کمیته ثبت پرندگان ایران Iran Bird Records Committee

افزودن واژه شمالی به نام فارسی غراب سیاه

Adding second name of Northern (Common) Raven

یکی از پرندگان خانواده کلاغان در ایران، «غراب سیاه (معمولی)» است. نام انگلیسی آن در ای‌بِرد به شکل Common Raven و در فهرست آی‌اوسی به شکل Northern Raven به کار می‌رود. برای نام فارسی این گونه، در گذشته نام «غراب معمولی» به کار می‌رفت.

در سال 1400، به دلیل بحث‌های حفاظتی گونه‌ها، واژۀ به‌کاررفتۀ «معمولی» در برخی گونه‌ها با واژه‌های دیگر جایگزین شده بود که یکی از آنها نام «غراب معمولی» بود.

پراکنش این گونه در نیم‌کرۀ شمالی زمین و در ایران نیز در نیمۀ شمالی و غرب ایران است. نام "غراب شمالی" می‌تواند یادآوری‌کنندۀ پراکنش این گونه و نیز ایجاد قرینه در برابر پراکنش جنوبی «غراب گردن‌قهوه‌ای» در جنوب کشور هم باشد.

در عین حال، در رای‌گیری کمیتۀ ثبت پرندگان ایران در تابستان 1400، نام «غراب سیاه» در اولویت قرار گرفت تا ایجاد قرینۀ ذهنی مستقیم در برابر وچود رنگ قهوه‌ای در نام «غراب گردن‌قهوه‌ای» مقایسه رنگ خوبی ایجاد می نماید.

همچنین پیشنهاد دیگر «غراب کوهی» بود که در اولویت قرار نگرفته بود.

در کمیتۀ ثبت پرندگان ایران، نام‌گذاری انگلیسی پرندگان ایران به طور عمده از فهرست جهانی آی‌اوسی پیروی می‌شود. اکنون برای هماهنگی بیشتر فهرست پرندگان ایران با فهرست‌های جهانی، نام «غراب شمالی» به عنوان نام دوم این گونه، درون پرانتز افزوده می‌شود.

نیاز به یادآوری است که فهرست‌های جهانی پرندگان نیز در حال یکپارچه شدن هستند و در آیندۀ نزدیک در قالب AviList آورده خواهند شد. به هر روی، تا زمان تعیین تکلیف نام انگلیسی جهانی یکسان برای این گونه، باید منتظر بمانیم و ببینیم که کدام نام برگزیده خواهد شد: «غراب معمولی» یا «غراب شمالی».

بنابر این، بر پایۀ سیاست هماهنگی بیشتر بین نام‌های فارسی و انگلیسی، واژۀ «شمالی» به عنوان نام فارسی دوم این گونه درون پرانتز آورده می‌شود و ازین پس نام فارسی این گونه، به شکل ترکیبی «غراب سیاه (شمالی)»، در فهرست‌های پرندگان ایران نوشته خواهد شد.

غراب سیاه (شمالی)

Northern (Common) Raven

Corvus corax

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

هفتمین رکورد کشوری

سسک گل (پالاس) در تهران در آذر 1404

Seventh national record of

Pallas's Leaf Warbler in Tehran in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک گل (پالاس) Phylloscopus proregulus

شمار پرنده: 3 فرد

محل پایش: تهران

استان: تهران

زمان پایش: 24 آذر 1404

پایشگر: آقای بهنام مُلک‌آرایی

یادداشت: هفتمین رکورد این گونه برای ایران و دومین رکورد برای استان تهران.

Species: Pallas's Leaf Warbler Phylloscopus proregulus

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Tehran

Province: Tehran

Date of observation: 15 December 2025

Observer: Behnam MolkAraee

Remarks: The seventh record of this species for Iran and the second for Tehran province.

ثبت گونه‌های افزایشی پرندگان ایران

Records of increasing bird species of Iran

گزارش طوطی طوق صورتی در تبریز در آذر 1404

Report of Rose-ringed Parakeet in Tabriz in December 2025

چکیدۀ این ثبت:

اهمیت گونه: در حال افزایش

نام گونه: طوطی طوق‌صورتی Psittacula krameri

شمار پرنده: دستِ‌کم یک فرد

محل پایش: بوستان شاه‌گُلی، تبریز

استان: آذربایجان شرقی

زمان پایش: 24 آذر 1404

پایشگران: آقای کوشا زواره

یادداشت: این گونه، یک پرنده قفسی به شمار می‌رود و تا زمان دیدن دستِ‌کم دو فرد و تشکیل یک جمعیت پایدار، به فهرست پرندگان استان آذربایجان شرقی افزوده نخواهد شد.

