمگاه و زیر دم سیاه (همانند اردک سرسبز) و گونه‌های حنایی‌رنگ در اثر آمیختگی رنگ ارده‌ای و سبز هستند. عکس‌های مشابه نیز در اینترنت وجود دارند.

Species: hybrid Mallard x Gadwall

Type of aberration: Hybrid

No. of individuals: one individual

Place of observation: Arsanjan

Province: Fars

Dates of observation: 8 March 2024

Observers: Morteza Nemati

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh, Houman Doroudi, Dick Newell & Dorna Mojab

ثبت تلیله دم سفید در استان اصفهان

Record of Temminck’s Stint in Esfahan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: تلیلۀ دم‌سفید Calidris temminckii

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب گاوخونی

استان: اصفهان

زمان پایش: بهمن 1402

پایشگران: آقای امین اخوت

شناسایی‌کنندگان: امین اخوت، ابوالقاسم خالقی‌زاده، سعید نصرتی و کرامت حافظی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان اصفهان

Species: Temminck’s Stint Calidris temminckii

No. of individuals: One individual

Place of observation: Gav-Khouni wetland

Province: Esfahan

Date of observation: February 2024

Observers: Amin Okhovvat

Identified by: Amin Okhovvat, Abolghasem Khaleghizadeh, Saeed Nosrati & Keramat Hafezi

Remarks: The first record of this species for Esfahan province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scrace birds of Iran

ثبت زردپره رخ زرد در هندیجان در فروردین 1403

Record of Cinereous Bunting in Hendijan in March 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: زردپره رخ‌زرد Emberiza cineracea

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 12 فروردین 1403

پایشگران: احمد محمدی و مصطفی عبادی

Species: Cinereous Bunting Emberiza cineracea

No. of individuals: One individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Date of observation: 31 March 2024

Observers: Ahmad Mohammadi & Mostafa Ebadi

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

نخستین رکورد کشوری گلوبادکنک کوچک در جزیره هرمز در فروردین 1403

First national record of Lesser Frigatebird in Hormoz Island in March 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: گلوبادکنک کوچک Fregata ariel

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: جزیره هرمز

استان: هرمزگان

زمان پایش: 5 فروردین 1403

پایشگران: آقای محمد نظامی

شناسایی‌کنندگان: عبدالرحمن السرحان، درنا مجاب، کرامت حافظی، پراساد گنپول، یان هریسون، ابوالقاسم خالقی‌زاده و هومن درودی

یادداشت: نخستین رکورد این گونه برای ایران و استان هرمزگان

کلید شناسایی: وجود لکه سفید روی شکم و متصل به زیر بال

Species: Lesser Frigatebird Fregata ariel

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hormoz Island

Province: Hormozgan

Date of observation: 24 March 2024

Observers: Mohammad Nezami

Identified by: Abdulrahman Al-Sirhan, Dorna Mojab, Keramat Hafezi, Prasad Ganpule, Ian Harrison, Abolghasem Khaleghizadeh & Houman Doroudi

Remarks: The first record of this species for Iran and Hormozgan province.

Identification key: A white patch on belly connected to underwing

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

سومین رکورد کشوری زردپره کوچک در داراب در اسفند 1402

Third national record of Little Bunting in Darab in March 2024

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: زردپره کوچک Emberiza pusilla

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: داراب

استان: فارس

زمان پایش: اسفند 1402

پایشگران: آقای پوریا پورشهید

شناسایی‌کنندگان: مهدی نقیبی، محسن ملاح، عبدالرحمن السرحان، دیک نول، مگنوس اولمن، پراساد گنپول، یان هریسون، اسکار کمبل، کرامت حافظی و هومن درودی

یادداشت: سومین رکورد این گونه برای ایران و نخستین رکورد این گونه برای استان فارس

Species: Little Bunting Emberiza pusilla

No. of individuals: one individual

Place of observation: Darab

Province: Fars

Date of observation: March 2024

Observers: Pooria Poorshahid

Identified by: Mahdi Naghibi, Mohsen Mallah, Abdulrahman Al-Sirhan,  Dick Newell, Magnus Ullman, Prasad Ganpule, Ian Harrison, Oscar Campbell, Keramat Hafezi & Houman Doroudi

Remarks: The third record of this species for Iran and first for Fars province.