Type of important species: increasing

Species: Rose-ringed Parakeet Psittacula krameri

No. of individuals: At least one individual

Place of observation: Shah-Goli park, Tabriz

Province: East Azarbaijan

Period of observations: 15 December 2025

Observers: Kusha Zavareh

Note: This species is a cage bird will not be added to checklist of the birds of East Azarbaijan province, unless observation of more than one individual and making a stable population.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در ملایر در آذر 1400

Record of Cinereous Vulture in Malayer in December 2021

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: 2 فرد

محل پایش: ملایر

استان: همدان

زمان پایش: آذر 1400

پایشگران: پدرام شبیری، ستاره چگینی و یاسر علی‌یاری

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Malayer

Province: Hamedan

Date of observation: December 2021

Observers: Pedram Shobeiri, Setareh Chegini & Yaser Aliari

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در لواسان در آبان 1399

Record of Cinereous Vulture in Lavasan in November 2020

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: 3 فرد

محل پایش: جاده تلو، لواسان

استان: تهران

زمان پایش: 26 آبان 1399

پایشگران: آقای علیرضا کیانی‌نژاد

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: 3 individuals

Place of observation: Tallu road, Lavasan

Province: Tehran

Date of observation: 16 November 2020

Observers: Alireza Kianinezhad

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در گندمان در آذر 1400

Record of Cinereous Vulture in Gandoman in December 2021

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: گندمان

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: آذر 1400

پایشگران: آقای روح اله عسگری

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Gandoman

Province: Charmahal va Bakhtiari

Date of observation: December 2021

Observers: Ruhollah Asgari

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در زاهدان در آذر 1402

Record of Cinereous Vulture in Zahedan in November 2023

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: زاهدان

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 9 آذر 1402

پایشگران: آقای محمدامین آتش‌پنجه

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Zahedan

Province: Sistan va Baluchestan

Date of observation: 30 November 2023

Observers: MahammadAmin AtashPanjeh

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در بوشهر در بهمن 1399

Record of Cinereous Vulture in Bushehr in February 2021

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: بوشهر

استان: بوشهر

زمان پایش: بهمن 1399

پایشگران: آقای مسعود فربود

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Bushehr

Province: Bushehr

Date of observation: February 2021

Observers: Masoud Farbood

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در بجنورد در تیر 1399

Record of Cinereous Vulture in Bojnurd in July 2020

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: بجنورد

استان: خراسان شمالی

زمان پایش: تیر 1399

پایشگران: آقای حمیدرضا ساعدی

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Bojnurd

Province: North Khorasan

Date of observation: July 2020

Observers: HamirdReza Saedi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در بندر لنگه در دی 1398

Record of Cinereous Vulture in Bandar Lengeh in January 2020

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: بندر لنگه

استان: هرمزگان

زمان پایش: 25 دی 1398

پایشگران: آقای خالد دهقان‌پیر

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Bandar Lengeh

Province: Hormozgan

Date of observation: 15 January 2020

Observers: Khaled Dehghanpir

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of rare birds of Iran

ثبت دال سیاه در اهواز در بهمن 1398

Record of Cinereous Vulture in Ahwaz in February 2020

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: دال سیاه Aegypius monachus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: اهواز

استان: خوزستان

زمان پایش: 20 بهمن 1398

پایشگران: آقایان مهدی چلانی و کرامت حافظی

Species: Cinereous Vulture Aegypius monachus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Ahwaz

Province: Khuzestan

Date of observation: 9 February 2020

Observers: Mehdi Chalani & Keramat Hafezi

افزودن گونۀ دال سیاه به فهرست پرندگان کمیاب ایران

Adding Cinereous Vulture to list of Scarce Birds of Iran

یکی از گونه‌های پرندگان ایران، «دال سیاه» با نام انگلیسی Cinereous Vulture و نام علمی Aegypius monachus است.

با توجه به درخواست چند نفر از پرنده‌نگرهای برجسته ایران و کمبود داده این گونه برای ایران، این گونه به فهرست گونه‌های کمیاب ایران افزوده می‌شود و ازین پس، همۀ رکوردهای آن در کشور ثبت و اعلام خواهد شد.

دال سیاه

Cinereous Vulture

Aegupius monachus

*****

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

سیزدهمین رکورد کشوری

ثبت صعوه گلوسیاه در چناران در آذر 1404

Thirteenth national record of

Black-throated Accentor in Chenaran in December 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: صعوۀ گلوسیاه Prunella atrogularis

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: چناران

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 23 آذر 1404

پایشگران: آقایان سیدمهدی نقیبی و محمد فلاح‌نژاد

یادداشت: سیزدهمین رکورد کشوری این گونه برای ایران

Species: Black-throated Accentor Prunella atrogularis

No. of individuals: One individual

Place of observation: Chenaran

Province: Khorasan-e Razavi

Dates of observation: 14 December 2025

Observers: Seyed Mahdi Naghibi & Mohammad Fallahnezhad

Note: Thirteenth national record of this species for Iran

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

ششم رکورد کشوری

سسک گل (پالاس) در درمیان در آذر 1404

Sixth national record of

Pallas's Leaf Warbler in Darmiyan in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک گل (پالاس) Phylloscopus proregulus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: روستای تخته‌جان، درمیان

استان: خراسان جنوبی

زمان پایش: 22 آذر 1404

پایشگر: آقای احسان آخوندی

یادداشت: ششمین رکورد این گونه برای ایران و دومین رکورد برای استان خراسان جنوبی.

Species: Pallas's Leaf Warbler Phylloscopus proregulus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Takhte-Jan village, Darmiyan

Province: South Khorasan

Date of observation: 13 December 2025

Observer: Ehsan Akhondi

Remarks: The sixth record of this species for Iran and the second for South Khorasan province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت خروس کلی اجتماعی در رودبار جنوب در آذر 1404

Record of Sociable Lapwing in Rudbar-e Jonub in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: خروس‌کُلی اجتماعی (ابروسفید) Vanellus gregarius

شمار پرنده: 71 فرد

محل پایش: رودبار جنوب

استان: کرمان

زمان پایش: 21 آذر 1404

پایشگران: آقای یونس خواجویی

Species: Sociable Lapwing Vanellus gregarius

No. of individuals: 71 individuals

Place of observation: Rudbar-e Jonub

Province: Kerman

Dates of observations: 12 December 2025

Observers: Yunos Khajouei

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در چابهار در آذر 1404

Record of Eastern Imperial Eagle in Chabahar in December 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: یک فرد حلقه‌گذاری‌شده

محل پایش: چابهار، سه راهی نیکشهر

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 11 آذر 1404

پایشگران: آقایان سید محمود حسینی و امین زاهدی

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: one ringed individual

Place of observation: Chabahar, Nikshahr cross

Province: Sistan va Baluchestan

Period of observations: 2 December 2025

Observers: Seyed Mahmoud Hosseini & Amin Zahedi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در همدان در مهر 1404

Record of Eastern Imperial Eagle in Hamedan in October 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: 4 فرد

محل پایش: همدان

استان: همدان

زمان پایش: 24 مهر 1404

پایشگران: آقای علی ثقفی

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: 4 individuals

Place of observation: Hamedan

Province: Hamedan

Period of observations: 16 October 2025

Observers: Ali Saghafi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت خروس‌کلی اجتماعی در بندر ترکمن در آبان 1404

Record of Sociable Lapwing in Bandar Turkmen in November 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: خروس‌کُلی اجتماعی (ابروسفید) Vanellus gregarius

شمار پرنده: 46 فرد

محل پایش: بندر ترکمن

استان: گلستان

زمان پایش: آبان 1404

پایشگر: آقای مجید سعادتفر

یادداشت: نخستین رکورد 3 فرد در تاریخ 23 شهریور 1404 و واپسین رکورد، 14 فرد در تاریخ 7 آذر 1404 بود.

Species: Sociable Lapwing Vanellus gregarius

No. of individuals: 46 individuals

Place of observation: Bandar Turkmen

Province: Golestan

Dates of observations: November 2025

Observers: Majid Saadatfar

Note: Its first observation was three individuals on 14 September 2025 and its last observation was 14 individuals on 5 December 2025.

ثبت مگس‌گیر سینه‌سرخ در استان کردستان

Record of Red-breasted Flycatcher in Kordestan province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: مگس‌گیر سینه‌سرخ Ficedula parva

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: سنندج

استان: کردستان

زمان پایش: 5 آبان 1404

پایشگران: آقای شورش وهابی

شناسایی‌کنندگان: شورش وهابی، اُسکار کمبل، محسن ملاح، کرامت حافظی، هومن درودی و آرش حبیبی آزاد

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان کردستان

Species: Red-breasted Flycatcher Ficedula parva

No. of individuals: one individual

Place of observation: Sanandaj

Province: Kordestan

Date of observation: 27 October 2025

Observers: Shoresh Vahabi

Identified by: Shoresh Vahabi, Oscar Campbell, Mohsen Mallah, Keramat Hafezi, Houman Doroudi & Arash Habibi Azad