ثبت سلیم پاسیاه (کوچک) در استان اصفهان

Record of Kentish Plover in Esfahan province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سلیم پاسیاه (کوچک) Charadrius alexandrinus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب گاوخونی

استان: اصفهان

زمان پایش: 13 فروردین 1403

پایشگران: آقای امین اخوت

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان اصفهان

Species: Kentish Plover Charadrius alexandrinus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Gav-Khouni wetland

Province: Esfahan

Date of observation: 1 April 2024

Observers: Amin Okhovvat

Remarks: The first record of this species for Esfahan province

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت سهره مغولی در توران در فروردین 1403

Record of Mongolian Finch in Touran in March 2024

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: سهرۀ مغولی Bucanetes (Eremopsaltria) mongolicus

شمار پرنده: 8 فرد

مکان پایش: پارک ملی توران

استان: سمنان

زمان پایش: 6 فروردین 1403

پایشگران: آقای هومن درودی

Species: Mongolian Finch Bucanetes (Eremopsaltria) mongolicus

No. of individuals: 8 individuals

Place of observation: Touran National Park

Province: Semnan

Date of observation: 25 March 2024

Observers: Houman Doroudi

ثبت سسک برگی کوچک در استان یزد

Record of Plain Leaf Warbler in Yazd province

چکیده این ثبت

نام گونه: سسک برگی کوچک Phylloscopus neglectus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: خضرآباد

استان: یزد

زمان پایش: 4 فروردین 1403

پایشگران: بانو سمیه ساعی

شناسایی‌کنندگان: محسن ملاح و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان یزد

Species: Plain Leaf Warbler Phylloscopus neglectus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Khezr-Abad

Province: Yazd

Date of observation: 23 March 2024

Observers: Somayeh Saei

Identified by: Mohsen Mallah & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species for Yazd province

ثبت رکوردهای بازیابی حلقه‌گذاری در پرندگان ایران

All records of ringing recoveries of Iranian birds

ثبت بازیابی سهره زرد اوراسیایی از شیراز حلقه گذاری شده در چک

Record of recovery of Eurasian Siskin from Shiraz ringed in Czech

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سهرۀ زرد اوراسیایی Spinus spinus

کد حلقه: حلقه فلزی با کد CZP SC97249

سن و جنس: نر

مکان حلقه‌گذاری: کروپا، پراگ (جمهوری چک)

زمان حلقه‌گذاری: 19 فوریه 2022

نام حلقه‌گذار: میخائلا سیرووا

مکان بازیابی حلقه: شیراز (استان فارس، ایران)

زمان بازیابی حلقه: 8 آذر 1402 (29 نوامبر 2023)

وضعیت پرنده در زمان بازیابی: زنده در طبیعت

نام یابنده حلقه: آقای اسحاق فرهنگ راد

فاصله تقریبی: 3882 کیلومتر

مدت زمان بازیابی حلقه پس از حلقه‌گذاری: 648 روز

Species: Eurasian Siskin Spinus spinus

Ring code: Metal ring CZP SC97249

Age and sex: Male

Place of ringing: Krupá, Praha (Czech)

Date of ringing: 19 February 2022

Name of ringer: Michaela Syrová

Place of recovery: Shiraz (Fars province, Iran)

Date of recovery: 29 November 2023

Name of finder: Isaac Farhang Rad

Distance: 3882 km

Period between ringing and recovery: 648 days

ثبت زردپره کوهی در استان مرکزی

Record of Rock Bunting in Markazi province

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: زردپره کوهی Emberiza cia

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: کرهرود، اراک

استان: مرکزی

زمان پایش: 4 فروردین 1403

پایشگر: آقای عمران حاجیان

شناسایی‌کنندگان: ابولقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان مرکزی

Species: Rock Bunting Emberiza cia

No. of individuals: one individual

Place of observation: Karahrud, Arak

Province: Markazi

Date of observation: 23 March 2024

Observer: Emran Hajian

Identified by: Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The first record of this species for Markazi province.

یادداشتی دربارۀ نام فارسی ابیا

Persian name of Woodcock

یکی از نام‌های فارسی پرندگان ایران، «ابیا» است.

این نام، از ریشۀ یک نام طبری (مازندرانی) است که در بهشهر به همین شکل آوایی «ابیا» (Abiyâ) گفته می‌شود و در مناطق بابل و فریدونکنار با نام‌های «اَیا» (Ayâ) و «اَیّا» (Ayyâ) خوانده می‌شود.

نام ابیا، نخست در در کتاب جرویس رید، برای این پرنده به کار رفت. سپس این نام در کتاب پرندگان ایران (اسکات و دیگران، 1354) و دیگر کتاب‌های پرنده‌شناسی ایران، به کار رفت که در نام انگلیسی آنها واژۀ Woodcock وجود دارد. ابیاها دارای پاهای کوتاه ولی نوکِ دراز هستند.

در جهان، هشت گونه ابیا وجود دارد که دو گونه مهم آن ابیای اوراسیایی (Scolopax rusticola) و ابیای آمریکایی (Scolopax minor) هستند. شش گونۀ دیگر بوم‌زاد جنوب شرق آسیا هستند. همچنین سنگوارۀ پنج گونۀ منقرض‌شده از ابیاها نیز در جهان یافت شده است.

در ایران، تنها یک گونه در میان گونه‌های پرندگان ایران دیده می‌شود که در زیر آمده است:

ابیا (یا ابیای اوراسیایی) Eurasian Woodcock

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت اردک مرمری در هندیجان در اسفند 1402

Record of Marbled Duck in Hendijan in March 2024