Remarks: New species for Kordestan province

ثبت رکوردهای بازیابی حلقه‌گذاری در پرندگان ایران

All records of ringing recoveries of Iranian birds

ثبت بازیابی هوبره آسیایی از قزاقستان در شهر بابک در مهر 1404

Record of recovery of Asian Houbara from Kazakhstan in Shahr-e Babak in October 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: هوبرۀ آسیایی Chlamydotis macqueenii

کد حلقه: حلقه پلاستیکی زرد 7K96

سن و جنس: پرندۀ نر قفسی، جوجۀ اردیبهشت 1401

مکان حلقه گذاری: رهاسازی در لِپسی، شرق قزاقستان

تاریخ حلقه گذاری: رهاسازی در سپتامبر 2021 (شهریور 1401)

نام حلقه گذار: --

مکان بازیابی حلقه: شهر بابک (استان کرمان، ایران)

تاریخ بازیابی حلقه: 19 مهر 1404

نام یابندگان حلقه: آقای محمدمهدی کریمیان

گزارشگران: آقای محمدمهدی کریمیان و بانو ریحانه میران‌زاده

Species: Asian Houbara Chlamydotis macqueenii

Ring code: Plastic ring, Yellow, 7K96

Age and sex: male captive bred, hatched in May 2022

Place of ringing: Lepsi, eastern Kazakhstan

Date of ringing: released in September 2022

Name of ringer: --

Place of recovery: Shahr-e Babak (Kerman province, Iran)

Date of recovery: 11 October 2025

Name of finder: MohammadMehdi Karimian

Reporter: MohammadMehdi Karimian & Reyhaneh Miranzadeh

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

دومین رکورد کشوری

کوکو-باز معمولی در چهابهار در آذر 1404

Second national record of

Common Hawk-Cuckoo in Chabahar in December 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: کوکو-باز معمولی Hierococcyx varius

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تیس، چابهار

استان: سیستان و بلوچستان

زمان پایش: 21 آذر 1404

پایشگران: آقایان سیدمحمود حسینی و امین زاهدی

شناسایی‌کنندگان: سیدمحمود حسینی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

یادداشت: دومین رکورد این گونه برای ایران و استان سیستان و بلوچستان

Species: Common Hawk-Cuckoo Hierococcyx varius

No. of individuals: one individual

Place of observation: Tiss, Chabahar

Province: Sistan va Baluchestan

Date of observation: 12 December 2025

Observers: Seyed Mahmoud Hosseini & Amin Zahedi

Identified by: Seyed Mahmoud Hosseini & Abolghasem Khaleghizadeh

Remarks: The second record of this species for Iran and Sistan va Baluchestan province.

ثبت چکاوک هدهدی در استان قزوین

Record of Greater Hoopooe-Lark in Qazvin province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: چکاوک هدهدی Alaemon alaudipes

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: دشت الله آباد، قزوین

استان: قزوین

زمان پایش: آذر 1404

پایشگر: آقای رامین رمضانی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان قزوین

Species: Greater Hoopooe-Lark Alaemon alaudipes

No. of individuals: one individual

Place of observation: Allahabad plain, Qazvin

Province: Qazvin

Date of observation: early December 2025

Observers: Ramin Ramezani

Remarks: The first record of this species for Qazvin province

ثبت همه رکوردهای زیرگونه‌های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم سرخ سیاه اروپایی در قم در دی 1399

Record of Phoenicurus ochruros gibraltariensis in Qom in January 2021

چکیدۀ این ثبت:

نام زیرگونه: دم‌سرخ سیاه اروپایی Phoenicurus ochruros gibraltariensis

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: روستای البرز، قم

استان: قم

زمان پایش: 14  دی 1399

پایشگران: آقای سعید نصرتی

شناسایی‌کنندگان: سعید نصرتی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

Subspecies: European Black Redstart Phoenicurus ochruros gibraltariensis

No. of individuals: One individual

Place of observation: Alborz village, Qom

Province: Qom

Date of observation: 5 January 2021

Observers: Saeed Nosrati

Identified by: Saeed Nosrati & Abolghasem Khaleghizadeh

ثبت رکوردهای بازیابی حلقه‌گذاری در پرندگان ایران

All records of ringing recoveries of Iranian birds

ثبت بازیابی هوبره آسیایی از قزاقستان در ابرکوه در آذر 1404

Record of recovery of Asian Houbara from Kazakhstan in Abarkuh in December 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: هوبرۀ آسیایی Chlamydotis macqueenii

کد حلقه: حلقه پلاستیکی زرد 9608

سن و جنس: پرندۀ نر قفسی، جوجۀ خرداد 1401

مکان حلقه گذاری: رهاسازی در کندرلی، غرب قزاقستان

تاریخ حلقه گذاری: رهاسازی در 8 سپتامبر 2022 (شهریور 1401)

نام حلقه گذار: --

مکان بازیابی حلقه: ابرکوه (استان یزد، ایران)

تاریخ بازیابی حلقه: 15 آذر 1404

نام یابندگان حلقه: آقای مسلم اکبری

گزارشگران: آقای مسلم اکبری و بانو ریحانه میران‌زاده

Species: Asian Houbara Chlamydotis macqueenii

Ring code: Plastic ring, Yellow, 9608

Age and sex: male captive bred, hatched in June 2022

Place of ringing: Kenderli, western Kazakhstan

Date of ringing: released on 8 September 2022

Name of ringer: --

Place of recovery: Abarkuh (Yazd province, Iran)

Date of recovery: 6 December 2025

Name of finder: Moslem Akbari

Reporters: Moslem Akbari & Reyhaneh Miranzadeh

ثبت کوچ گونه‌ها

Records of migration of species

ثبت نخستین روز رسیدن سسک تاج طلایی به  تالش در آبان 1404

Record of arrival date of Goldcrest to Talesh in October 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه:  سسک تاج‌طلایی   Regulus regulus

شمار پرنده: 30 فرد

مکان پایش: تالش

استان: گیلان

دوره پایش: پایش پیوسته

نخستین روز رسیدن: 8 آبان 1402

پایشگران: آقای فردین نظیری

Species: Goldcres Regulus regulus

No. of individuals: 30 individuals

Monitoring place: Talesh

Province: Gilan

Observation period: Continuous observation

Arrival date of observation: 30 October 2025

Observers: Fardin Naziri

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سسک ابروزرد هیوم در جم در آذر 1404

Record of Hume's Leaf Warbler in Jam in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سسک ابروزرد هیوم Phylloscopus humei

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: جم

استان: بوشهر

زمان پایش: 13 آذر 1404

پایشگران: بانو سپیده مورچگانی

Species: Hume's Leaf Warbler Phylloscopus humei

No. of individuals: one individual

Place of observation: Jam

Province: Bushehr

Dates of observation: 4 December 2025

Observers: Sepideh Murchegani

اصلاح نام عمومی شاه‌مگس‌گیر برای Monarch

Persian name for the Monarch common name

یکی از چالش‌های برجای‌مانده دربارۀ نام فارسی پرندگان ایران، کاربرد نام «مگس‌گیر» برای Monarch است که یک گونه از آنها یعنی مگس‌گیر کاکل‌سیاه (Black-naped Monarch Hypothymis azurea) در ایران ثبت شده است. همان‌طور که می‌دانیم Monarchs گروهی از پرندگان جهان هستند که همچنین با عنوان Monarch Flycatchers نامیده می‌شوند و در تیرۀ Monarchidae جای دارند. در جهان 56 گونه پرنده با نام Monarch نامیده می‌شود. بنابر این، نیاز است تا نام عمومی فارسی مناسب و متفاوت از مگس‌گیرها برای آنها برگزیده شود.

نیلز به یادآوری است که Monarch به معنی پادشاه و شهریار است که نوعی پادشاهی و دولت موروثی است. همچنین نام گروهی از پروانه‌ها به‌ویژه گونۀ Monarch butterfly در فارسی «پروانۀ شهریار» است.

برای گزینش نام فارسی برای این گروه از پرندگان، سه گزینه پیش رو داشتیم:

1. شهریارک (افزودن پسوند «ک» همانند برخی نام‌های دیگر و برای ایجاد تفاوت نام با واژۀ انسانی شهریار برای ساختن معادل در برابر Monarch در پرندگان)
2. شاه‌مگس‌گیر (حفظ نام پیشین و افزودن پیشوند «شاه» برای ساختن نام ترکیبی تک‌واژه‌ای برای نام کاملتر و مترادف آن یعنی Monarch Flycatcher)
3. مگس‌گیر شهریار(ک) (معادل فارسی برای نام کاملتر و مترادف آن یعنی Monarch Flycatcher)

پس از نظرخواهی از اعضا و همکاران کمیتۀ ثبت پرندگان، گزینۀ دوم یعنی «شاه‌مگس‌گیر» با رای بیشتری برگزیده شد. بنابر این، ازین پس در فهرست‌های پرندگان ایران، نام گونۀ موجود در ایران به شکل زیر نوشته خواهد شد.

شاه‌مگس‌گیر کاکل‌سیاه

Black-naped Monarch

Hypothymis azurea

*****

ثبت جمعیت زیرگونه‌های مهم در ایران

Records of population of important subspecies in Iran

ثبت کاکایی (پشت سیاه) سیبری در کهریزک در آذر 1404

Record of Heuglin’s (Siberian) Gull in Kahrizak in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام زیرگونه: کاکایی (پشت‌سیاه) سیبری Larus fuscus heuglini

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: پسماند زباله آرادکوه، کهریزک

استان: تهران

زمان پایش: 14 آذر 1404

پایشگران: آقای سعید نصرتی

شناسایی‌کننده: دکتر عباس عاشوری

یادداشت: نخستین ثبت این زیرگونه برای استان تهران

Subspecies: Heuglin’s (Siberian) Gull Larus fuscus heuglini

No. of individuals: one individual

Place of observation: AradKuh waste, Kahrizak

Province: Tehran

Dates of observation: 5 December 2025

Observers: Saeed Nosrati

Identified by: Abbas Ashoori

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت سهره کوهی در تبریز در آذر 1404

Record of Twite in Tabriz in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: سهرۀ کوهی Linaria flavirostris

شمار پرنده: 6 فرد

مکان پایش: سفیده‌خوان (ایسپیره خون)، تبریز

استان: آذربایجان شرقی

زمان پایش: 14 آذر 1404

پایشگران: آقایان رضا برازنده و ستّار شیری

Species: Twite Linaria flavirostris

No. of individuals: 6 individuals

Place of observation: Sefideh Khan, Ispireh Khun, Tabriz

Province: East Azarbaijan

Dates of observation: 5 December 2025

Observers: Reza Barazandeh & Sattar Shiri

ثبت بلبل زیردم سرخ در کیش در آذر 1404

Record of Red-vented Bulbul in Kish in December 2025

چکیدۀ این گزارش

نام گونه: بلبل زیردم‌سرخ Pycnonotus cafer

شمار پرنده: 2 فرد

مکان پایش: کیش

استان: هرمزگان

زمان پایش: آذر 1404

پایشگر: آقای اسماعیل باقریان

یادداشت: دیده شدن این پرنده در جزیره کیش، به عنوان جمعیت پایدار به شمار می‌رود.

Species: Red-vented Bulbul Pycnonotus cafer

No. of individuals: 2 individuals

Place of observation: Kish Island

Province: Hormozgan

Date of observation: December 2025

Observers: Esmaeil Bagherian

Remarks: Observation of this species on Kish Island is considered as sustainable population.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of Scarce birds of Iran

ثبت کبوتر چشم‌زرد در شورک ملکی در آذر 1404

Record of Yellow-eyed Dove in Shourak Maleki in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: کبوتر چشم‌زرد Columba eversmanni

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: شورک ملکی، سرخس

استان: خراسان رضوی

زمان پایش: 15 آذر 1404

پایشگران: آقایان حسین محمودیان و محسن ملاح

Species: Yellow-eyed Dove Columba eversmanni

No. of individuals: one individual

Place of observation: Shourak Maleki, Sarakhs

Province: Khorasan-e Razavi

Date of observation: 6 December 2025

Observers: Hossein Mahmoudian & Mohsen Mallah

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

چهارمین رکورد کشوری پیپت (نازپای) سیبری در نوکنده در آبان 1396

Fourth national record of Siberian Pipit in Nowkandeh in November 2017

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: پیپت (نازپای) سیبری Anthus japonicus

شمار پرنده: 2 فرد

زمان پایش: 26 آبان 1396

محل پایش: نوکنده

استان: گلستان

پایشگران: آقای مجید سعادتفر

شناسایی‌کنندگان: پِر آلستروم، عبدالرحمن السرحان، علی مهدوی، شاهو دربندی، یان هریسون، هومن درودی و اُسکار کمبل

یادداشت: چهارمین رکورد کشوری و نخستین رکورد این گونه از استان گلستان

Species: Siberian Pipit Anthus japonicus

No. of individuals: 2 individuals

Date of observation: 17 November 2017

Place of observation: Nowkandeh

Province: Golestan

Observer: Majid Saadatfar

Identified by: Per Alstrom, Abdulrahman Al-Sirhan, Ali Mahdavi, Shaho Darbandi, Ian Harrison, Houman Doroudi & Oscar Campbell

Remarks: Fourth national record and the first record of this species from Golestan province.

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت قوی کوچک در سولدوز در آذر 1404

Record of Tundra Swan in Solduz in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: قوی کوچک Cygnus columbianus bewickii

شمار پرنده: 14 فرد

محل پایش: تالاب سودلدوز

استان: آذربایجان غربی

زمان پایش: 15 آذر 1404

پایشگران: آقایان فرشید دیلمقانی و بهزاد زارعی

شناسایی‌کننده و گزارشگر: آقای ستار شیری

Species: Tundra Swan Cygnus columbianus bewickii

No. of individuals: 14 individuals

Place of observation: Solduz wetland

Province: West Azarbaijan

Date of observation: 6 December 2025

Observers: Farshid Dilmaqani & Behzad Zarei

Identifier & Reporter: Sattar Shiri

ثبت چرخ‌ریسک دم‌دراز در استان تهران

Record of Long-tailed Tit in Tehran province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: چرخ‌ریسک دم‌دراز Aegithalos caudatus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: باغ گیاهشناسی

استان: تهران

زمان پایش: 14-15 آذر 1404

پایشگران: آقای هومن درودی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان تهران

Species: Long-tailed Tit Aegithalos caudatus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Botanical garden

Province: Tehran

Dates of observation: 5-6 December 2025

Observers: Houman Doroudi

Remarks: The first record of this species for Tehran province

ثبت همه رکوردهای زیرگونه‌های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم سرخ سیاه اروپایی در بند علیخان در آبان 1404

Record of Phoenicurus ochruros gibraltariensis in Band Alikhan in October 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام زیرگونه: دم‌سرخ سیاه اروپایی Phoenicurus ochruros gibraltariensis

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: تالاب بند علیخان، ورامین

استان: تهران

زمان پایش: 8 آبان 1404

پایشگران: آقایان سعید میرسعیدی و هومن درودی

شناسایی‌کنندگان: آقای هومن درودی

Subspecies: European Black Redstart Phoenicurus ochruros gibraltariensis

No. of individuals: One individual

Place of observation: Band Alikhan, Varamin

Province: Tehran

Date of observation: 30 October 2025

Observers: Saeed Mirsaeedi & Houman Doroudi

Identified by: Houman Doroudi

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

هشتمین رکورد کشوری مگس گیر بهشتی هندی در زیدون در آذر 1404

Eighth national record of Indian Paradise Flycatcher in Zeydun in December 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: مگس‌گیر بهشتی هندی Terpsiphone paradisi

شمار پرنده: یک فرد ماده

محل پایش: زیدون، بهبهان

استان: خوزستان

زمان پایش: 11 آذر 1404

پایشگران: آقای کورش کوپی

گزارشگر: آقای کرامت حافظی

یادداشت: هشتمین رکورد این گونه برای ایران و نخستین رکورد این گونه برای استان خوزستان.

Species: Indian Paradise Flycatcher Terpsiphone paradisi

No. of individuals: one individual female

Place of observation: Zeydun, Behbahan

Province: Khuzestan

Date of observation: 2 December 2025

Observers: Kourosh Kopi

Reporter: Keramat Hafezi

Remarks: The eighth record of this species for Iran and first record for Khuzestan province.

ثبت دم‌سرخ پشت‌بلوطی در استان بوشهر

Record of Eversmann’s Redstart in Bushehr province

چکیدۀ این ثبت:

نام گونه: دم‌سرخ پشت‌بلوطی Phoenucurus erythronotus

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: عسلویه

استان: بوشهر

زمان پایش: 13 آذر 1404

پایشگران: سیدمهدی نقیبی

یادداشت: نخستین ثبت این گونه برای استان بوشهر

Species: Eversmann’s Redstart Phoenucurus erythronotus

No. of individuals: one individual

Place of observation: Asaluyeh

Province: Bushehr

Date of observation: 4 December 2025

Observers: Seyed Mahdi Naghibi

Note: The first record of this species for Bushehr province

ثبت همه رکوردهای پرندگان نایاب ایران

All records of rare birds of Iran

ششمین رکورد کشوری پیپت (نازپای) سیبری در چالوس در آبان 1404

Sixth national record of Siberian Pipit in Chalus in November 2025

چکیدۀ این ثبت

نام گونه: پیپت (نازپای) سیبری Anthus japonicus

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: چالوس

استان: مازندران

زمان پایش: 22 آبان 1404

پایشگران: بانو الهه افسانه

شناسایی‌کنندگان: محسن ملاح، آرش حبیبی آزاد، پر آلستروم و هومن درودی

یادداشت: ششمین رکورد کشوری و نخستین رکورد این گونه برای استان مازندران

Species: Siberian Pipit Anthus japonicus

No. of individuals: One individual

Place of observation: Chalus

Province: Mazandaran

Date of observation: 13 November 2025

Observers: Elaheh Afsaneh

Identified by: Mohsen Mallah, Arash Habibi-Azad, Per Alstrom & Houman Doroudi

Remarks: Sixth national record and the first record of this species from Mazandaran province.

ثبت ریخت کرنگ فام از عقاب خالدار بزرگ در هندیجان در آذر 1404

Record of ‘fulvescens’ morph of Greater Spotted Eagle in Hendijan in November 2025

چکیدۀ این ثبت

نوع اهمیت: ریخت کمیاب

نام: عقاب خالدار بزرگ، کُرنگ فام Clanga clanga, ‘fulvescens’ morph

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: هندیجان

استان: خوزستان

زمان پایش: 8 آذر 1404

پایشگران: آقای احمد محمدی

Type of important: Rare morph

Name: Greater Spotted Eagle Clanga clanga, ‘fulvescens’ morph

No. of individuals: one individual

Place of observation: Hendijan

Province: Khuzestan

Period of observation: 29 November 2025

Observers: Ahmad Mohammadi

ثبت همه رکوردهای پرندگان کمیاب ایران

All records of scarce birds of Iran

ثبت عقاب شاهی در گندمان در آبان 1404

Record of Eastern Imperial Eagle in Gandoman in November 2025

چکیدۀ این ثبت

اهمیت گونه: فهرست سرخ جهانی (آسیب‌پذیر)

نام گونه: عقاب شاهی Aquila heliaca

شمار پرنده: یک فرد

مکان پایش: تالاب گندمان

استان: چهارمحال و بختیاری

زمان پایش: 30 آبان 1404

پایشگران: آقای امین اخوت

Type of important species: IUCN Redlist (Vulnerable)

Species: Eastern Imperial Eagle Aquila heliaca

No. of individuals: one individual

Place of observation: Gandoman wetland

Province: Charmahal va Bakhtiari

Period of observations: 21 November 2025

Observers: Amin Okhovvat

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت عقاب صحرایی (دشتی) با سفیدگرایی بخشی در قم در آذر 1404

Record of Steppe Eagle with leucism in Qom in November 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: عقاب صحرایی (دشتی) Aquila nipalensis

نوع ناهنجاری: سفیدگرایی بخشی

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: محل دفن زباله البرز، قم

استان: قم

زمان پایش: 7 آذر 1404

پایشگران: آقای موسی مزینانیان

Species: Steppe Eagle Aquila nipalensis

Type of aberration: Partial leucistic

No. of individuals: One Individual

Place of observation: Alborz dump site, Qom

Province: Qom

Date of observation: 28 November 2025

Observers: Musa Mazinanian

ثبت ناهنجاری‌ها در پرندگان ایران

Records of abnormalities in Iranian birds

ثبت عقاب صحرایی (دشتی) با سفیدگرایی بخشی در کاشان در آذر 1404

Record of Steppe Eagle with partial leucistic in Kashan in November 2025

چکیده این ثبت:

نام گونه: عقاب صحرایی (دشتی) Aquila nipalensis

نوع ناهنجاری: سفیدگرایی بخشی

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: ابوزیدآباد، کاشان

استان: اصفهان

زمان پایش: 3 آذر 1404

پایشگران: آقای علی خالویی انوشه

Species: Steppe Eagle Aquila nipalensis

Type of aberration: Partial leucistic

No. of individuals: One Individual

Place of observation: Abuzedabad, Kashan

Province: Esfahan

Date of observation: 24 November 2025

Observers: Ali Khalouei Anousheh

ثبت همه رکوردهای زیرگونه‌های کمیاب ایران

All records of rare subspecies of Iran

ثبت زیرگونه دم سرخ سیاه اروپایی در دارآباد در آذر 1404

Record of Phoenicurus ochruros gibraltariensis in Tehran in November 2025

چکیدۀ این ثبت:

نام زیرگونه: دم‌سرخ سیاه اروپایی Phoenicurus ochruros gibraltariensis

شمار پرنده: یک فرد

محل پایش: دارآباد

استان: تهران

زمان پایش: 7 آذر 1404

پایشگران: بانو مهتاب قیدی

شناسایی‌کنندگان: آرزو اقبال‌پور، هومن درودی و ابوالقاسم خالقی‌زاده

Subspecies: European Black Redstart Phoenicurus ochruros gibraltariensis

No. of individuals: One individual

Place of observation: Darabad, Tehran

Province: Tehran

Date of observation: 28 November 2025

Observers: Mahtab Gheydi

Identified by: Arezoo Eqbalpour, Houman Doroudi & Abolghasem Khaleghizadeh